Thoát vị đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm bị thoát ra khỏi vị trí bao xơ, gây chèn ép lên các dây thần kinh xung quanh. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa biến chứng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận biết những triệu chứng thường gặp của thoát vị đĩa đệm, cùng những biến chứng nguy hiểm và lưu ý quan trọng để bảo vệ sức khỏe.
1. Triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Khi thoát vị xảy ra ở vùng lưng dưới, đĩa đệm thoát ra ngoài có thể chèn ép đám rối thần kinh thắt lưng, và có thể chèn ép vào dây thần kinh tọa là 1 dây tk lớn chạy từ lưng xuống mông, chân mà nhiều người hay mắc phải. Tình trạng này dẫn đến nhiều triệu chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày.
1.1. Đau lưng
Đau lưng là triệu chứng phổ biến nhất của thoát vị đĩa đệm thắt lưng. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng lưng dưới, dao động từ đau nhẹ, âm ỉ đến đau dữ dội, nhói như dao đâm. Vị trí đau thường là vùng thắt lưng, dưới xương sườn và phía trên mông.
Khi dây thần kinh tọa bị chèn ép, cơn đau có thể lan từ lưng qua mông, xuống đùi, bắp chân, và thậm chí đến bàn chân, mang cảm giác bỏng rát, co thắt hoặc như điện giật. Đặc biệt, đau tăng lên khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc gắng sức do áp lực trong cột sống gia tăng.
1.2. Tê bì
Tê bì là triệu chứng thường gặp khi dây thần kinh bị chèn ép, làm gián đoạn tín hiệu thần kinh từ não đến các chi dưới. Người bệnh thường cảm nhận cảm giác tê hoặc ngứa ran giống như kiến bò ở chân, bàn chân hoặc khu vực khác của chi dưới. Triệu chứng này thường đi kèm với đau thần kinh tọa, làm tăng thêm khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
1.3. Yếu cơ
Chèn ép dây thần kinh nặng có thể làm giảm khả năng kiểm soát cơ bắp. Người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động thường ngày như đi bộ, leo cầu thang, hoặc đứng dậy từ tư thế ngồi. Ở giai đoạn nghiêm trọng hơn, có thể xảy ra suy giảm sức mạnh cơ ở một hoặc cả hai chân, dẫn đến teo cơ nếu không được điều trị kịp thời.
1.4. Hạn chế vận động cột sống
Đau và cứng vùng thắt lưng do thoát vị đĩa đệm khiến cột sống bị hạn chế vận động. Người bệnh gặp khó khăn khi xoay người, cúi gập hoặc thực hiện các động tác yêu cầu sự linh hoạt. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn mà còn cản trở nhiều hoạt động hàng ngày.
1.5 Cản trở các chức năng sinh hoạt hàng ngày
Thoát vị đĩa đệm gây chèn ép dây thần kinh hoặc tủy sống, dẫn đến đau nhức, tê bì tay chân, và yếu cơ. Những triệu chứng này làm giảm khả năng vận động, khiến các hoạt động hàng ngày như đi lại, mang vác hoặc ngồi lâu trở nên khó khăn. Nếu không điều trị, tình trạng có thể nặng hơn, gây biến chứng nghiêm trọng.
1.6 Đại tiểu tiện không tự chủ
Đại tiểu tiện không tự chủ là một triệu chứng nghiêm trọng nhưng hiếm gặp, xảy ra khi đĩa đệm chèn ép dây thần kinh ở chùm đuôi ngựa – phần cuối của tủy sống. Tình trạng này có thể khiến người bệnh mất kiểm soát chức năng đại tiểu tiện và mất cảm giác ở vùng mông, đùi trong hoặc bẹn. Đây là dấu hiệu khẩn cấp, cần được can thiệp y tế kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.
Có thể bạn quan tâm: Vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm L4 L5 – Phương pháp, bài tập
2. Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
- Tư thế không đúng: Việc duy trì tư thế không đúng trong thời gian dài như đứng lâu, ngồi nhiều, vận động sai tư thế hoặc thay đổi tư thế đột ngột, đều có thể tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
- Thừa cân: Thừa cân hoặc béo phì gây tăng tải trọng lên cột sống, làm tăng áp lực lên các đĩa đệm, đặc biệt là ở vùng thắt lưng. Điều này có thể làm đĩa đệm bị nén, gây ra thoát vị.
- Bệnh nghề nghiệp: Các công việc đòi hỏi phải nâng vác vật nặng, lao động nặng nhọc, hoặc phải đứng/ngồi lâu sẽ tạo ra áp lực lớn lên cột sống. Những người làm việc trong các ngành nghề này có nguy cơ cao bị thoát vị đĩa đệm do lặp lại các động tác sai hoặc không phù hợp.
- Thói quen đi giày dép cao gót: Việc đi giày cao gót thường xuyên tạo ra sự mất cân bằng trong tư thế và áp lực không đều lên cột sống, đặc biệt là phần thắt lưng. Giày cao gót làm thay đổi cơ chế đi lại tự nhiên và có thể gây ảnh hưởng đến đĩa đệm, dẫn đến nguy cơ thoát vị.
- Thoái hóa: Khi tuổi tác tăng, các đĩa đệm giữa các đốt sống mất dần độ đàn hồi và tính dẻo dai. Điều này khiến chúng trở nên dễ bị rách hoặc thoát vị hơn. Quá trình thoái hóa này diễn ra từ từ và thường không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi đĩa đệm bị tổn thương nghiêm trọng.
- Chấn thương: Các chấn thương do tai nạn, va chạm mạnh hoặc té ngã có thể gây tổn thương cho đĩa đệm, dẫn đến thoát vị. Nguy cơ này cao hơn ở những người tham gia vào các hoạt động thể thao như bóng đá, võ thuật hoặc làm công việc nặng đòi hỏi nâng vác vật nặng.
- Các bệnh lý về cột sống khác: Một số rối loạn mô liên kết, như bệnh Marfan hoặc Ehlers-Danlos, có thể làm yếu cấu trúc của đĩa đệm, khiến chúng dễ bị thoát vị hơn.
3. Đối tượng có khả năng bị thoát vị đĩa đệm
Những đối tượng có nguy cơ cao bị thoát vị đĩa đệm, bao gồm:
- Người ít vận động: Những người làm việc trong môi trường văn phòng, ngồi lâu và ít di chuyển sẽ dễ gặp phải thoát vị đĩa đệm. Thói quen ngồi sai tư thế và ít thay đổi vị trí tạo áp lực lên cột sống, làm tăng nguy cơ tổn thương đĩa đệm.
- Người cao tuổi: Với sự lão hóa tự nhiên, đĩa đệm mất đi độ đàn hồi và dễ bị tổn thương, khiến người cao tuổi dễ gặp phải tình trạng thoát vị đĩa đệm.
- Người có nghề nghiệp mang vác nặng: Những người phải làm công việc khuân vác hoặc lao động nặng nhọc liên tục chịu áp lực lớn lên cột sống, làm gia tăng khả năng thoát vị đĩa đệm.
- Người thừa cân: Cân nặng dư thừa gây áp lực trực tiếp lên cột sống và các đĩa đệm, làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm, đặc biệt ở vùng thắt lưng.
- Lái xe thường xuyên: Những người lái xe trong thời gian dài có nguy cơ cao bị thoát vị đĩa đệm, do việc ngồi lâu và rung động từ động cơ tạo áp lực lên cột sống.
- Người có tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh thoát vị đĩa đệm, nguy cơ mắc bệnh của bạn cũng sẽ cao hơn, do yếu tố di truyền làm cột sống dễ bị tổn thương hơn.
4. Biến chứng của thoát vị đĩa đệm nếu không điều trị
Khi thoát vị đĩa đệm không được điều trị kịp thời, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động mà còn gây ra các tổn thương thần kinh lâu dài, làm giảm chất lượng cuộc sống.
Dưới đây là các biến chứng thường gặp khi thoát vị đĩa đệm không được xử lý kịp thời:
- Liệt chi dưới / hội chứng đuôi ngựa: Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất, xảy ra khi đĩa đệm thoát vị chèn ép các dây thần kinh ở phần cuối của tủy sống (chùm đuôi ngựa). Biến chứng này có thể gây mất khả năng kiểm soát chân, gây liệt và mất cảm giác ở vùng mông, đùi trong, bẹn, cùng với tình trạng tiểu tiện và đại tiện không tự chủ.
- Đau lưng mãn tính: Nếu không được điều trị, cơn đau ở vùng lưng dưới có thể kéo dài, trở thành đau mãn tính và ảnh hưởng đến khả năng làm việc cũng như sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Cơn đau có thể lan rộng ra các vùng khác như mông, đùi và bắp chân.
- Tê hoặc yếu chân: Sự chèn ép lên các dây thần kinh có thể gây tê hoặc yếu cơ ở chân, làm giảm khả năng di chuyển. Tình trạng này có thể khiến bệnh nhân gặp khó khăn khi đi lại, đứng dậy hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
- Rối loạn cảm giác: Sự ảnh hưởng của thoát vị đĩa đệm lên các dây thần kinh có thể dẫn đến rối loạn cảm giác ở vùng lưng, mông, đùi hoặc chân. Bệnh nhân có thể cảm thấy tê liệt, ngứa ran hoặc mất cảm giác hoàn toàn ở các khu vực này.
- Hội chứng đau khập khiễng cách hồi: Hội chứng này xảy ra khi cơn đau từ cột sống lan xuống chân và khiến bệnh nhân không thể đi được lâu mà phải dừng lại nghỉ ngơi. Cơn đau trở lại khi tiếp tục di chuyển, gây khó khăn trong sinh hoạt và vận động.
5. Lưu ý để bảo vệ đĩa đệm và cột sống khỏe mạnh
Để bảo vệ đĩa đệm và cột sống khỏe mạnh, người bệnh cần lưu ý:
- Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý: Việc duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh giúp giảm áp lực lên cột sống, từ đó giảm nguy cơ thoát vị đĩa đệm và các vấn đề cột sống khác.
- Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập tăng cường cơ lưng, cơ bụng và các nhóm cơ hỗ trợ cột sống sẽ giúp cải thiện độ linh hoạt, làm giảm căng thẳng lên cột sống và giảm nguy cơ chấn thương. Xem thêm các bài tập thể dục sau mổ thoát vị đĩa đệm nhằm tăng cường sức mạnh cơ lưng và cải thiện vận động.
- Thực hiện các động tác đúng cách: Học cách nâng và di chuyển đồ vật an toàn, như gập đầu gối khi nâng vật nặng, không gù lưng, và giữ đồ vật gần cơ thể. Điều này giúp bảo vệ cột sống khỏi các tổn thương do sai tư thế.
- Giữ tư thế đúng: Tư thế ngồi, đứng và nằm đúng cách giúp giảm áp lực lên cột sống. Sử dụng ghế có hỗ trợ lưng, điều chỉnh bàn làm việc sao cho phù hợp với chiều cao cơ thể để bảo vệ cột sống khi làm việc.
- Tránh ngồi lâu một chỗ: Ngồi lâu có thể gây áp lực lên cột sống. Do đó, thường xuyên đứng dậy, đi lại và thực hiện các bài tập kéo giãn khi làm việc lâu sẽ giúp giảm thiểu căng thẳng cho đĩa đệm và cột sống.
- Sử dụng giày dép thoải mái: Chọn giày có đế phẳng, hỗ trợ tốt sẽ giúp giảm áp lực lên cột sống, tránh các tác động xấu từ việc đi giày không phù hợp.
- Tránh hút thuốc: Hút thuốc làm giảm lưu lượng máu đến đĩa đệm, dẫn đến suy giảm dinh dưỡng và làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
- Thực hiện kiểm tra định kỳ: Thăm khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề về cột sống và có biện pháp điều trị kịp thời, từ đó bảo vệ sức khỏe cột sống lâu dài.
Bài viết liên quan: 11 bài tập vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm an toàn nên tập tại nhà
Thoát vị đĩa đệm có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu không điều trị kịp thời. Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và giữ tư thế đúng, chúng ta có thể bảo vệ cột sống và giảm nguy cơ mắc bệnh. Khi có dấu hiệu bất thường, việc thăm khám và điều trị sớm là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe lâu dài.
Nếu bạn gặp vấn đề về cột sống, hãy đến Myrehab Matsuoka để được thăm khám và điều trị kịp thời với đội ngũ chuyên gia và KTV giàu kinh nghiệm.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm trị liệu và phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com/
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội.
