Rách gân chóp xoay vai là một trong những chấn thương vai thường gặp ở người chơi thể thao và người lao động nặng. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn, mà còn làm suy giảm chức năng vận động vai nghiêm trọng. Nếu không điều trị đúng, bệnh nhân có nguy cơ bị hạn chế vận động lâu dài, thậm chí tàn tật.
1. Rách gân chóp xoay vai là gì và đóng vai trò gì trong vận động?
Rách gân chóp xoay vai là tình trạng tổn thương một hoặc nhiều gân trong nhóm gân cơ chóp xoay. Cấu trúc này bao gồm bốn gân cơ: trên gai, dưới gai, tròn bé và dưới vai. Chúng phối hợp giúp ổn định khớp vai và hỗ trợ các động tác nâng, xoay, dang tay trong sinh hoạt cũng như thể thao.
Khi xảy ra rách gân vai, khớp vai trở nên kém ổn định và gây đau dữ dội khi vận động. Người bệnh thường mất khả năng thực hiện các động tác cơ bản, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Rách gân chóp xoay vai
(Nguồn: Long Châu)
2. Những nguyên nhân phổ biến dẫn đến rách gân chóp xoay
Hiện tượng rách cơ chóp xoay bị rách có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, trong đó có 2 nguyên nhân chủ yếu là:
2.1. Chơi thể thao overhead
Các môn thể thao overhead như tennis, cầu lông, bóng chuyền hoặc bơi thường yêu cầu động tác đưa tay lên cao lặp lại nhiều lần. Khi gân cơ chóp xoay chịu lực quá tải, sợi gân dễ bị viêm, thoái hóa và rách. Đây là dạng chấn thương vai thể thao phổ biến ở vận động viên chuyên nghiệp và cả người chơi phong trào.
Những vận động mạnh và lặp lại liên tục làm tăng áp lực lên gân vai, khiến chúng dễ bị tổn thương hơn. Nếu không có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi phù hợp, nguy cơ rách gân chóp xoay vai sẽ tăng lên đáng kể. Sau nguyên nhân do thể thao, yếu tố tuổi tác cũng đóng vai trò quan trọng trong cơ chế tổn thương.
Rách gân chóp xoay vai do chơi thể thao overhead
2.2. Thoái hóa ở người trung niên
Ở người trung niên và cao tuổi, quá trình thoái hóa gân là nguyên nhân hàng đầu gây rách gân vai. Các sợi gân theo thời gian mất đi độ đàn hồi và sức bền vốn có. Khi gặp va chạm hoặc vận động đột ngột, nguy cơ rách gân chóp xoay vai sẽ cao hơn.
Thoái hóa còn đi kèm tình trạng thiếu máu nuôi dưỡng ở vùng gân, khiến khả năng tự phục hồi kém. Vì vậy, chỉ cần một lực tác động nhẹ cũng có thể gây tổn thương nặng. Điều này lý giải tại sao tỷ lệ rách gân chóp xoay vai ở nhóm người trên 40 tuổi ngày càng cao.
3. Dấu hiệu nhận biết và phân loại mức độ chấn thương rách gân chóp xoay vai
3.1. Dấu hiệu nhận biết rách gân chóp xoay vai
Các dấu hiệu lâm sàng của rách gân chóp xoay vai thường khá rõ ràng nhưng dễ nhầm lẫn với những chấn thương vai khác. Người bệnh cần chú ý những triệu chứng dưới đây:
- Đau vai khi vận động: Cơn đau xuất hiện rõ rệt khi giơ tay lên cao, vươn tay ra sau hoặc nâng vật nặng. Đây là triệu chứng điển hình nhất.
- Đau tăng về đêm: Nhiều bệnh nhân phản ánh đau nhiều khi nằm nghiêng về bên vai bị tổn thương, dẫn đến mất ngủ và suy giảm chất lượng giấc ngủ.
- Yếu cơ vùng vai: Khi thực hiện động tác nâng tay hoặc làm việc trên cao, vai trở nên yếu, khiến bệnh nhân khó hoàn thành công việc thường ngày.
- Cảm giác lạo xạo hoặc tiếng rắc khi xoay vai: Khi vận động, khớp vai có thể phát ra âm thanh bất thường, gợi ý sự ma sát bất thường do tổn thương gân.
- Hạn chế tầm vận động: Bệnh nhân thường không thể đưa tay ngang hoặc cao quá đầu, đặc biệt là các động tác dang tay hoặc đưa ra sau lưng.
- Đau lan xuống cánh tay: Một số trường hợp cảm thấy đau lan kèm theo tê hoặc châm chích nhẹ vùng cánh tay trên, gây khó chịu kéo dài.
- Khó thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày: Các thao tác đơn giản như mặc áo, gãi lưng hay chải tóc trở nên khó khăn, đôi khi không thể thực hiện.
- Đau dai dẳng không cải thiện khi nghỉ ngơi: Khác với chấn thương nhẹ, rách gân chóp xoay vai thường gây đau kéo dài, không thuyên giảm dù hạn chế vận động.
- Giảm sức mạnh cơ: Người bệnh dễ đánh rơi đồ vật khi cầm nắm hoặc nâng vật nhẹ do cơ vai mất khả năng kiểm soát lực.
- Sưng nhẹ quanh vai: Một số bệnh nhân có thể xuất hiện sưng nề tại vùng vai bị chấn thương, kèm theo cảm giác nóng và nhức.
3.2. Phân loại mức độ chấn thương rách gân chóp xoay vai
Rách gân chóp xoay vai được chia thành các mức độ khác nhau dựa trên phạm vi và tính chất tổn thương:
- Rách một phần nhỏ: Tổn thương chỉ ở một phần sợi gân. Bệnh nhân vẫn vận động được nhưng cảm giác đau tăng khi giơ tay cao.
- Rách bán phần rộng: Tổn thương lan rộng hơn, gây đau nhiều và mất sức cơ đáng kể. Người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
- Rách toàn phần: Gân bị đứt hoàn toàn, mất chức năng vận động khớp vai. Trường hợp này thường cần can thiệp phẫu thuật sớm.
- Rách mãn tính kèm thoái hóa: Gân bị rách lâu ngày, kèm theo thoái hóa gân và teo cơ. Điều trị thường phức tạp và khả năng hồi phục hạn chế.
Tổn thương rách gân chóp xoay vai
(Nguồn: Tendoactive)
4. Điều trị và phục hồi rách gân chóp xoay vai
4.1. Điều trị
Rách gân chóp xoay vai có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, nếu không điều trị đúng cách, nguy cơ mất chức năng vai rất cao. Tuy nhiên, rách gân chóp xoay vai có thể điều trị bảo tồn hoặc phẫu thuật, tùy theo mức độ tổn thương. Ở giai đoạn nhẹ, bệnh nhân cần nghỉ ngơi, hạn chế vận động tay trên cao và sử dụng thuốc giảm đau chống viêm theo chỉ định.
Trong trường hợp rách gân vai toàn phần hoặc không đáp ứng điều trị bảo tồn, phẫu thuật khâu gân được chỉ định. Phẫu thuật nội soi hiện nay được áp dụng rộng rãi, giúp giảm đau sau mổ và rút ngắn thời gian phục hồi. Sau điều trị, bệnh nhân cần tuân thủ chương trình tập luyện phục hồi để đảm bảo khớp vai trở lại vận động ổn định.
4.2. Phục hồi
Quá trình phục hồi rách gân chóp xoay vai đòi hỏi sự kiên trì và hướng dẫn từ chuyên gia y học thể thao. Trong giai đoạn đầu, các bài tập trị liệu nhẹ nhàng sẽ được áp dụng để duy trì linh hoạt khớp. Khi tình trạng cải thiện, bệnh nhân được hướng dẫn tăng dần cường độ vận động để củng cố sức mạnh cơ bắp.
Thời gian phục hồi chấn thương rách gân chóp xoay vai bao lâu thì khỏi phụ thuộc chủ yếu vào mức độ tổn thương và phác đồ điều trị. Thông thường, bệnh nhân cần từ 3 đến 6 tháng để trở lại sinh hoạt bình thường. Với vận động viên chuyên nghiệp, việc phục hồi chức năng được giám sát chặt chẽ để giảm thiểu nguy cơ tái phát.
Phục hồi chức năng sau rách gân chóp xoay khớp vai không chỉ giúp giảm đau mà còn ngăn ngừa teo cơ, cứng khớp và giảm nguy cơ tái phát. Chương trình phục hồi chức năng thường được chia thành các giai đoạn rõ ràng, với mục tiêu tăng dần từ kiểm soát đau đến khôi phục vận động và sức mạnh.
Phục hồi chức năng rách chóp xoay vai tại Myrehab Matsuoka
5. Phòng ngừa chấn thương rách chóp xoay vai
Để phòng ngừa rách gân chóp xoay vai, người tập luyện cần lưu ý những điểm sau:
- Khởi động kỹ trước khi vận động: Làm nóng cơ thể và xoay khớp vai nhẹ nhàng giúp tăng độ linh hoạt, giảm nguy cơ chấn thương trong quá trình tập luyện.
- Duy trì sức mạnh và độ dẻo dai của cơ vai: Thực hiện các bài tập tăng cường nhóm cơ quanh vai và cơ lưng thường xuyên sẽ hỗ trợ bảo vệ gân chóp xoay.
- Phân bổ thời gian tập luyện hợp lý: Xen kẽ thời gian nghỉ ngơi và luyện tập, tránh vận động quá sức khiến gân cơ bị quá tải.
- Thăm khám định kỳ, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi: Việc kiểm tra sức khỏe vai giúp phát hiện sớm dấu hiệu thoái hóa gân, từ đó can thiệp kịp thời, hạn chế rách gân.
>>> Có thể bạn quan tâm: Tập vật lý trị liệu rách chóp xoay sau phẫu thuật cho từng giai đoạn
Rách gân chóp xoay vai là chấn thương phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và sinh hoạt của người bệnh. Nếu được nhận biết sớm và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong phục hồi. Nếu có nhu cầu thăm khám và phục hồi chuyên sâu, khách hàng hãy đến ngay với Myrehab Matsuoka – trung tâm phục hồi chức năng theo tiêu chuẩn Nhật Bản hàng đầu hiện nay để được tư vấn miễn phí ngay hôm nay.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, Hà Nội
