Vẹo cột sống là một bệnh lý cơ xương phổ biến, có thể gặp ở cả trẻ em lẫn người lớn. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển nặng, dẫn đến biến dạng trục cột sống. Hệ quả không chỉ dừng lại ở yếu tố thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến chức năng nội tạng và hạn chế khả năng phát triển thể chất. Chính vì vậy, để chẩn đoán chính xác, hiện nay, công nghệ phân tích cột sống và tư thế 3D/4D đã ra đời, mang lại giải pháp an toàn, không xâm lấn và hiệu quả cao trong phát hiện lệch vẹo.
1. Thực trạng về tình trạng vẹo cột sống
Vẹo cột sống (scoliosis) là một rối loạn biến dạng cột sống phổ biến, đặc biệt ở trẻ vị thành niên. Theo Hiệp hội nghiên cứu cột sống Scoliosis Research Society (SRS), tỷ lệ mắc vẹo cột sống tự phát ở thanh thiếu niên trên toàn cầu dao động từ 2% đến 3%. Tại Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 6–9 triệu người được chẩn đoán mắc vẹo cột sống, theo thống kê của American Association of Neurological Surgeons (AANS).
Tại Việt Nam, một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Y học Việt Nam (2019) cho thấy, trong số 2000 học sinh tiểu học và trung học cơ sở tại Hà Nội, có đến 21,5% học sinh có dấu hiệu lệch vẹo cột sống khi thăm khám sàng lọc. Nguyên nhân thường gặp bao gồm tư thế sai khi ngồi học, mang cặp nặng một bên và thời gian ngồi học kéo dài.
Số lượng bệnh nhân mắc cong vẹo cột sống ngày càng gia tăng
(Nguồn: Long Châu)
2. Vẹo cột sống nguy hiểm như thế nào?
Phần lớn nhiều phụ huynh cho rằng vẹo cột sống chỉ ảnh hưởng đến dáng đi của trẻ, nhưng trên thực tế, tình trạng này có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như:
2.1. Ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sự tự tin của trẻ
Trẻ bị vẹo cột sống thường có biểu hiện mất cân đối hình thể như vai lệch, lưng gù hoặc xương sườn nhô. Bên cạnh đó, các dấu hiệu khác như lệch bả vai hay thắt lưng không đối xứng cũng rất dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn khiến trẻ dễ mặc cảm, ngại tiếp xúc với bạn bè. Về lâu dài, trẻ có thể mất tự tin trong môi trường học tập và các hoạt động xã hội.
2.2. Tác động đến chức năng hô hấp, tiêu hóa và tim mạch
Đường cong bất thường của cột sống không chỉ ảnh hưởng đến hình thể mà còn gây chèn ép lên các cơ quan nội tạng. Khi tình trạng vẹo cột sống tiến triển nặng, dung tích phổi bị giảm đáng kể, dẫn đến khó thở, đặc biệt khi vận động. Đồng thời, hệ tiêu hóa cũng dễ bị ảnh hưởng, gây ra cảm giác chán ăn, đầy bụng hoặc rối loạn tiêu hóa. Nghiêm trọng hơn, sự chèn ép có thể ảnh hưởng đến chức năng tim mạch, gây nguy cơ về sức khỏe lâu dài.
Vẹo cột sống gây ra chèn ép đến các cơ quan nội tạng
(Nguồn: Vinmec)
2.3. Cản trở phát triển về thể chất
Ở trẻ em, vẹo cột sống không chỉ ảnh hưởng đến tư thế mà còn hạn chế chiều cao tối đa trong giai đoạn phát triển. Bên cạnh đó, trẻ thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, giảm khả năng vận động và có thể lực yếu hơn so với bạn bè đồng trang lứa. Hơn nữa, tình trạng cong vẹo còn cản trở sự phát triển đồng đều của hệ cơ xương toàn thân. Điều này dẫn đến nhiều bất lợi trong học tập, vui chơi và các kỳ thi thể thao.
3. Làm sao để phát hiện vẹo cột sống?
Để phát hiện vẹo cột sống sớm, phụ huynh và người bệnh có thể dựa vào một số dấu hiệu hình thể hoặc thực hiện các bước kiểm tra cơ bản tại nhà. Dưới đây là những gợi ý quan trọng giúp nhận diện tình trạng vẹo cột sống:
- Quan sát tư thế khi đứng thẳng: Nếu một bên vai hoặc hông thấp hơn bên còn lại, đó có thể là dấu hiệu mất cân đối trục cột sống.
- Kiểm tra khi cúi người: Yêu cầu trẻ cúi gập người về phía trước, tay buông tự nhiên. Nếu thấy xương bả vai hoặc xương sườn nhô lệch, khả năng vẹo cột sống cao.
- Theo dõi dáng đi hàng ngày: Trẻ bị vẹo cột sống thường có dáng đi nghiêng, không đều chân, hoặc tư thế bước lệch một bên.
- Đánh giá hình thể tổng thể: Một số trẻ có lưng gù nhẹ, eo lệch hoặc đường sống lưng không thẳng. Đây là những dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý.
- Thực hiện chụp hình thái cột sống 4D: Đây là phương pháp phân tích cột sống hiện đại, cho hình ảnh chính xác về độ cong, vị trí và mức độ lệch của cột sống mà không gây đau hay phơi nhiễm tia X.
- Khám chuyên khoa phục hồi chức năng: Việc thăm khám bởi bác sĩ chuyên môn sẽ giúp phân tích kỹ các yếu tố nguy cơ và chỉ định điều trị sớm, tránh biến chứng lâu dài.
4. Công nghệ chụp hình thái cột sống 4D là gì?
Một trong những phương pháp nổi bật là chụp hình thái cột sống 4D – kỹ thuật không xâm lấn, không phơi nhiễm tia X, giúp theo dõi biến dạng cột sống một cách trực quan và an toàn, cụ thể như sau:
4.1. Giới thiệu tổng quan về thiết bị DIERS 4D Formetric
DIERS 4D Formetric là thiết bị chẩn đoán hình thái cột sống tiên tiến đến từ CHLB Đức, mang lại bước tiến vượt bậc trong đánh giá các bệnh lý cột sống. Nhờ khả năng phân tích chính xác hình dạng, độ cong và độ lệch trục của cột sống, thiết bị này đang được ứng dụng rộng rãi tại nhiều trung tâm phục hồi chức năng chuyên sâu. Chỉ sau vài phút chụp, khách hàng sẽ nhận được kết quả đánh giá cụ thể, nhanh chóng và hoàn toàn không xâm lấn.
4.2. Nguyên lý hoạt động
Thiết bị DIERS 4D Formetric hoạt động bằng cách chiếu hệ thống ánh sáng quang học chuyên biệt lên vùng lưng của người bệnh. Sau đó, camera độ phân giải cao sẽ ghi lại hình ảnh phản hồi, từ đó tái tạo mô hình 3D–4D của cấu trúc cột sống một cách trực quan. Toàn bộ dữ liệu thu thập được sẽ được phần mềm xử lý tự động, cho kết quả nhanh chóng và chính xác cao. Đặc biệt, công nghệ này không sử dụng tia X, nên tuyệt đối an toàn cho cả trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.
Thiết bị DIERS 4D tại Myrehab Matsuoka
4.3. So sánh ngắn gọn với phương pháp chẩn đoán khác
So với phương pháp chụp X-quang truyền thống, DIERS 4D Formetric có ưu điểm vượt trội khi không gây phơi nhiễm tia bức xạ, đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Hơn nữa, thiết bị cho phép phân tích hình học cột sống trong tư thế đứng tự nhiên – điều kiện phản ánh đúng nhất cấu trúc thật của cơ thể.
Khác với thăm khám lâm sàng chỉ mang tính cảm quan, hình ảnh 4D sẽ cung cấp dữ liệu định lượng một cách rõ ràng và khách quan. Nhờ vậy, đây là công nghệ lý tưởng để sàng lọc, theo dõi và điều chỉnh vẹo cột sống hiệu quả dành cho bệnh nhân bị cong vẹo cột sống.
Chụp X-quang cột sống
Phân tích cột sống và tư thế bằng thiết bị DIERS
5. Vì sao vẹo cột sống trẻ nên được kiểm tra định kì?
Việc kiểm tra định kỳ mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời trong việc bảo vệ sức khỏe cột sống cho trẻ, cụ thể là:
- Phát hiện sớm và điều chỉnh kịp thời: Nhiều trường hợp vẹo cột sống khởi phát âm thầm, không gây đau trong giai đoạn đầu nên dễ bị bỏ qua.
- Tránh biến chứng về lâu dài: Nếu không phát hiện và can thiệp sớm, trẻ có nguy cơ gặp biến chứng về hô hấp, vận động và hình thể.
- Theo dõi quá trình phát triển: Cột sống trẻ biến đổi theo từng giai đoạn tăng trưởng. Việc theo dõi định kỳ giúp bác sĩ nhận diện sớm các thay đổi bất thường.
- Cá nhân hóa phác đồ điều trị: Việc phát hiện sớm cho phép lựa chọn bài tập phù hợp, sử dụng đế chỉnh hình hay thiết bị hỗ trợ theo đúng mức độ lệch.
- Tối ưu hóa hiệu quả trị liệu: Các chương trình tập luyện có khả năng mang lại kết quả rõ rệt hơn khi can thiệp từ giai đoạn sớm.
- Dữ liệu chính xác, khách quan: Nhờ thiết bị DIERS 4D Formetric, bác sĩ có thể đánh giá định lượng tình trạng cột sống mà không cần đến tia X, đảm bảo an toàn cho trẻ.
6. Lời khuyên từ chuyên gia Myrehab Matsuoka
Theo các chuyên gia tại Trung tâm Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka, khi trẻ có biểu hiện lệch vai, gù lưng cần được sàng lọc cột sống càng sớm càng tốt. Bởi lẽ, việc phát hiện cong vẹo cột sống kịp thời không chỉ giúp can thiệp hiệu quả mà còn hạn chế nguy cơ biến dạng cột sống về lâu dài.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm tra định kỳ, đặc biệt trong giai đoạn trẻ phát triển mạnh từ 6–15 tuổi. Mỗi 6 tháng nên đánh giá lại hình thái cột sống để theo dõi diễn tiến và điều chỉnh chương trình trị liệu khi cần.
Ngoài ra, phụ huynh không nên chờ đến khi trẻ than đau hoặc thấy rõ biến dạng mới đưa đi khám. Bởi vì, trong giai đoạn đầu, cong vẹo cột sống thường có biểu hiện âm thầm, không rõ ràng, không gây đau nhưng vẫn ảnh hưởng đến tư thế, hô hấp và sự phát triển toàn thân của trẻ.
Vẹo cột sống là bệnh lý nghiêm trọng, đòi hỏi cần phải được chẩn đoán sớm và theo dõi chuyên sâu trong suốt quá trình phát triển của trẻ. Đặc biệt, với sự hỗ trợ của thiết bị chụp hình thái cột sống 4D DIERS Formetric hiện đại như hiện nay, quá trình phát hiện lệch vẹo trở nên an toàn, không xâm lấn và có độ chính xác cao. Nhờ đó, trẻ có thể được can thiệp kịp thời để kiểm soát sự tiến triển và điều trị vẹo cột sống một cách hiệu quả nhất.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, Hà Nội
