Bàn chân bẹt ở người lớn có chữa được không? Phương pháp điều trị hiệu quả, an toàn

Bài viết được viết bởi Ths. BS Vũ Thị Hằng và được tham vấn chuyên môn bởi BS CKII. Nguyễn Thị Ngọc Lan – Bác sĩ phụ trách chuyên môn tại Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng MYREHAB MATSUOKA.

Khả năng điều trị thành công bàn chân bẹt sẽ giảm dần sau 7 tuổi. Đối với người trưởng thành, bàn chân bẹt không thể chữa khỏi hoàn toàn nếu không phẫu thuật, tuy nhiên, vẫn có những phương pháp hỗ trợ giảm đau và giảm nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm mà bạn nên cân nhắc. Trong bài viết dưới đây, Myrehab Matsuoka sẽ cung cấp một số thông tin liên quan đến dị tật bàn chân bẹt ở người lớn để bạn phát hiện và can thiệp kịp thời.

1. Bàn chân bẹt ở người lớn là gì? Dấu hiệu nhận biết

Theo thư viện y học Hoa Kỳ (NLM), bàn chân bẹt mắc phải ở người trưởng thành (AAFD), hay còn được biết tới với tên gọi là rối loạn chức năng gân chày sau (PTTD), là một bệnh lý phức tạp được xác định bởi sự sụp đổ của vòm dọc trong bàn chân cùng với biến dạng tiến triển liên tục của bàn chân và mắt cá chân.

Theo đó, bàn chân bẹt ở người lớn là tình trạng bàn chân có vòm bàn chân bị xẹp hoặc thấp hơn bình thường, khiến toàn bộ bàn chân hoặc một phần bàn chân tiếp xúc với mặt đất khi đứng hay đi.

Người mắc bàn chân bẹt có thể bị đau nhức, cảm thấy khó chịu và gặp khó khăn trong việc di chuyển, hậu quả dẫn đến làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về khớp, cột sống. Do đó, khi mắc dị tật này, người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để giảm nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm về sau.

 

Bàn chân bẹt ở người lớn chỉ được coi là bệnh lý khi có các triệu chứng sau: 

• Bàn chân bị đau ở khu vực cổ chân, mắt cá chân, thậm chí cảm thấy yếu hoặc tê cứng ở bàn chân do áp lực không đều khi đi lại.

• Cổ chân gập góc vào phía trong cơ thể.

• Giày dép thường bị mòn không đều hay một bên thường mòn hơn bên còn lại.

• Thường xuyên bị chấn thương ở bàn chân hoặc mắt cá chân, điều này xảy ra do lực bàn chân không ổn định, đặc biệt khi di chuyển trên các bề mặt  không bằng phẳng và khó điều chỉnh sự cân bằng.

• Gặp vấn đề với việc đi lại hoặc giữ thăng bằng, đặc biệt là trên bề mặt không bằng phẳng như cầu thang, đồi núi,..

• Một dị dạng bất thường ở chân như chân cong, xương bị lồi, lõm không lí do.

2. 7 biến chứng nguy hiểm của bàn chân bẹt ở người lớn

Theo các chuyên gia y tế đến từ phòng khám Cleveland, Hoa Kỳ, mức độ nguy hiểm của dị tật bàn chân bẹt phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tình trạng sức khỏe tổng thể, mức độ nghiêm trọng của mỗi người. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến nhất của hội chứng bàn chân bẹt ở người lớn:

• Viêm khớp mắt cá chân: Bàn chân bẹt có thể làm tăng áp lực lên các khớp mắt cá chân, gây viêm nhiễm và đau nhức.

• Thoái hoá khớp gối: Bàn chân bẹt tạo ra áp lực không đều lên khớp gối, có thể gây ra các cơn đau nhức dẫn đến thoái hoá khớp gối.

• Cong vẹo cột sống: Áp lực không đều từ bàn chân bẹt có thể ảnh hưởng đến cột sống, dẫn đến tình trạng cong vẹo cột sống.

• Đau thắt lưng dai dẳng: Bàn chân bẹt ở người lớn có thể làm thay đổi cân bằng cơ thể, gây áp lực không đều lên các khớp và cơ ở khu vực thắt lưng, dẫn đến đau thắt lưng dai dẳng.

• Biến dạng ngón chân cái: Bàn chân bẹt thường đi kèm với sự chuyển động không tự nhiên của các xương và cơ ở bàn chân, có thể gây ra biến dạng ngón chân cái, như ngón chân cái bị uốn cong hoặc xoay hướng không bình thường.

• Hội chứng vẹo ngón chân cái: Một số trường hợp bàn chân bẹt có thể dẫn đến hội chứng vẹo ngón chân cái, khi đầu ngón chân cái chuyển về phía trong, tạo áp lực lớn và có thể gây đau khi đi lại.

• Thay đổi dáng đi tổng thể: Bàn chân bẹt ảnh hưởng đến cả dáng đi tổng thể. Người mắc thường phải điều chỉnh cử động và cân bằng cơ thể để giảm áp lực và đau đớn. Điều này có thể dẫn đến thay đổi dáng đi tổng thể, có thể làm tăng cơ hội gặp các vấn đề khác như đau cơ và khó khăn trong hoạt động hàng ngày.

• Một số vấn đề về chân khác như: Biến dạng ngón chân cái, ngón chân hình búa, viêm cân gan chân, viêm gân Achilles và viêm bao hoạt dịch ngón cái đều có nguy cơ xảy ra do tình trạng mất cân bằng và áp lực không đều tại bàn chân.

3. Phương pháp hỗ trợ và điều trị bàn chân bẹt ở người lớn

Tuy không thể điều trị khỏi hoàn toàn chứng bàn chân bẹt ở người lớn, song, việc duy trì mang đế chỉnh hình y khoa sẽ hỗ trợ nâng đỡ lòng bàn chân, hạn chế các cơn đau như đau mắt cá chân, đau đầu gối, đau cột sống,… Ngoài ra, các bác sĩ khuyến khích người lớn mắc chứng bàn chân bẹt mang đế, sử dụng băng dán kinesio và kết hợp với các bài tập cho bàn chân bẹt tại nhà, giúp nâng cao hiệu quả điều trị, giảm thiểu những đau đớn do bàn chân bẹt gây nên.

3.1. Phương pháp hỗ trợ và điều trị không can thiệp phẫu thuật

3.1.1. Vật lý trị liệu

Các kỹ thuật vật lý trị liệu có thể giúp tăng cơ bắp của bàn chân, tăng tính linh hoạt và sức mạnh ở vòm bàn chân. Tuy nhiên, những kỹ thuật này cần được hướng dẫn thực hiện bởi bác sĩ hoặc kỹ thuật viên. Một số phương pháp được áp dụng

• Hồng ngoại: để tăng cường sự co giãn của cơ bắp và gân. Nhiệt độ từ tia hồng ngoại có thể giúp giảm đau và cải thiện sự linh hoạt của cơ.
• Siêu âm: kích thích tuần hoàn máu và giảm viêm nhiễm, làm dịu cơ bắp, giảm cảm giác đau và tăng cường quá trình hồi phục.
• Điện xung: Các xung điện có thể cải thiện sự linh hoạt và kiểm soát cơ bắp, hỗ trợ đẩy nhanh quá trình điều trị bàn chân bẹt ở người lớn.
• Đế lót chỉnh hình: Điều chỉnh tư thế của bàn chân, hỗ trợ căn chỉnh đúng cấu trúc giải phẫu bàn chân, tránh biến dạng thêm. Ngoài ra, khi mang giày sẽ giúp giảm áp lực lên gân cốt và cơ, hỗ trợ phục hồi chức năng vận động.
• Băng dán Kinesio: Nâng đỡ và cố định vòng khớp bàn chân, hỗ trợ nâng các phần bị sụp xuống, giảm áp lực và ma sát lên bàn chân khi đi lại, giúp giảm đau và thoải mái hơn cho người bệnh

3.1.2. Vận động trị liệu

Massage trị liệu: giảm cảm giác đau thông qua việc kích thích cơ bắp và tăng cường tuần hoàn máu, lưu thông máu, cung cấp dưỡng chất và tăng khả năng phục hồi của cơ bắp.

Người bệnh có thể đặt một quả bóng, dùng lòng bàn chân lăn bóng qua lại. Kỹ thuật này giúp cải thiện độ linh hoạt ở chân, đồng thời giảm đau nhức hiệu quả. Bên cạnh đó, phương pháp massage trị liệu còn có khả năng giảm đau trong cơ bắp và mô liên kết, kích thích sự tuần hoàn máu, cung cấp dưỡng chất và oxy đến các khu vực cơ bị căng.​

Vận động chủ động: Các bài tập bàn chân bẹt này có thể giúp tăng tính linh hoạt và sức mạnh ở vòm bàn chân cho người bệnh. Các bài tập có thể thực hiện:

• Bài tập kéo căng người: xoay cổ, nhún vai, kéo căng vai, xoay cổ tay, căng cổ tay, căng bàn tay và các ngón tay, kéo căng lưng, căng cơ đầu gối, căng đùi và kéo giãn chân. Dạng bài tập này sẽ giúp kéo căng cơ bắp ở chân và gân gót chân, từ đó, giảm nguy cơ căng cứng gân khi người bệnh đi lại.

• Tập yoga: Các tư thế yoga như: tư thế ngọn núi, tư thế chiến binh, tư thế chó cúi mặt,… có thể hỗ trợ cân bằng và tăng cường cơ bắp ở chân và gân gót chân. Đặc biệt, tập Yoga còn giúp giãn cơ các vùng lưng, chày và giảm căng thẳng cho cơ ở vùng đầu gối.

3.2. Phương pháp điều trị can thiệp phẫu thuật

Đối với những trường hợp mắc hội chứng bàn chân bẹt ở người lớn không có sự cải thiện từ các phương pháp trị liệu không can thiệp phẫu thuật hoặc khi các triệu chứng đau ngày một nặng hơn, phẫu thuật trị liệu là một lựa chọn phù hợp. Quá trình phẫu thuật này có khả năng tạo ra một vòm chân mới, giúp cải thiện khả năng hoạt động của bàn chân.

Phẫu thuật tái tạo bàn chân

Phẫu thuật tái tạo bàn chân thường được áp dụng cho những người có các vấn đề nghiêm trọng về cấu trúc bàn chân, gây khó khăn trong việc di chuyển và gây đau đớn. Quá trình phẫu thuật có thể kéo dài từ vài giờ đến nhiều giờ, tùy thuộc vào phức tạp của tình trạng và mức độ điều chỉnh cần thiết. Chi phí của phẫu thuật tái tạo bàn chân có thể rất cao, thời gian phục hồi sau phẫu thuật thường kéo dài và đòi hỏi chăm sóc đặc biệt sau phẫu thuật.

Quá trình này bao gồm việc sắp xếp lại vị trí của cơ, gân và xương khớp trong bàn chân để tạo cho bàn chân một cấu trúc hình dạng gần như giống với bàn chân của người bình thường nhất có thể. Tùy thuộc vào tình trạng cụ thể, quá trình phẫu thuật có thể có các bước điều chỉnh cấu trúc cơ bàn chân hoặc loại bỏ cụm xương không cần thiết.

Phẫu thuật cấy ghép xương

Cũng giống như phẫu thuật tái tạo bàn chân, phẫu thuật cấy ghép xương thường hỗ trợ cho các trường hợp bệnh nhân có cấu trúc bàn chân phức tạp và biến chứng nặng. Quá trình phẫu thuật giúp tái tạo và tăng cường cấu trúc xương trong bàn chân.

Theo đó, phương pháp này sẽ sử dụng xương từ bàn chân, xương từ nguồn xương khác hoặc bộ phận kim loại để hỗ trợ vòm bàn chân và điều chỉnh cấu trúc cơ bàn chân. Tùy thuộc vào tình trạng cụ thể mà các bác sĩ sẽ chỉ định cách thức, chi phí phẫu thuật và thời gian phục hồi tương ứng.

4. Phương pháp hỗ trợ cải thiện những biến chứng do bàn chân bẹt gây ra

Mặc dù không thể ngăn chặn hội chứng bàn chân bẹt ở người lớn nói riêng và bàn chân bẹt ở những độ tuổi khác nói chung, nhưng có một số biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ phát triển hoặc làm giảm triệu chứng.

• Chọn giày phù hợp: Đây là một biện pháp quan trọng để giảm áp lực và hỗ trợ cấu trúc chân. Nên chọn giày cổ cao vừa, nâng đỡ bàn chân tốt và hỗ trợ gân gót achille không bị xoay ngoài. Đặc biệt, giày chất lượng cũng giúp giảm căng thẳng trên gân và cấu trúc xương. Thêm vào đó, miếng lót chỉnh hình bàn chân bẹt chuyên dụng cũng đang là một phương pháp tiên tiến được ưa chuộng bởi tính an toàn, hiệu quả mà dễ áp dụng.

• Sử dụng đệm hỗ trợ chân: Có thể giúp giảm áp lực lên cung chân và giữ cho cơ bàn chân hoạt động hiệu quả hơn.

• Thực hiện bài tập cơ chân: Có thể tăng cường sức mạnh và linh hoạt, giúp giữ cho cung chân ổn định.

• Giữ cân nặng ổn định: Việc duy trì cân nặng ổn định giúp giảm áp lực lên cung chân và hạn chế sự căng thẳng trên cấu trúc chân. Do đó, việc duy trì cân nặng lành mạnh là một phương pháp phòng ngừa quan trọng bàn chân bẹt rất hiệu quả.

• Sử dụng thuốc: Người bệnh có thể được chỉ định sử dụng giảm đau kê toa theo chỉ định của bác sĩ như thuốc giảm đau chống viêm không Steroid NSAIDs để cải thiện các cơn đau nhức do hội chứng bàn chân bẹt gây ra.

• Kiểm tra thường xuyên: Kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần để đánh giá cấu trúc chân, theo dõi triệu chứng, và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế khi cần thiết, từ đó, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu của hội chứng bàn chân bẹt và có biện pháp can thiệp kịp thời.

5. Người lớn bị bàn chân bẹt có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Đối với trẻ em, thời điểm vàng để điều trị bàn chân bẹt là từ 3 đến 7 tuổi. Nếu được chữa đúng cách, bé sẽ có một cuộc sống bình thường như những đứa trẻ khác, không bị hạn chế trong vận động hàng ngày.

Tuy nhiên ở người lớn, bàn chân bẹt không thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu không phẫu thuật. Việc chữa trị sẽ giúp nâng đỡ lòng bàn chân, ngăn ngừa những cơn đau và giảm tối đa nguy cơ biến chứng.

Trên đây các chuyên gia của Myrehab Matsuoka cung cấp đã đưa ra lời giải đáp cho câu hỏi bàn chân bẹt ở người lớn có chữa được không và đưa ra các phương pháp an toàn và hiệu quả nhất đã và đang được áp dụng trên toàn thế giới để bạn tham khảo. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải các dấu hiệu của bàn chân bẹt trên đây, hãy liên hệ các bác sĩ và chuyên gia để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản

• Hotline: 1900 3181
• Website: https://myrehab-matsuoka.com/
• Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
• Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội.