Đau vùng thắt lưng – hông là một trong những vấn đề phổ biến khiến nhiều người lầm tưởng mình mắc thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, nguyên nhân thực sự lại đến từ viêm khớp cùng chậu – một bệnh lý ảnh hưởng đến khớp nối giữa xương cùng và xương chậu. Hai tình trạng này có triệu chứng khá giống nhau như đau lan xuống chân, cứng khớp, hoặc hạn chế vận động, dẫn đến việc chẩn đoán nhầm lẫn. Việc hiểu rõ dấu hiệu nhận biết viêm khớp cùng chậu và phân biệt với thoát vị đĩa đệm là bước quan trọng để điều trị đúng hướng và phục hồi hiệu quả.
1. Tổng quan về bệnh viêm khớp cùng chậu
Viêm khớp cùng chậu (Sacroiliitis) là tình trạng viêm xảy ra tại một hoặc cả hai khớp cùng chậu – vị trí nối giữa xương cùng (ở cuối cột sống) và xương chậu. Đây là khu vực chịu tải trọng lớn khi đứng, đi lại hoặc nâng vật nặng, vì vậy rất dễ bị tổn thương nếu có rối loạn cơ học hoặc viêm nhiễm.
Nguyên nhân gây viêm khớp cùng chậu có thể bao gồm:
- Bệnh lý viêm cột sống
- Nhiễm khuẩn hoặc chấn thương vùng chậu
- Thai kỳ và sau sinh do thay đổi hormone và áp lực khung chậu
- Thoái hóa khớp do tuổi tác hoặc thừa cân kéo dài
Viêm khớp cùng chậu nếu không được phát hiện sớm có thể tiến triển mạn tính, ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống hàng ngày. Tình trạng đau và cứng khớp kéo dài không chỉ gây khó khăn trong sinh hoạt mà còn làm giảm đáng kể hiệu suất lao động và tinh thần của người bệnh.
Bệnh lý: Viêm khớp cùng chậu
(Nguồn: Công ty TNHH Dược liệu Nhất Tâm)
>>> Xem thêm: Đau thần kinh tọa: Nguyên nhân và cách phòng ngừa
2. Triệu chứng nhận biết viêm khớp cùng chậu
Triệu chứng của viêm khớp cùng chậu thường không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn với thoát vị đĩa đệm thắt lưng. Tuy nhiên, bệnh có một số đặc điểm đặc trưng:
- Đau sâu vùng mông hoặc hông, có thể lan xuống mặt sau đùi nhưng hiếm khi vượt qua đầu gối.
- Đau tăng khi đứng lâu, leo cầu thang hoặc nghiêng người.
- Cảm giác cứng khớp buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu.
- Một số trường hợp có thể thấy đau lan ra vùng háng hoặc bụng dưới, gây khó chịu khi di chuyển.
- Cơn đau thường xuất hiện từ từ, tăng dần và có xu hướng kéo dài nếu không được điều trị đúng cách.
3. Dấu hiệu phân biệt hai bệnh lý: Viêm khớp cùng chậu và thoát vị đĩa đệm
Dù có triệu chứng tương tự, hai bệnh này khác nhau rõ rệt về vị trí tổn thương và kiểu đau. Bảng dưới đây giúp so sánh cụ thể:
|
Đặc điểm |
Viêm khớp cùng chậu |
Thoát vị đĩa đệm thắt lưng |
| Vị trí đau chính | Vùng mông, hông, lan ra mặt sau đùi | Thắt lưng, lan xuống chân (theo đường đi dây thần kinh tọa) |
| Tính chất đau | Đau âm ỉ, sâu, thường tăng khi đứng lâu hoặc xoay người | Đau nhói, lan dọc từ lưng xuống chân, có thể kèm tê hoặc yếu cơ |
| Thời điểm đau nhiều | Buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu | Khi vận động, cúi, ho, hắt hơi |
| Dấu hiệu thần kinh | Hiếm gặp tê hoặc yếu chi | Rất thường gặp tê, giảm cảm giác hoặc yếu chân |
| Phản ứng với test lâm sàng | Dương tính với FABER, Gaenslen | Dương tính với Lasègue, Slump test |
| Nguyên nhân chính | Viêm, rối loạn khớp cùng chậu | Chèn ép rễ thần kinh do đĩa đệm thoát ra ngoài |
4. Phương pháp chẩn đoán chính xác viêm khớp cùng chậu
4.1 Chẩn đoán hình ảnh
Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong xác định viêm khớp cùng chậu.
- X-quang giúp phát hiện thay đổi ở khớp cùng chậu trong giai đoạn muộn như xơ hóa, hẹp khe khớp.
- MRI (Cộng hưởng từ) là tiêu chuẩn vàng, có thể phát hiện sớm tình trạng viêm hoặc phù xương.
- CT Scan được dùng để quan sát chi tiết cấu trúc xương, giúp loại trừ nguyên nhân khác như gãy hoặc u xương.
4.2 Test lâm sàng đặc hiệu
Bác sĩ có thể gợi ý các loại test lâm sàng để định vị vùng đau:
- FABER test (Flexion-Abduction-External Rotation): bệnh nhân nằm ngửa, gập và xoay chân – nếu đau vùng mông thì có khả năng viêm khớp cùng chậu.
- Gaenslen test: kéo giãn khớp chậu để xác định vùng tổn thương.
- Lasègue test: Đây là nghiệm pháp thường được sử dụng để đánh giá tình trạng kích thích hoặc chèn ép rễ thần kinh, đặc biệt là rễ L5–S1 trong thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, kết quả không phải lúc nào cũng dương tính ở tất cả các trường hợp. Một số bệnh nhân vẫn có thoát vị đĩa đệm trên MRI nhưng Lasègue âm tính – nhất là khi mức độ chèn ép nhẹ, vị trí thoát vị không chèn trực tiếp vào rễ thần kinh, hoặc bệnh nhân có ngưỡng đau cao. Vì vậy, nghiệm pháp này chỉ mang tính hỗ trợ chẩn đoán và luôn cần kết hợp với khám lâm sàng tổng thể cùng hình ảnh học để đưa ra đánh giá chính xác.
Hình ảnh X-Quang viêm khớp cùng chậu qua từng giai đoạn
(Nguồn: ECO Pharma)
5. Hướng dẫn điều trị bằng phục hồi chức năng vật lý trị liệu
5.1 Các phương pháp giảm đau – giảm viêm không xâm lấn
Điều trị viêm khớp cùng chậu thường ưu tiên phương pháp bảo tồn:
- Sóng ngắn, điện xung, siêu âm trị liệu: giúp giảm viêm, tăng tuần hoàn vùng khớp.
- Nhiệt trị liệu: giảm co cứng cơ, hỗ trợ giảm đau tự nhiên.
- Kéo giãn cột sống nhẹ: giúp giảm áp lực vùng khớp cùng chậu và thắt lưng.
5.2 Bài tập tăng cường cơ quanh khớp và ổn định vùng chậu
Vật lý trị liệu giữ vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng và ngăn ngừa tái phát. Một số bài tập gợi ý:
- Bài tập cầu mông (Glute Bridge): giúp kích hoạt cơ mông và ổn định khung chậu.
- Bài tập kéo giãn cơ đùi sau: giảm áp lực lên khớp cùng chậu.
- Bài tập tư thế con lạc đà McKenzie nhẹ nhàng: giúp giảm đau lưng, đau khớp, cải thiện tiêu hóa, tăng sự linh hoạt của cột sống và tăng cường độ bền cơ bắp.
Việc tập luyện nên được hướng dẫn bởi chuyên viên vật lý trị liệu để đảm bảo đúng kỹ thuật, tránh gây tổn thương thêm. Người bệnh có thể tham khảo và tìm hiểu Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka để được tư vấn và sắp xếp lộ trình phù hợp với từng bệnh.
Vật lý trị liệu viêm khớp cùng chậu
(Nguồn: Myrehab Matsuoka)
>>> Xem thêm: Phương pháp và bài tập vật lý trị liệu đau thần kinh tọa an toàn, hiệu quả cao
Viêm khớp cùng chậu và thoát vị đĩa đệm là hai bệnh lý khác nhau nhưng có thể gây nhầm lẫn do cùng biểu hiện đau vùng thắt lưng – mông. Hiểu rõ đặc điểm của từng bệnh giúp người bệnh chủ động hơn trong việc thăm khám và điều trị đúng hướng. Với sự hỗ trợ của vật lý trị liệu hiện đại, việc kiểm soát đau, cải thiện vận động và phòng ngừa tái phát hoàn toàn có thể đạt được, giúp người bệnh trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường một cách an toàn và bền vững.
Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, phường Kim Liên, Hà Nội.
Nguồn:
[1] Lee, Anderson, et al. “Sacroiliitis: A Review on Anatomy, Diagnosis, and Treatment.” Advances in Orthopedics, edited by Panagiotis Korovessis, vol. 2022, Dec. 2022, pp. 1–8, https://doi.org/10.1155/2022/3283296
