Thoái hóa cột sống cổ vốn là bệnh lý thường gặp ở nhóm tuổi trung niên do quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình trạng này đang có xu hướng trẻ hóa rõ rệt. Nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ tư thế làm việc sai lệch, sử dụng thiết bị điện tử kéo dài và lối sống ít vận động. Vì vậy, việc nhận diện sớm các dấu hiệu cảnh báo và can thiệp điều chỉnh kịp thời có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng và hạn chế tiến triển bệnh lý cho người bệnh.
Tình trạng thoái hóa cổ ngày càng trẻ hóa: nguyên nhân từ lối sống
Theo báo cáo năm 2022 của Tạp chí Spine – một trong những tạp chí hàng đầu về nghiên cứu cột sống – tỷ lệ thoái hóa cột sống cổ ở người trẻ tuổi đang có xu hướng gia tăng đáng kể, đặc biệt ở nhóm từ 25–40 tuổi. Sự thay đổi này chủ yếu bắt nguồn từ lối sống hiện đại, trong đó việc thiếu vận động đóng vai trò trung tâm gây tổn thương sớm đến các đốt sống cổ.
Bên cạnh đó, áp lực từ học tập và công việc trong môi trường đô thị cũng góp phần khiến người trẻ thường xuyên bị mỏi cổ, căng cứng vùng vai gáy. Đặc biệt, tư thế cúi đầu khi sử dụng điện thoại hoặc gù lưng khi làm việc được xem là yếu tố nguy cơ cao, làm gia tăng tải trọng bất thường lên cột sống cổ. Nếu không thay đổi kịp thời, thoái hóa cột sống cổ có thể diễn tiến nhanh và khó hồi phục.
Ngoài các yếu tố cơ học, chế độ dinh dưỡng nghèo nàn cũng ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe xương khớp. Việc thiếu hụt các vi chất thiết yếu như canxi, vitamin D, vitamin K làm suy yếu cấu trúc xương và giảm khả năng tự phục hồi tổ chức sụn. Mặt khác, lối sống ít tiếp xúc ánh nắng khiến cơ thể giảm tổng hợp vitamin D3 nội sinh – yếu tố cần thiết cho quá trình khoáng hóa xương.
Tỷ lệ thoái hóa cột sống cổ ở người trẻ đang gia tăng nhanh chóng
Hậu quả nếu không điều trị thoái hóa cột sống cổ sớm
Nếu không được can thiệp kịp thời, thoái hóa cột sống cổ sẽ gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm cho bệnh nhân, chẳng hạn như:
Đau cổ mạn tính, lan ra vai gáy và cánh tay
Người bị thoái hóa cột sống cổ thường cảm thấy vùng cổ bị cứng, khó xoay và xuất hiện những cơn đau âm ỉ kéo dài trong nhiều ngày. Cơn đau này có thể lan rộng sang vai, gáy và cánh tay, đặc biệt rõ rệt khi người bệnh vận động hoặc làm việc lâu ở một tư thế.
Nếu tình trạng đau này kéo dài thì giấc ngủ sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến việc người bệnh khó ngủ ngon và thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm. Về lâu dài, việc đau mạn tính không chỉ làm giảm hiệu quả học tập, làm việc mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe toàn thân và tinh thần.
Hạn chế vận động, giảm chất lượng cuộc sống
Thoái hóa cột sống cổ khiến khoảng cách giữa các đốt sống bị thu hẹp, làm giảm độ linh hoạt của vùng cổ. Hậu quả là người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện các động tác cơ bản như: Quay đầu, cúi xuống, ngửa cổ ra sau,… gây ảnh hưởng trực tiếp đến các sinh hoạt thường ngày của bệnh nhân. Nếu không được điều trị sớm, tình trạng này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh về lâu dài.
Chèn ép rễ thần kinh, rối loạn cảm giác
Khi cột sống cổ bị thoái hóa và biến dạng, các đốt sống có thể dễ dàng chèn ép vào rễ thần kinh ở vùng cổ. Điều này thường gây ra các triệu chứng phổ biến cho bệnh nhân như: Tê bì, châm chích, nóng rát lan từ vùng cổ xuống vai và cánh tay,…
Đối với một số trường hợp nặng, người bệnh còn có thể mất cảm giác hoặc giảm khả năng vận động ở tay, thậm chí xuất hiện dấu hiệu yếu liệt. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể gây tổn thương thần kinh lâu dài và khó hồi phục.
Tê bì, châm chích vùng tay
Nguy cơ thoát vị đĩa đệm cổ
Khi cột sống cổ bị thoái hóa, đĩa đệm nằm giữa các đốt sống dần mất nước, trở nên khô và xẹp xuống. Nguyên nhân là do khi mất đi độ đàn hồi, đĩa đệm dễ bị lồi ra ngoài, làm tăng áp lực lên lớp bao xơ bao quanh. Dưới tác động của lực nén kéo dài, bao xơ có thể bị rách, từ đó tạo điều kiện cho nhân nhầy thoát ra ngoài và hình thành thoát vị đĩa đệm cổ.
Cách điều chỉnh tư thế, lối sống khoa học cho người thoái hoá cột sống cổ
Tư thế đúng và lối sống khoa học là hai yếu tố quan trọng giúp làm chậm quá trình thoái hóa cột sống cổ. Dưới đây là một số cách điều chỉnh tư thế và lối sống mà người bị thoái hoá cột sống cổ nên thực hiện:
Thực hiện tư thế “cổ thẳng – vai mở – lưng thẳng”
Trong quá trình làm việc, người bệnh cần giữ tư thế cổ thẳng, nằm trên cùng một trục với cột sống lưng để tránh tạo áp lực lệch lên vùng cổ. Đồng thời, vai nên được thả lỏng và mở rộng tự nhiên nhằm giúp phân bổ lực đều, giảm căng thẳng cho cơ vùng vai gáy.
Ngoài ra, phần lưng của bệnh nhân cũng cần được tựa chắc vào ghế, duy trì độ cong sinh lý vốn có của cột sống. Do việc duy trì tư thế đúng không chỉ hạn chế tình trạng chèn ép kéo dài mà còn hỗ trợ phục hồi chức năng của các đốt sống cổ bị tổn thương.
Xoay cổ nhẹ nhàng sau mỗi 45-60 phút
Sau một khoảng thời gian làm việc liên tục, đặc biệt là khi ngồi lâu ở một tư thế, người bệnh nên tạm dừng để vận động vùng cổ. Việc thực hiện các động tác xoay cổ nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ và ngược lại sẽ giúp cơ vùng cổ được thả lỏng và linh hoạt hơn.
Nhờ đó, máu lưu thông tốt hơn, giúp người bệnh giảm cảm giác căng cứng và mỏi cơ do ngồi lâu không vận động. Về lâu dài, việc duy trì thói quen đơn giản này có thể góp phần tăng sự hiệu quả trong việc phòng ngừa tình trạng đau cổ mạn tính.
Hạn chế cúi đầu khi dùng điện thoại
Việc cúi đầu với góc lớn trong thời gian dài, đặc biệt khi sử dụng điện thoại, có thể tạo ra áp lực đáng kể lên các đốt sống cổ. Theo thời gian, áp lực này khiến cấu trúc cột sống dễ bị tổn thương, làm tăng nguy cơ thoái hóa và các rối loạn liên quan đến thần kinh. Do đó, khi sử dụng điện thoại, người dùng nên giữ thiết bị ngang tầm mắt để giảm bớt gánh nặng lên vùng cổ.
Có nên phòng ngừa thoái hóa cột sống cổ tái phát bằng vận động trị liệu không?
Vận động trị liệu hiện được đánh giá là một trong những phương pháp hiệu quả trong kiểm soát và ngăn ngừa thoái hóa cột sống cổ tái phát. Nhờ khả năng tác động trực tiếp đến hệ cơ – xương – khớp, phương pháp này giúp cải thiện chức năng vận động một cách an toàn và bền vững.
Đặc biệt, khi được các bài tập trị liệu được thiết kế cá nhân hóa, hệ cơ vùng cổ, vai và lưng của người bệnh được tăng cường sức mạnh, đồng thời độ linh hoạt được cải thiện rõ rệt. Chính sự phối hợp này góp phần giảm áp lực cơ học lên đốt sống cổ, từ đó hạn chế tổn thương tái phát và duy trì chức năng vận động ổn định về lâu dài.
Theo Hội Thấp khớp học Việt Nam, việc luyện tập đúng cách kết hợp với duy trì tư thế hợp lý và nghỉ ngơi đầy đủ sẽ mang lại hiệu quả cao trong phục hồi chức năng cho người bệnh bị thoái hóa cột sống cổ. Tuy nhiên, bệnh nhân chỉ nên thực hiện các bài tập trị liệu này dưới sự hướng dẫn của chuyên gia phục hồi chức năng để tránh tập sai kỹ thuật, vì điều này có thể làm tổn thương thêm đốt sống và dây chằng cổ.
Trị liệu thoái hoá cột sống cổ
Hiện nay, thoái hóa cột sống cổ không còn là bệnh lý của riêng người lớn tuổi mà đang trở thành vấn đề sức khỏe đáng lo ngại ở người trẻ. Tuy nhiên, nếu được can thiệp sớm và đúng cách, người bệnh không chỉ giảm nhanh triệu chứng đau mà còn có thể duy trì được chức năng vận động và ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm một cách đáng kể.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, phường Kim Liên, Hà Nội.
Nguồn:
[1] Lin Jiang và cộng sự (2022). Global trends in cervical spondylosis research: a bibliometric analysis based on the Web of Science. Tạp chí Spine
https://www.frontiersin.org/journals/neurology/articles/10.3389/fneur.2025.1541459/full
