Tennis elbow hay còn được biết đến với tên gọi viêm lồi cầu ngoài, là một trong những chấn thương phổ biến ở những người chơi tennis và cả những người mang vác nặng. Tình trạng này gây đau ở vùng khuỷu tay ngoài, ảnh hưởng đến khả năng cầm nắm. Nếu không điều trị kịp thời, tennis elbow có thể tiến triển nặng, trở thành bệnh mãn tính.
1. Tổng quan về hội chứng tennis elbow
Tennis elbow là tình trạng viêm gân xảy ra tại vùng lồi cầu ngoài xương cánh tay, gây đau và hạn chế vận động. Tổn thương cơ bản là viêm chỗ bám của gân duỗi cổ tay quay.
Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc lặp đi lặp lại các động tác cổ tay hoặc cánh tay trong thời gian dài, khiến gân bị quá tải và viêm. Do đặc thù vận động, người chơi tennis, cầu lông hoặc những người làm việc nhiều với máy tính, sử dụng chuột thường xuyên có nguy cơ cao mắc hội chứng này.
Hội chứng tennis elbow
(Nguồn: Beaumaris Physiotherapy)
2. Triệu chứng của Tennis Elbow
Để chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, việc nhận diện sớm các dấu hiệu của tennis elbow là điều rất quan trọng. Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết thường xuất hiện khi bệnh nhân mắc hội chứng này:
- Đau vùng ngoài khuỷu tay: Cơn đau âm ỉ hoặc nhói ở vị trí lồi cầu ngoài xương cánh tay, lan xuống cẳng tay. Đau tăng khi cầm nắm hoặc xoay cổ tay.
- Giảm sức cầm nắm: Bệnh nhân cảm thấy yếu lực khi nắm chặt đồ vật, vắt khăn hoặc nâng vật nặng. Đau xuất hiện hoặc tăng lên khi thực hiện các động tác đối kháng ở tư thể duỗi cổ tay và ngửa bàn tay hoặc nâng vật nặng. Đây là triệu chứng điển hình của tennis elbow.
- Tăng đau khi vận động lặp lại: Các hoạt động như cầm vợt, đánh bóng, gõ bàn phím hay xoay nắm cửa làm cơn đau bùng phát. Điều này giúp phân biệt với các chấn thương khác.
- Sưng nhẹ hoặc cảm giác nóng quanh khuỷu tay: Một số bệnh nhân xuất hiện viêm nhẹ quanh gân, kèm cảm giác căng tức khó chịu.
- Cứng khớp buổi sáng: Khi thức dậy, khuỷu tay có thể cứng, khó duỗi thẳng hoàn toàn, tình trạng cải thiện dần khi vận động.
- Đau tăng khi ấn vào điểm gân tổn thương: Khám lâm sàng cho thấy điểm đau khu trú ở lồi cầu ngoài, giúp bác sĩ định vị chính xác vùng viêm.
Các triệu chứng của tennis elbow thường xuất hiện âm thầm
(Nguồn: Medlatec)
3. Dùng phương pháp nào để chẩn đoán tennis elbow?
Hiện nay, với sự phát triển của y học hiện đại, các chuyên gia trong lĩnh vực cơ – xương – khớp đã ứng dụng rất nhiều phương pháp khác nhau trong chẩn đoán tennis elbow, chẳng hạn như:
3.1. Chụp X-quang
Một trong những kỹ thuật thường được chỉ định đầu tiên là chụp X-quang. Mặc dù X-quang không thể quan sát trực tiếp gân, nhưng nó giúp loại trừ các tổn thương xương hoặc viêm khớp kèm theo. Đây là xét nghiệm quan trọng khi bệnh nhân đau khuỷu tay kéo dài, nhờ đó bác sĩ định hướng được bước tiếp theo trong điều trị tennis elbow.
3.2. Siêu âm
Tiếp theo là siêu âm gân khuỷu tay, phương pháp chẩn đoán nhanh, không xâm lấn và có thể thực hiện nhiều lần để theo dõi tiến triển bệnh. Hình ảnh siêu âm cho phép quan sát hình thái gân, đánh giá mức độ viêm hoặc rách gân. Siêu âm thường được ưu tiên khi cần chẩn đoán tennis elbow ở giai đoạn sớm.
3.3. Chụp cộng hưởng từ
Trong những trường hợp phức tạp hoặc điều trị bảo tồn không cải thiện triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI có độ chính xác cao, cho thấy rõ cấu trúc phần mềm và mức độ tổn thương gân. Dựa trên kết quả này, bác sĩ sẽ quyết định có cần can thiệp phẫu thuật hay không.
So sánh hình ảnh chụp MRI của người bình thường và bệnh nhân mắc hội chứng Tennis Elbow (bên phải)
3.4. Điện cơ
Ngoài ra, điện cơ là xét nghiệm được áp dụng khi nghi ngờ có tổn thương thần kinh kèm theo. Phương pháp này đánh giá chức năng dẫn truyền thần kinh ở vùng khuỷu tay, hỗ trợ phân biệt tennis elbow với các hội chứng thần kinh khác như hội chứng đường hầm quay. Đây là thông tin quan trọng trước khi lập kế hoạch điều trị toàn diện.
4. Điều trị và phục hồi tennis elbow
Thời gian điều trị có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào mức độ tổn thương và sự tuân thủ của người bệnh.
4.1. Điều trị tennis elbow
– Điều trị bảo tồn: là lựa chọn ưu tiên trong hầu hết các trường hợp tennis elbow:
- Bệnh nhân được khuyến nghị nghỉ ngơi, tránh các động tác lặp lại gây đau và áp dụng chườm lạnh để giảm viêm.
- Thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid có thể được kê đơn để kiểm soát triệu chứng.
- Đeo đai hỗ trợ khuỷu tay
- Thực hiện các phương pháp vật lý trị liệu để giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục.
– Phẫu thuật: Nếu điều trị bảo tồn thất bại sau 6 đến 12 tháng, phẫu thuật có thể được chỉ định. Phẫu thuật thường bao gồm loại bỏ phần gân bị tổn thương, làm sạch mô viêm và tái tạo điểm bám gân mới. Đây là thủ thuật đòi hỏi chuyên môn cao nhưng mang lại tỷ lệ thành công tốt. Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần tuân thủ phác đồ phục hồi để khôi phục sức mạnh và chức năng khuỷu tay.
4.2. Phục hồi tennis elbow
Trong giai đoạn này, bệnh nhân thường được áp dụng các phương pháp như:
- Siêu âm trị liệu: Dùng sóng siêu âm tần số cao để giảm viêm, tăng tuần hoàn máu tại vùng tổn thương, hỗ trợ quá trình liền gân.
- Điện xung (TENS, IFC): Giúp giảm đau, kích thích thần kinh – cơ, từ đó cải thiện chức năng vận động.
- Laser công suất thấp (LLLT): Có tác dụng chống viêm, thúc đẩy quá trình lành mô mềm, đặc biệt hữu ích trong giai đoạn bán cấp và mạn tính.
- Kỹ thuật di động mô mềm (soft tissue mobilization): Bao gồm xoa bóp sâu, kỹ thuật ma sát chéo để làm mềm mô sẹo, tăng tính đàn hồi gân cơ quanh khuỷu.
Ngoài ra, quá trình phục hồi còn kết hợp với:
- Bài tập kéo giãn: Tập duỗi gân duỗi cổ tay, kéo căng cơ cẳng tay.
- Bài tập tăng cường: Sử dụng tạ nhẹ hoặc dây kháng lực để củng cố nhóm cơ cẳng tay, giúp khuỷu tay ổn định hơn.
- Chỉnh kỹ thuật vận động: Với vận động viên, điều chỉnh tư thế cầm vợt, động tác đánh bóng giúp giảm áp lực lên khuỷu.
- Đeo đai khuỷu tay: Bệnh nhân có thể được khuyến nghị sử dụng đai đeo khuỷu tay trong giai đoạn đầu để giảm áp lực lên điểm bám gân.
5. Một số bài tập phục hồi dành cho bệnh nhân tennis elbow
Sau khi tình trạng viêm thuyên giảm, bệnh nhân có thể tự thực hiện một số bài tập phục hồi tại nhà, gồm:
5.1. Bài tập duỗi cổ tay
Bài tập này giúp kéo giãn nhóm cơ duỗi cẳng tay, giảm căng thẳng lên gân bị viêm. Các bước thực hiện bài tập này cụ thể như sau:
- Bước 1: Người tập ngồi thoải mái, đặt cẳng tay lên bàn, lòng bàn tay úp xuống.
- Bước 2: Dùng tay còn lại nhẹ nhàng kéo bàn tay xuống phía dưới cho đến khi cảm thấy căng ở cẳng tay.
- Bước 3: Giữ tư thế vừa thực hiện trong khoảng 20–30 giây rồi thả lỏng. Lặp lại 3–5 lần mỗi bên tay, tập 2–3 lần mỗi ngày.
Bài tập duỗi cổ tay
5.2. Bài tập nắm bóng cao su
Đây là bài tập giúp tăng sức mạnh cơ cẳng tay và cải thiện khả năng chịu lực của gân. Để luyện tập bài tập này, người tập cần thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Chuẩn bị một quả bóng cao su mềm, đặt trong lòng bàn tay, siết chặt trong 5 giây rồi thả ra.
- Bước 2: Thực hiện 10–15 lần mỗi buổi tập, lặp lại 2–3 buổi/ngày. Khi lực tay tốt hơn, có thể tăng thời gian siết bóng lên 8–10 giây để tối ưu hiệu quả.
Bài tập nắm bóng cao su
5.3. Bài tập nắm chặt tay
Tuy nắm chặt tay là bài tập rất đơn giản nhưng nó lại vô cùng hiệu quả trong việc tăng cường sức mạnh gân cơ. Các bước thực hiện bài tập này bao gồm:
- Bước 1: Nắm chặt bàn tay thành nắm đấm, giữ trong 5–7 giây, sau đó thả lỏng.
- Bước 2: Thực hiện 10 lần, lặp lại 2–3 lần/ngày. Để tăng hiệu quả, người tập có thể đặt cổ tay lên mặt bàn, giữ cẳng tay cố định khi thực hiện động tác.
Bài tập nắm chặt tay
(Nguồn: Tendoactive)
*Lưu ý: Để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu, các bài tập này cần được thực hiện theo sự hướng dẫn của chuyên gia phục hồi chức năng.
6. Cách phòng ngừa tái phát tennis elbow hiệu quả nhất
Để hạn chế nguy cơ tái phát, người bệnh cần thực hiện khởi động kỹ trước khi chơi tennis hoặc tham gia các môn thể thao dùng lực tay. Khởi động làm ấm cơ bắp, tăng tuần hoàn máu và giảm nguy cơ căng cơ đột ngột. Cường độ luyện tập nên tăng dần, tránh việc tập quá sức hoặc lặp lại động tác vung vợt liên tục trong thời gian dài.
Ngoài ra, nên duy trì các bài tập tăng sức mạnh cơ cẳng tay và cơ vai để hỗ trợ khuỷu tay, đồng thời kéo giãn sau khi vận động. Khi có cảm giác đau hoặc căng tức, cần nghỉ ngơi kịp thời và tránh cố gắng vận động quá mức. Việc tái khám định kỳ với bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu cũng giúp phát hiện sớm những bất thường và điều chỉnh chương trình phục hồi phù hợp.
Đặc biệt, đối với những người chơi tennis, việc nắm vững kỹ thuật cầm vợt đúng cách giữ vai trò then chốt trong phòng ngừa chấn thương. Người chơi cần lựa chọn vợt có kích thước phù hợp với kích cỡ bàn tay để giảm áp lực lên gân và khớp khuỷu. Khi đánh bóng, cổ tay nên được giữ ở tư thế trung tính, tránh xoay quá mức gây căng gân. Đồng thời, lực đánh cần được phân bổ đều lên toàn bộ cẳng tay, hạn chế dồn lực quá nhiều vào khuỷu tay để giảm nguy cơ tái phát tennis elbow.
Tóm lại, hội chứng tennis elbow có thể xảy ra với những người thường xuyên sử dụng cổ tay, cánh tay với cường độ cao, tạo áp lực và tác động đến gân, dẫn đến viêm gân. Nếu bạn đang bị hội chứng Tennis Elbow và cần phục hồi chức năng, hãy liên hệ với Myrehab Matsuoka qua số Hotline 1900 3181 để được tư vấn và điều trị ngay hôm nay!
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, Hà Nội
