Vẹo cột sống có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, bởi các biến chứng vẹo cột sống có thể ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe cơ – xương – khớp, hệ tiêu hóa, sinh sản và cả tim phổi nếu không được phát hiện sớm. Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp chủ quan hoặc điều trị muộn đã dẫn đến hậu quả khó hồi phục, thậm chí phải can thiệp phẫu thuật và chịu ảnh hưởng tâm lý lâu dài. Đây là tình trạng đặc biệt đáng lo ngại ở trẻ vị thành niên trong giai đoạn phát triển thể chất.
1. Tâm lý chủ quan và thực trạng bỏ qua triệu chứng sớm
Nhiều bệnh nhân phát hiện vẹo cột sống khi đã có biến dạng rõ về ngoại hình hoặc rối loạn vận động. Theo nghiên cứu của Hội Chỉnh hình Việt Nam, có đến 68% ca được chẩn đoán muộn sau 2 – 3 năm kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Nguyên nhân chủ yếu đến từ tâm lý chủ quan, thiếu kiến thức và đánh giá sai mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Thêm vào đó, trẻ em và thanh thiếu niên – nhóm có nguy cơ cao – thường không nhận thức được dấu hiệu bất thường của tư thế. Phụ huynh lại dễ bỏ qua vì cho rằng đó là “lệch nhẹ” do ngồi sai. Nếu không được tầm soát và xử trí kịp thời, cong vẹo sẽ tiến triển nhanh theo tuổi, đặc biệt trong giai đoạn dậy thì. Việc điều trị chậm vẹo cột sống sẽ khiến hiệu quả phục hồi giảm rõ rệt so với can thiệp sớm.
Hình ảnh so sánh cột sống bình thường và cột sống bị cong vẹo
2. Biến chứng về xương khớp
Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, vẹo cột sống có thể gây ra những biến chứng khó lường với hệ thống cơ xương khớp như:
2.1. Tăng nguy cơ thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm sớm
Khi cột sống bị vẹo lệch, áp lực phân bổ không đều khiến các đốt sống chịu lực sai cơ học. Tình trạng này đẩy nhanh quá trình thoái hóa cột sống, đặc biệt ở vùng thắt lưng và cổ. Bên cạnh đó, chèn ép không đối xứng lên đĩa đệm cũng làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm sớm ở người trẻ tuổi. Các biến chứng này thường kèm theo đau mạn tính, hạn chế vận động và chất lượng sống giảm sút.
2.2. Mất cân bằng dáng đi, lệch khung chậu và ảnh hưởng khớp gối
Biến chứng vẹo cột sống ảnh hưởng trực tiếp đến khung xương chậu, làm lệch trục chân và thay đổi kiểu dáng đi. Tình trạng này khiến lực truyền xuống khớp gối không đều, dễ gây viêm đau khớp, thậm chí biến dạng khớp gối nếu không được phục hồi chức năng đúng cách. Trẻ bị cong vẹo thường gặp khó khăn trong việc đứng lâu hoặc đi nhanh, ảnh hưởng đến hoạt động học tập và thể thao.
2.3. Ảnh hưởng đến chức năng vận động toàn thân
Khi trục cột sống bị lệch, cơ thể phải bù trừ bằng các tư thế sai, từ đó làm co rút hoặc yếu nhóm cơ đối bên. Hệ quả là bệnh nhân có nguy cơ giảm khả năng phối hợp vận động, phản xạ chậm và dễ mất thăng bằng khi thay đổi tư thế. Nếu không được phục hồi vận động toàn thân, trẻ sẽ mất cơ hội phát triển thể lực bình thường trong giai đoạn tăng trưởng.
Một trong những hậu quả của vẹo cột sống là gây ảnh hưởng tới chức năng vận động
3. Biến chứng về hô hấp, tim mạch (nặng)
Nếu vẹo cột sống tiến triển mức độ nặng, bệnh nhân có thể bị biến dạng lồng ngực, gây chèn ép lên các cơ quan nội tạng quan trọng dẫn đến:
3.1. Giảm dung tích phổi, khó thở mạn tính
Vẹo cột sống làm biến dạng lồng ngực, giảm thể tích khoang phổi và cản trở sự giãn nở khi hô hấp. Chính vì vậy, bệnh nhân có thể cảm thấy khó thở khi vận động nhẹ hoặc thậm chí tình trạng này xuất hiện ngay cả trong lúc người bệnh nghỉ ngơi.
3.2. Nguy cơ cao tăng áp động mạch phổi, rối loạn tuần hoàn
Khi chức năng phổi bị hạn chế, tim phải hoạt động mạnh hơn để bơm máu và duy trì oxy cho cơ thể. Điều này làm tăng áp lực lên động mạch phổi, dễ dẫn đến tăng áp phổi và suy tim phải. Bệnh nhân có thể xuất hiện triệu chứng tím môi, mệt mỏi kéo dài và rối loạn nhịp tim nếu biến chứng tiến triển.
4. Mất thẩm mỹ, ảnh hưởng tâm lý – đặc biệt ở trẻ vị thành niên
Vẹo cột sống gây lệch trục cơ thể, dẫn đến gù lưng, lệch vai, xương bả vai nhô bất thường. Những dấu hiệu này dễ bị nhận thấy khi trẻ mặc áo ngắn hoặc tham gia hoạt động thể thao. Sự biến dạng ngoại hình khiến trẻ thiếu tự tin, ngại giao tiếp và dễ bị bạn bè trêu chọc. Đây là nguyên nhân làm tăng nguy cơ rối loạn tâm lý trong giai đoạn phát triển hành vi xã hội.
Theo thời gian, mặc cảm về ngoại hình có thể dẫn đến lo âu kéo dài hoặc trầm cảm nhẹ ở trẻ vị thành niên. Trẻ có xu hướng thu mình, giảm tương tác học đường và từ chối tham gia các hoạt động tập thể. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn làm suy giảm khả năng học tập – phát triển toàn diện. Vì vậy, điều trị vẹo cần kết hợp với hỗ trợ tâm lý khi trẻ có biểu hiện bất ổn cảm xúc.
5. Gánh nặng tài chính nếu để muộn phải phẫu thuật
Chi phí phẫu thuật vẹo cột sống ở mức khá cao, thường dao động từ 50 đến hơn 150 triệu đồng, chưa kể chi phí hồi phục sau mổ. Đây là một gánh nặng không nhỏ đối với nhiều hộ gia đình có thu nhập trung bình. Hơn nữa, sau khi phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt lịch tái khám định kỳ, phục hồi chức năng và sử dụng thuốc hỗ trợ hậu phẫu thuật theo chỉ định của bác sĩ.
Nếu bệnh nhân đã bị vẹo cột sống nặng, khả năng cao phải phẫu thuật gần như bắt buộc. Khi đó, hiệu quả phục hồi không cao, rủi ro biến chứng tăng và thời gian điều trị kéo dài. Ngược lại, nếu người bệnh dùng phương pháp can thiệp sớm bằng phục hồi chức năng thì có thể tiến triển bệnh sẽ chậm đi và tỷ lệ phải mổ cũng giảm xuống đáng kể. Do đó, việc phát hiện và điều trị vẹo cột sống sớm cần được ưu tiên lên hàng đầu.
6. Vai trò của phát hiện sớm và điều trị đúng cách
Việc phát hiện sớm và điều trị vẹo cột sống đúng cách sẽ mang lại cho người bệnh những lợi ích tuyệt vời như:
- Tăng khả năng phục hồi hình thể nếu can thiệp đúng thời điểm tăng trưởng.
- Giảm nguy cơ phát triển các hậu quả vẹo cột sống nặng như lệch khung chậu, thoái hóa cột sống.
- Giúp duy trì chức năng hô hấp, tuần hoàn ổn định khi lồng ngực chưa bị biến dạng.
- Hạn chế tối đa khả năng phải phẫu thuật hoặc can thiệp xâm lấn về sau.
- Bảo vệ sức khỏe tâm thần và thể chất ở trẻ, tránh mặc cảm và giảm chất lượng cuộc sống.
- Chi phí điều trị sớm thấp hơn nhiều so với điều trị biến chứng muộn.
- Tăng hiệu quả tập phục hồi chức năng nếu bắt đầu sớm
Biến chứng vẹo cột sống không chỉ ảnh hưởng về mặt cơ học mà còn gây hậu quả khôn lường cho bệnh nhân nếu không được can thiệp kịp thời. Theo khuyến cáo từ các chuyên gia cơ xương khớp, vẹo cột sống không chỉ gây rối loạn cân bằng tư thế mà còn tiềm ẩn nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc can thiệp chậm trễ không những làm giảm hiệu quả phục hồi chức năng mà còn kéo theo gánh nặng tâm lý, chi phí điều trị và nguy cơ biến dạng cố định không thể hồi phục.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, Hà Nội
