Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi của bệnh nhân sau phẫu thuật dây chằng chéo trước. Một chế độ ăn uống khoa học không chỉ giúp bệnh nhân thúc đẩy quá trình chữa lành và tái tạo mô tổn thương mà còn hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức khỏe tổng thể.
Vậy sau mổ dây chằng chéo trước nên ăn gì để phục hồi nhanh chóng? Tìm hiểu ngay các nhóm chất cần thiết và thực đơn tham khảo ở nội dung dưới đây!
1 – Nguyên tắc chế độ ăn cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước
Nguồn thực phẩm nạp vào cơ thể có tác động trực tiếp đến thời gian chữa lành và phục hồi cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước. Bệnh nhân nên lưu ý bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất sau để hỗ trợ quá trình tái tạo và phục hồi mô bị tổn thương, cụ thể:
Chất xơ
Sau mổ dây chằng chéo trước, bệnh nhân nên bổ sung khoảng 30g chất xơ từ các loại thực phẩm như: rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt,… Mục đích chính là hỗ trợ nhuận tràng, ngăn ngừa tình trạng táo bón và cải thiện hệ miễn dịch cho cơ thể.
Protein (đạm)
Đạm có vai trò giúp tái tạo mô tổn thương và ngăn ngừa mất cơ, vì vậy, bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo được khuyên bổ sung lượng đạm chiếm khoảng 13 – 20% tổng năng lượng trong khẩu phần ăn. Số lượng đạm cụ thể sẽ phụ thuộc vào cân nặng của bệnh nhân.
Cách tính lượng đạm/ngày theo cân nặng như sau: 1,2 – 2g đạm x cân nặng. Ví dụ: Nếu bạn nặng 60kg, bạn cần bổ sung khoảng 72 – 120g đạm/ngày.
Chất béo
Các loại chất béo không bão hòa đa thể, đặc biệt là omega-3, có tác dụng giảm viêm và làm lành vết thương. Vì vậy, bệnh nhân cần bổ sung từ 40 – 70g/ngày, tương đương 20 – 35% tổng năng lượng trong khẩu phần ăn.
Carbohydrate
Carbohydrate đóng vai trò là nguồn năng lượng chính, hỗ trợ cơ thể hoạt động và phục hồi hiệu quả. Vì vậy, bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước nên bổ sung khoảng 45 – 60% lượng calo từ carbohydrate trong tổng năng lượng khẩu phần ăn. Số lượng carbohydrate cụ thể sẽ phụ thuộc vào cân nặng của bệnh nhân.
Tương tự như trên, các tính lượng carbohydrate/ngày theo cân nặng như sau: 3 – 5g carbohydrate x cân nặng. Ví dụ: Nếu cân nặng của bạn là 60kg, bạn cần bổ sung 180 – 300g carbohydrate/ngày.
Vitamin và khoáng chất
Bệnh nhân nên nạp từ 75 – 90mg vitamin C/ngày và 8 – 11mg kẽm/ngày để hỗ trợ cơ thể sản xuất và tổng hợp collagen, tăng tốc độ làm lành vết thương. Ngoài ra, bệnh nhân có thể bổ sung thêm một số chất khác như: 15mg vitamin E/ngày, 1.3 mg vitamin B6/ngày, 14 – 16mg vitamin A/ngày để tăng cường miễn dịch cho cơ thể.
2. 8 nhóm thực phẩm tốt cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước
2.1 – Chất xơ
Bổ sung chất xơ vào thực đơn ăn uống mang đến nhiều lợi ích cho cơ thể, điển hình như: giảm viêm, ổn định lượng đường trong máu, hỗ trợ quá trình hoạt động của hệ tiêu hóa,… Sau mổ dây chằng chéo trước, bệnh nhân nên nạp đủ lượng chất xơ cần thiết để hỗ trợ nhu động ruột vì sau mổ dễ bị táo bón do tác dụng phụ của thuốc giảm đau.
Một số loại thực phẩm giàu chất xơ dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước như: rau xanh; trái cây; ngũ cốc nguyên hạt; các loại đậu như: đậu xanh, đậu đen, đậu nành,…
2.2 – Protein (Chất đạm)
Protein đóng vai trò quan trọng trong việc tái tạo mô tổn thương và các sợi collagen trong dây chằng sau phẫu thuật. Đồng thời, đây là nguồn cung cấp axit amin thiết yếu giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.
Dưới đây là gợi ý các nguồn thực phẩm giàu chất đạm dành cho bệnh nhân mới mổ dây chằng chéo trước:
- Đạm động vật: Thịt gà, cá, thịt bò, trứng, sữa,…
- Đạm thực vật: Đậu nành, hạt chia, các loại rau có màu xanh đậm, hạt mè, hạt hướng dương,…
Lưu ý: Bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước nên hạn chế tiêu thụ các loại thịt chế biến sẵn như: xúc xích, thịt xông khói,… vì các loại thực phẩm này chứa nhiều cholesterol, chất béo chuyển hóa có thể thúc đẩy phản ứng gây viêm cho cơ thể.
2.3 – Thực phẩm giúp sản sinh collagen
Collagen, đặc biệt là collagen loại 1, là thành phần chính tham gia cấu tạo nên gân và dây chằng. Vì vậy, việc bổ sung thực phẩm kích thích sản sinh collagen sẽ giúp cung cấp nguyên liệu cho quá trình tổng hợp các bó sợi collagen, tái tạo cấu trúc mô và thúc đẩy cơ thể phục hồi nhanh sau chấn thương.
Một số loại thực phẩm giúp sản sinh collagen dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước như: gà; lòng trắng trứng; ớt chuông; hạt điều; đậu các loại hải sản như: cá hồi, tôm, hàu; trái cây có múi như: cam, bưởi, măng cụt; rau họ cải như: bông cải xanh, cải xoăn, cải mầm,…
2.4 – Nhóm thực phẩm giàu vitamin C
Vitamin C là một loại vitamin tan trong nước, đóng vai trò như một chất chống oxy hóa mạnh giúp thúc đẩy sản xuất collagen. Đồng thời, vitamin C còn góp phần giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể, hỗ trợ tái tạo và phục hồi dây chằng bị tổn thương.
Một số loại thực phẩm giàu vitamin C dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước như: cam, ổi, ớt chuông đỏ, súp lơ trắng, bông cải xanh, dưa lưới vàng, cà chua, cà rốt, nho đen,….
2.5 – Nhóm thực phẩm giàu canxi
Bên cạnh vai trò chính giúp xương chắc khỏe, canxi còn thúc đẩy quá trình tái tạo collagen trong cơ thể, giảm nguy co rút cơ và góp phần thúc đẩy quá trình phục hồi mô bị tổn thương.
Một số loại thực phẩm giàu canxi dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước như: sữa và các chế phẩm từ sữa; các loại hạt như hạt vừng, hạt chia, đậu đen; các loại rau xanh như: rau ngót, bông cải xanh, rau cải xoăn; hải sản, trứng, hạnh nhân, khoai lang, bí đỏ,…
2.6 – Nhóm thực phẩm giàu vitamin D
Vitamin D có đặc tính chống viêm, giảm sưng và thúc đẩy nhanh quá trình phục hồi cho cơ thể. Loại vitamin này giúp kích thích quá trình chuyển hóa canxi và phospho, hỗ trợ lắng đọng canxi ở xương từ đó giúp xương chắc khỏe và tăng cường hiệu quả chữa lành các tổn thương ở dây chằng.
Một số loại thực phẩm giàu vitamin D dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước như: các loại cá gồm: cá hồi, cá trích, cá mòi; dầu gan cá tuyết; hàu; các loại sò; nấm; ngũ cốc; lòng đỏ trứng; gan bò; sữa;…
2.7 – Chất béo
Chất béo, đặc biệt là chất béo không bão hòa đa thể là một loại chất thúc đẩy quá trình tạo collagen cho xương khớp, đồng thời kiểm soát tình trạng sưng viêm do vi khuẩn xâm nhập. Bên cạnh đó, chất béo còn giúp hấp thụ 4 loại vitamin tan trong dầu như: A, D, E, K hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể.
Một số loại thực phẩm giàu chất béo dành cho bệnh nhân mổ dây chằng chéo trước như: dầu thực vật gồm: dầu ngô, dầu hướng dương, dầu mè; ngô; đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành; cá hồi; cá ngừ; quả óc chó; trứng gà; dầu hạt cải và dầu cá tự nhiên;…
2.8 – Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa
Bệnh nhân nên bổ sung thêm 1 số nhóm vitamin khoáng chất có tác dụng chống oxy hóa để giúp trung hòa các gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏi các thương tổn. Các chất chống oxy hóa như: vitamin A, C, D, E và các khoáng chất như: đồng, kẽm,… không chỉ thúc đẩy quá trình lành xương mà còn giúp giảm đau, chống viêm tự nhiên.
Một số loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước như: ớt chuông; ngũ cốc nguyên hạt; cải xoăn; bắp cải tím; cà chua; nho đỏ; việt quất; khoai lang tím; rong biển; các loại hạt như: hạnh nhân, hạt bí ngô, quả óc chó,…
3. Những thực phẩm nên kiêng sau mổ dây chằng chéo trước
Bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước nên tránh sử dụng các loại thực phẩm dưới đây để ngăn ngừa nguy cơ gây sưng, viêm và ảnh hưởng đến thời gian phục hồi vết thương.
3.1 – Đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn
Đây là nhóm thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, muối và các chất bảo quản có thể gây viêm và làm chậm quá trình lành vết thương. Ngoài ra, hàm lượng dinh dưỡng trong các loại thức ăn này thấp nhưng chứa nhiều đường và chất béo, dễ khiến bệnh nhân tăng cân, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.
Một số loại đồ ăn nhanh như: khoai tây chiên, gà rán, xúc xích hay thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng nguy cơ sưng tấy, tích nước và kéo dài thời gian hồi phục.
3.2 – Thực phẩm chứa chất kích thích
Bệnh nhân nên tránh sử dụng các loại thực phẩm có chứa chất gây kích thích như: cà phê, trà, nước tăng lực, bia, rượu,… vì có tác động tiêu cực đến quá trình chữa lành của cơ thể. Ví dụ như bên trong cà phê có chứa lượng lớn cafein, một chất có thể làm giảm khả năng hấp thụ canxi và chất dinh dưỡng đến vùng tổn thương, ảnh hưởng đến sự phục hồi ở cơ thể.
3.3 – Đồ ăn cay nóng
Các món ăn cay nóng chứa nhiều gia vị mạnh (như ớt, tiêu,…) có thể gây kích thích hệ tiêu hóa, làm tăng viêm và cản trở quá trình phục hồi. Những món ăn như: lẩu cay, gà xào ớt, mì cay và thực phẩm cay nóng không chỉ làm tăng nguy cơ viêm nhiễm tại vết mổ mà còn gây khó chịu ở dạ dày, cản trở quá trình đông máu ở vết thương.
Gợi ý thực đơn 7 ngày cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước
Để hỗ trợ quá trình hồi phục hiệu quả, bệnh nhân nên xây dựng thực đơn hàng tuần để đảm bảo cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
Dưới đây là bảng gợi ý thực đơn 7 ngày dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước:
| Bữa sáng | Bữa phụ | Bữa trưa | Bữa phụ | Bữa tối | |
| Ngày 1 | Cháo thịt bằm | 1 quả táo | – Đậu bắp luộc (100g)
– 1 phần canh chua cá hồi – 1 bát cơm |
1 quả chuối | Cháo tổ yến |
| Ngày 2 | Cháo cá lóc | 1 hũ sữa chua ít đường | – 1 quả cam
– 1 bát canh đậu hũ – Thịt luộc (100g) – 1 bát cơm trắng |
1 ly nước ép táo | – Rau bó xôi luộc (100g)
– 1 bát canh bí đỏ thịt bằm. – 1 bát cơm trắng |
| Ngày 3 | Bún cá | 1 hũ yến | – 1 hũ sữa chua
– 1 bát cháo cá hồi |
150g nho | – 1 bát canh rau ngót
– Cá hấp (100g) – 1 bát cơm trắng |
| Ngày 4 | – 3 lát bánh mì yến mạch
– 1 ly sữa không đường |
1 quả chuối | – 1 bát canh rau dền nấu tôm
– Cá mú hấp gừng (150g) – 1 bát cơm trắng |
1 hũ yến | – 1 quả chuối
– 1 bát cháo đậu xanh |
| Ngày 5 | – Ngũ cốc (150g).
– 1 ly sữa tươi không đường |
1 hũ yến | – 1 bát canh cải thảo nấu thịt băm
– Cá điêu hồng hấp (100g) – 1 bát cơm trắng |
– Cá ngừ sốt cà chua (200g)
– 1 bát cơm trắng |
|
| Ngày 6 | – 2 củ khoai lang (200g)
– 1 ly sữa không đường |
– Đậu que luộc (100g)
– Mực xào mướp (150g) – 1 bát cơm trắng |
1 quả cam | – 1 hũ yến
– 1 bát cháo thịt bằm |
|
| Ngày 7 | Cháo tổ yến | 1 quả chuối | – 1 bát canh bí đỏ nấu tôm
– Cá hồi áp chảo (100g) – 1 bát cơm trắng |
– Nho (150g)
– 1 bát canh rau cải – Thịt luộc (150g) – 1 bát cơm |
4. Lời khuyên dành cho bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước
Sau phẫu thuật dây chằng chéo trước, bệnh nhân cần lưu ý một số khía cạnh quan trọng dưới đây để cải thiện tầm vận động, rút ngắn thời gian phục hồi và giảm đau trong quá trình vận động.
4.1 Chế độ sinh hoạt:
- Thay băng và rửa vết thương cách ngày bằng nước muối sinh lý, betadin, ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng.
- Chườm lạnh vào đầu gối 15 – 20 phút/lần, mỗi lần cách nhau 2 – 4 giờ để hỗ trợ giảm sưng và đau.
- Sử dụng nạng nách hai bên hỗ trợ di chuyển để giảm lực tác động lên khớp gối, tránh lệch tư thế.
- Sử dụng nẹp cố định trong 8 tuần đầu tiên (4 tuần đầu dùng nẹp dài và 4 tuần kế tiếp dùng nẹp ngắn) để giúp ổn định khớp gối khi vận động.
- Kê cao chân hơn tim khi nằm và thường xuyên vận động xoay khớp cổ chân để cải thiện lưu thông máu.
4.2 Chế độ vận động
- Bệnh nhân nên vận động sớm trong ngưỡng cho phép của cơ thể nhằm mục đích ngăn ngừa các biến chứng như: teo cơ, cứng khớp, huyết khối,…
- Thực hiện đúng các động tác vận động theo chỉ dẫn của bác sĩ/chuyên gia điều trị.
- Thăm khám định kỳ theo đúng lịch hẹn để bác sĩ theo dõi hiệu quả phục hồi và điều chỉnh mức độ vận động phù hợp.
Quá trình phục hồi chức năng dây chằng chéo trước sau mổ tác động lớn đến khả năng hồi phục và vận động của bệnh nhân. Chính vì thế, bạn nên lựa chọn các trung tâm uy tín để phục hồi toàn diện chức năng vận động cho khớp gối. Trong số những cơ sở phục hồi chức năng hiện nay, MYREHAB MATSUOKA nổi bật bởi:
- Phương pháp phục hồi chức năng “lấy vận động làm trung tâm’’, mang lại hiệu quả hồi phục vượt trội hơn so với các phương pháp truyền thống.
- Lộ trình phục hồi toàn diện theo tiêu chuẩn Nhật, hướng đến 3 giá trị cốt lõi: hiệu quả cao – an toàn – tối ưu thời gian phục hồi cho bệnh nhân
- Phác đồ điều trị được thiết kế riêng biệt, phù hợp với từng thể trạng và nhu cầu vận động của bệnh nhân.
- Trang thiết bị công nghệ hiện đại, đạt chuẩn Âu – Mỹ.
- Đội ngũ chuyên gia và kỹ thuật viên dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, đồng hành 1-1 với bệnh nhân trong suốt quá trình tập luyện tại trung tâm.
5. 5 bài tập vật lý trị liệu sau mổ dây chằng chéo trước
Bên cạnh chú ý đến chế độ dinh dưỡng, bệnh nhân có thể áp dụng 5 bài tập vật lý trị liệu dưới đây để hỗ trợ vận động, cải thiện tuần hoàn máu và giảm đau trong quá trình phục hồi:
5.1 Bài tập duỗi cổ chân
Bài tập duỗi cổ chân có tác dụng giúp bệnh nhân tăng tuần hoàn máu ở chân, hỗ trợ giảm sưng tấy và ngăn ngừa nguy cơ huyết khối sau phẫu thuật.
Cách thực hiện:
- Bước 1: bệnh nhân ngồi thẳng lưng và duỗi thẳng hai chân.
- Bước 2: Duỗi mũi chân phải căng nhất về phía trước, đồng thời gập cổ bàn chân trái về phía ngực.
- Bước 3: Duy trì tư thế trong 5-10 giây và đổi bên.
Tần suất: 10-15 lần/hiệp, 2-3 hiệp/ngày.
5.2 Bài tập trượt gót chân
Bài tập trượt gót chân giúp bệnh nhân tăng cường khả năng gập duỗi khớp gối, giảm độ cứng khớp và đau sau phẫu thuật dây chằng chéo trước.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Bệnh nhân nằm ngửa trên thảm, duỗi thẳng hai chân.
- Bước 2: Từ từ gập đầu gối bị thương và kéo gót chân trên sàn về phía mông.
- Bước 3: Trượt chân trở lại vị trí ban đầu.
Tần suất: Lặp lại 10 – 15 lần/hiệp, 2 – 3 hiệp/ngày, duy trì ít nhất 4 – 6 tuần.
5.3 Bài tập gồng cơ tứ đầu đùi
Bài tập gồng cơ tứ đầu đùi giúp tăng cường sức mạnh cho nhóm cơ tứ đầu đùi, tạo sự ổn định cho khớp gối và cải thiện độ linh hoạt ở chân.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Bệnh nhân ngồi trên thảm và duỗi thẳng hai chân.
- Bước 2: Dùng lực ở chân siết chặt cơ tứ đầu đùi bên đầu gối bị thương.
- Bước 3: Giữ căng cơ 5 – 10 giây rồi thư giãn.
Tần suất: Lặp lại 10 – 15 lần/hiệp, 2 – 3 hiệp/ngày.
5.4 Bài tập gập duỗi cổ bàn chân bằng khăn
Bài tập gập duỗi cổ bàn chân bằng khăn có tác dụng giúp làm căng cơ bắp ở vùng cổ chân và bắp chân, hỗ trợ ổn định khớp gối và giảm nguy cơ té ngã cho bệnh nhân.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Bệnh nhân ngồi trên sàn nhà/thảm tập, đồng thời duỗi thẳng hai chân.
- Bước 2: Quấn khăn/dây kháng lực quanh lòng bàn chân bị thương.
- Bước 3: Dùng 2 tay nắm hai đầu dây kéo nhẹ về phía trước cho đến khi cảm thấy căng ở phía sau bắp chân.
- Bước 4: Giữ tư thế này trong khoảng 15-30 giây rồi thả lỏng tay và chân về vị trí ban đầu.
Tần suất: 10-15 lần/hiệp, 1-2 hiệp/ngày.
5.5 Bài tập nâng chân ở tư thế nằm sấp
Bài tập nâng chân ở tư thế nằm sấp có tác dụng tăng cường sức mạnh cho lưng dưới, gân khoeo và cơ mông, giúp bệnh nhân giảm đau nhức và cứng khớp.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Bệnh nhân nằm sấp, kê đầu lên gối.
- Bước 2: Từ từ nhấc chân bị thương lên khỏi mặt đất. Khi nâng, bệnh nhân nên siết chặt mông và giữ thẳng chân của đầu gối bị thương.
- Bước 3: Giữ tư thế này trong 5 – 10 giây rồi hạ xuống.
Tần suất: Lặp lại 10-15 lần/hiệp, 2-3 ngày/hiệp.
Chế độ vận động và dinh dưỡng tác động trực tiếp đến quá trình tái tạo và phục hồi các mô tổn thương của bệnh nhân sau mổ dây chằng chéo trước. Vì vậy, trả lời cho câu hỏi mổ dây chằng chéo trước nên ăn gì để phục hồi nhanh chóng? bệnh nhân cần có lộ trình phục hồi cụ thể, khoa học với chế độ vận động phù hợp cùng dinh dưỡng cân đối để nâng tầm vận động và sức khỏe tổng thể, rút ngắn thời gian phục hồi.
Tại MYREHAB MATSUOKA, chúng tôi tự hào là trung tâm tiên phong áp dụng phương pháp phục hồi chức năng “lấy vận động làm trung tâm’’, mang lại hiệu quả phục hồi vượt trội cho bệnh nhân. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại chuẩn Âu – Mỹ, Myrehab cam kết đồng hành cùng bạn trong hành trình phục hồi chức năng của dây chằng chéo trước nói riêng và tầm vận động của khớp gối nói chung.
Hãy liên hệ với Myrehab Matsuoka để bắt đầu hành trình phục hồi của bạn ngay hôm nay nhé!
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com/
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng,phường Kim Liên , Hà Nội.
