Mùa nắng nóng, oi bức là điều kiện lý tưởng dẫn dẫn nguy cơ cao tình trạng đột quỵ xuất hiện, đặc biệt đối với nhóm đối tượng có tiền sử bệnh lý nền như: Tiểu đường, cao huyết áp… Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, tình trạng này hoàn toàn có thể được xử lý và sơ cứu kịp thời.
1. Tổng quan về đột quỵ
Đột quỵ là tình trạng rối loạn tuần hoàn não cấp tính, xảy ra khi dòng máu nuôi não bị gián đoạn đột ngột. Nguyên nhân có thể do tắc nghẽn mạch máu não (nhồi máu não) hoặc do vỡ mạch máu não (xuất huyết não). Khi não không được cung cấp oxy và dưỡng chất, tế bào thần kinh sẽ nhanh chóng bị tổn thương, dẫn đến mất chức năng vận động, ngôn ngữ hoặc tri giác chỉ trong vài phút.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đột quỵ nằm trong nhóm ba nguyên nhân gây tử vong hàng đầu toàn cầu và để lại nhiều di chứng nặng nề cho người sống sót. Người bệnh sau đột quỵ có thể gặp tình trạng liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ hoặc phụ thuộc vào chăm sóc lâu dài. Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và cấp cứu kịp thời có ý nghĩa quyết định trong hạn chế di chứng và cứu sống người bệnh.
Đột quỵ là một trong những bệnh lý nguy hiểm nhất hiện nay
(Nguồn: CarePlus)
2. Ảnh hưởng của nhiệt độ cao đến hệ tim mạch
Nhiệt độ môi trường tăng cao khiến cơ thể phải tăng cường hoạt động để duy trì sự cân bằng nhiệt. Khi tiếp xúc lâu với nắng nóng, mạch máu ngoại vi giãn ra để tỏa nhiệt, dẫn đến tim phải bơm máu nhiều hơn nhằm duy trì tuần hoàn. Điều này khiến nhịp tim tăng, huyết áp thay đổi thất thường và gây áp lực lớn cho hệ tim mạch, đặc biệt ở những người có sẵn bệnh nền.
Ngoài ra, nắng nóng còn làm cơ thể mất nhiều nước và điện giải do ra mồ hôi liên tục. Tình trạng mất cân bằng này có thể làm đặc máu, dễ hình thành cục huyết khối, từ đó gia tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu não hoặc tim. Sự kết hợp giữa mất nước, rối loạn huyết áp và gánh nặng cho tim khiến hệ tim mạch dễ bị quá tải, trở thành yếu tố thuận lợi cho khởi phát đột quỵ trong mùa hè.
Nắng nóng là nguyên nhân phổ biến dẫn đến đột quỵ
(Nguồn: Bệnh viện Việt Nam Thuỵ Điển Uông Bí)
3. Nhóm nguy cơ bị đột quỵ cao vào mùa hè
Những trường hợp có nguy cơ bị đột quỵ cao vào mùa hè, đặc biệt trong ngày nắng nóng đạt đến đỉnh điểm, đó là:
3.1. Người thừa cân, béo phì
Những người thừa cân hoặc béo phì có lớp mỡ dưới da dày, sẽ làm cản trở quá trình tỏa nhiệt. Bởi vì, khi cơ thể không thoát nhiệt hiệu quả, nhiệt độ trung tâm tăng cao, gây rối loạn nhịp tim và nguy cơ hình thành huyết khối. Đây là một trong những nguyên nhân làm tăng tỷ lệ đột quỵ vào mùa hè ở nhóm này.
3.2. Người có bệnh hô hấp mạn tính
Bệnh nhân mắc các bệnh hô hấp mạn tính như: Phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen phế quản hay viêm phổi mạn tính… thường khó thích nghi với không khí oi bức, nồng độ oxy máu dễ sụt giảm khi nhiệt độ tăng. Do đó, khi cơ thể rơi vào tình trạng thiếu oxy, tim và não bị ảnh hưởng trực tiếp, khiến nguy cơ đột quỵ gia tăng một cách rõ rệt.
3.3. Người có tiền sử bệnh lý nền
Những người có bệnh nền tim mạch, hô hấp, thận hoặc từng bị đột quỵ trước đó thuộc nhóm nguy cơ đặc biệt. Họ dễ gặp rối loạn tuần hoàn khi nhiệt độ tăng cao, nhất là khi không tuân thủ chế độ điều trị và dinh dưỡng hợp lý. Đây là nhóm cần được theo dõi và chăm sóc y tế sát sao trong những ngày nắng nóng của mùa hè.
Người có bệnh nền dễ bị đột quỵ vào mùa hè
(Nguồn: Báo Sức khoẻ đời sống)
3.3. Người ít vận động hoặc làm việc ngoài trời cường độ cao
Những người làm việc văn phòng, ít vận động thường bị lưu thông máu kém, dễ hình thành cục máu đông – yếu tố dẫn đến đột quỵ. Bên cạnh đó, người lao động ngoài trời (công nhân, nông dân…) lại đối mặt với nguy cơ mất nước, kiệt sức do nắng nóng, khiến tim và não bị quá tải, làm tăng nguy cơ đột quỵ trong những ngày thời tiết oi bức.
4. Nhận biết và cách sơ cứu đột quỵ hiệu quả nhất
4.1. Cách nhận biết các biểu hiện của đột quỵ
Để phát hiện sớm cơn đột quỵ, người dân được khuyến cáo sử dụng quy tắc F.A.S.T – phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả:
- F (Face – Khuôn mặt): Yêu cầu người bệnh mỉm cười. Nếu thấy miệng méo, nhân trung lệch, một bên mặt xệ xuống thì đây là dấu hiệu bất thường.
- A (Arm – Cánh tay): Yêu cầu bệnh nhân giơ hai tay lên cao. Nếu một bên tay yếu, rơi xuống nhanh hoặc không thể nâng thì có nguy cơ đột quỵ.
- S (Speech – Lời nói): Cho bệnh nhân lặp lại một câu đơn giản. Nếu nói ngọng, phát âm khó, không rõ ràng hoặc không diễn đạt được thì cần đặc biệt chú ý.
- T (Time – Thời gian): Đây là yếu tố quyết định. Cần gọi cấp cứu ngay lập tức và đưa bệnh nhân đến bệnh viện trong “thời gian vàng” (từ 3 – 6h giờ đầu) kể từ khi xuất hiện triệu chứng.
4.2. Cách sơ cứu đột quỵ cho bệnh nhân
Khi gặp người nghi bị đột quỵ, cần bình tĩnh và xử trí đúng cách để bảo toàn tính mạng cho bệnh nhân, cách xử lý nên thực hiện như sau:
- Trước hết, hãy gọi cấp cứu 115 hoặc đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất.
- Sau đó, đặt người bệnh nằm nghiêng an toàn, đầu hơi nâng cao để tránh sặc, đồng thời nới lỏng quần áo giúp dễ thở hơn. Tuyệt đối không cho ăn uống hoặc dùng thuốc khi chưa có chỉ định.
- Trong khi chờ cấp cứu, cần theo dõi nhịp thở và mạch, sẵn sàng tiến hành hồi sức tim phổi nếu bệnh nhân ngừng thở.
4. Số liệu y tế liên quan đến nguy cơ đột quỵ vào mùa hè
Theo Bộ Y tế, nguy cơ đột quỵ có thể tăng thêm 10% khi nhiệt độ môi trường tăng thêm 1 độ C. Bên cạnh đó, Cục Quản lý Môi trường y tế (Bộ Y tế) cho biết say nắng, say nóng hoặc đột quỵ do nóng chủ yếu do phải tiếp xúc quá lâu hoặc làm việc trong môi trường nắng nóng, nhiệt độ cao hoặc cũng có thể do thay đổi nhiệt độ môi trường đột ngột.
Vào tháng 05/2025, tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa cũng ghi nhận số lượng người bệnh nhập viện do đột quỵ tăng đột biến do thời tiết chuyển sang nắng nóng. Thông thường, trung bình mỗi tháng, Khoa thần kinh – Đột quỵ của Bệnh viện sẽ cấp cứu và điều trị cho khoảng 700 bệnh nhân, trong đó bệnh nhân đột quỵ chiếm tới gần 50%. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian nhiệt độ tăng cao, thời tiết nóng đỉnh điểm, số ca đột quỵ nhập viện đã gia tăng từ 10 – 15%.
5. Khuyến nghị từ chuyên gia dành cho người dễ bị đột quỵ trong mùa nóng
Để giảm thiểu nguy cơ đột quỵ, các chuyên gia y tế đưa ra những khuyến nghị quan trọng:
- Uống đủ nước, bổ sung thực phẩm giàu điện giải, tránh rượu bia và chất kích thích.
- Hạn chế ra ngoài vào giờ nắng gắt, nên nghỉ ngơi trong môi trường mát mẻ, thông thoáng.
- Người có bệnh lý nền cần tuân thủ điều trị, tái khám định kỳ và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
- Theo dõi huyết áp thường xuyên, đặc biệt ở người cao tuổi và bệnh nhân tim mạch.
- Khi có dấu hiệu bất thường như chóng mặt, yếu liệt tay chân hoặc nói khó, cần gọi cấp cứu ngay.
>>> Tìm hiểu thêm: 5 điều cần biết về phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ
Nguy cơ đột quỵ mùa hè luôn hiện hữu khi nhiệt độ tăng cao và cơ thể phải chịu nhiều áp lực từ mất nước, rối loạn huyết áp. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào. Vì vậy, hãy chủ động phòng ngừa và xử trí đúng cách sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ đột quỵ trong mùa hè nhé!
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, Số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, TP Hà Nội
Nguồn:
[1] Bản tin thời sự 18h00 ngày 11/5/2025.
[2] Thống kê của Tổ chức y tế Thế giới (WHO) năm 2019.
[3] Thống kê của Cục Quản lý Môi trường y tế.
