Trẻ bị thoát vị đĩa đệm có nguy hiểm không là vấn đề ngày càng được quan tâm trong y khoa hiện đại. Trước đây, bệnh lý này chủ yếu xuất hiện ở người cao tuổi do quá trình thoái hóa tự nhiên. Tuy nhiên, hiện nay, xu hướng trẻ hóa của thoát vị đĩa đệm ngày càng rõ rệt. Chính vì vậy, việc phát hiện sớm và can thiệp điều trị kịp thời có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm thiểu các di chứng nặng nề, bảo vệ chức năng vận động và chất lượng sống lâu dài cho người bệnh trẻ tuổi.
1. Tổng quan về tình trạng thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bên trong bao xơ thoát ra khỏi vị trí bình thường và gây chèn ép lên các rễ thần kinh hoặc tủy sống, dẫn đến đau và hạn chế vận động. Đây là một trong những bệnh lý cơ xương khớp phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt thường gặp ở nhóm tuổi lao động (từ 30-50 tuổi) do đặc thù công việc và áp lực vận động kéo dài.
Tuy nhiên, theo Hoài Nhơn (2019) với bài báo “Nguyên nhân gây bệnh thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi”, điều đáng lo ngại là không chỉ người lớn mà thậm chí kể cả trẻ em và thanh thiếu niên cũng đang ngày càng có xu hướng mắc bệnh nhiều hơn. Sự thay đổi này không chỉ làm giảm khả năng vận động mà còn ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống của người bệnh ngay từ khi còn trẻ.
Thoát vị đĩa đệm là bệnh xương khớp phổ biến hiện nay
(Nguồn: Vinmec)
2. Vì sao thoát vị ngày càng trẻ hóa?
Sự gia tăng tỷ lệ thoát vị đĩa đệm ở người trẻ hiện nay có mối liên hệ mật thiết với chính lối sống và thói quen sinh hoạt hiện đại. Cụ thể như, việc ngồi học tập và làm việc sai tư thế trong thời gian dài tạo ra áp lực liên tục lên cột sống, đặc biệt là vùng cổ và thắt lưng, từ đó làm tăng nguy cơ tổn thương đĩa đệm. Đồng thời, các thói quen sinh hoạt thiếu khoa học này cũng đã vô tình tạo ra những áp lực cơ học bất thường lên cột sống, thúc đẩy quá trình thoái hóa đĩa đệm diễn ra sớm hơn.
Ngoài ra, tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ cũng góp phần đáng kể làm tăng tải trọng lên cột sống, đặc biệt là tại các đốt sống chịu lực lớn (L4-L5 và L5-S1), từ đó thúc đẩy quá trình thoái hóa sớm. Sự cộng hưởng của tất cả những yếu tố kể trên khiến cho thoát vị đĩa đệm không còn là bệnh lý riêng của người lớn tuổi mà ngày càng phổ biến ở độ tuổi thanh thiếu niên.
Tỷ lệ người trẻ bị thoát vị đĩa đệm ngày càng gia tăng mạnh mẽ
3. Triệu chứng thoát vị đĩa đệm ở người trẻ
Việc nhận biết sớm các triệu chứng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Sau đây là những dấu hiệu lâm sàng thường gặp ở giai đoạn khởi phát của bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm:
3.1. Đau cột sống và đau lan theo rễ thần kinh
Triệu chứng thường đặc trưng và thường gặp nhất của thoát vị đĩa đệm là đau tại vùng cột sống bị tổn thương (cổ hoặc thắt lưng), với mức độ và đặc điểm thay đổi tùy theo từng trường hợp. Cơn đau có thể âm ỉ kéo dài hoặc bùng phát dữ dội, đặc biệt tăng lên rõ rệt khi người bệnh thực hiện các động tác sai tư thế như cúi, xoay hoặc bê vác nặng. Ở người trẻ, biểu hiện đau có thể xuất hiện ngay cả khi vận động nhẹ, làm gián đoạn sinh hoạt và học tập hằng ngày.
3.2. Rối loạn cảm giác và vận động tại chi
Cảm giác căng tức cơ kèm theo hiện tượng tê bì ở tay hoặc chân xuất hiện thường xuyên có thể là dấu hiệu sớm cảnh báo thoát vị đĩa đệm. Lúc này, người bệnh thường có cảm giác này giống như kiến bò, kim châm hoặc đôi khi là mất cảm giác thoáng qua ở vùng chi.
Nếu tình trạng kéo dài mà không được can thiệp đúng lúc, khả năng vận động và sinh hoạt hằng ngày sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt. Nghiêm trọng hơn, khi rễ thần kinh bị tổn thương sâu, bệnh nhân có thể gặp hiện tượng giảm phản xạ gân xương, làm tăng nguy cơ yếu liệt chi nếu không điều trị kịp thời.
Thoát vị đĩa đệm dẫn đến căng cơ, tê bì tay chân
(Nguồn: Vinmec)
3.3. Giảm sự linh hoạt khi vận động, mỏi nhanh khi ngồi lâu
Người trẻ bị thoát vị đĩa đệm thường than phiền cảm giác mỏi nhanh, đặc biệt khi phải ngồi lâu trong tư thế cố định. Theo thời gian, họ có xu hướng hạn chế các động tác như gập người, cúi xuống hoặc vươn tay cao do lo ngại cơn đau tái phát.
4. Hệ lụy lâu dài nếu không điều trị thoát vị đĩa đệm sớm
Việc trì hoãn điều trị khiến bệnh tiến triển nặng và tăng nguy cơ gây ra những biến chứng nguy hiểm cho người bệnh như:
4.1. Nguy cơ chèn ép thần kinh gây yếu liệt cơ
Khi nhân nhầy thoát ra khỏi bao xơ và chèn ép kéo dài lên rễ thần kinh, các sợi thần kinh có nguy cơ bị tổn thương không hồi phục theo thời gian. Hậu quả là trẻ có thể xuất hiện tình trạng yếu cơ khu trú một bên cơ thể, kèm theo khó khăn trong việc đi lại, giữ thăng bằng hoặc thực hiện các động tác vận động tinh.
Nếu không được can thiệp đúng thời điểm, sự chèn ép này sẽ làm gián đoạn dẫn truyền thần kinh, dẫn đến teo cơ và suy giảm rõ rệt chức năng vận động. Về lâu dài, nguy cơ bại liệt khu trú hoặc giảm chất lượng sống là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
4.2. Ảnh hưởng đến hiệu suất học tập và lao động
Cơn đau kéo dài do thoát vị đĩa đệm khiến bệnh nhân giảm khả năng tập trung, từ đó gây gián đoạn quá trình học tập, làm việc và sinh hoạt hàng ngày. Nhiều trường hợp, triệu chứng đau vùng lưng, cổ hoặc tê yếu tay chân khiến bệnh nhân buộc phải tạm dừng làm việc để nghỉ ngơi hoặc hạn chế tham gia các hoạt động vận động và sinh hoạt.
4.3. Dễ dẫn đến lệch dáng, cong vẹo cột sống thứ phát
Khi bệnh nhân thường xuyên duy trì tư thế sai để tránh đau, trục cột sống sẽ dần bị lệch khỏi vị trí sinh lý bình thường. Theo thời gian, những sai lệch này làm thay đổi cấu trúc dáng đi, dẫn đến các biểu hiện như gù lưng, lệch vai hoặc cong vẹo cột sống rõ rệt.
Nếu tình trạng không được phát hiện và can thiệp kịp thời, các biến dạng này sẽ trở nên cố định và khó phục hồi về sau. Nghiêm trọng hơn, chúng còn ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển toàn diện của hệ cơ xương và vóc dáng của người bệnh sau này.
4.4. Tăng nguy cơ phẫu thuật khi tổn thương tiến triển nặng
Khi tình trạng thoát vị đĩa đệm tiến triển đến giai đoạn nặng, các phương pháp điều trị bảo tồn như dùng thuốc, vật lý trị liệu hoặc nghỉ ngơi thường không còn đáp ứng hiệu quả. Trong những trường hợp này, phẫu thuật sẽ được xem xét như lựa chọn cuối cùng nhằm mục tiêu giải phóng chèn ép rễ thần kinh và phục hồi chức năng vận động.
5. Cách phát hiện sớm và phòng tránh thoát vị đĩa đệm hiệu quả
Phát hiện sớm và áp dụng biện pháp phòng tránh thoát vị đĩa đệm không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cột sống mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Để thực hiện điều này, bệnh nhân cần chú ý đến những dấu hiệu bất thường trong vận động và tư thế, đồng thời xây dựng thói quen sinh hoạt khoa học ngay từ sớm, cụ thể là:
5.1. Cách phát hiện sớm thoát vị đĩa đệm ở người trẻ
Để phát hiện sớm tình trạng thoát bị đĩa đệm, người trẻ cần phải:
- Theo dõi thường xuyên biểu hiện đau lưng, đặc biệt khi cơn đau lan xuống chi, tái phát nhiều lần hoặc không đáp ứng với nghỉ ngơi.
- Lưu ý các dấu hiệu bất thường khi vận động như: Hạn chế cúi, ngửa, vươn người hoặc cảm giác tê, yếu cơ một bên tay/chân.
- Kiểm tra dáng đi và tư thế ngồi thường xuyên để phát hiện sớm tình trạng lệch trục cột sống hoặc gù, vẹo bất thường.
- Khám chuyên khoa định kỳ nếu người bệnh có tiền sử chấn thương cột sống hoặc đã từng bị đau kéo dài không rõ nguyên nhân.
Phát hiện sớm thoát vị địa đệm để nâng cao hiệu quả điều trị
(Nguồn: Sức khoẻ đời sống)
5.2. Phòng tránh thoát vị đĩa đệm hiệu quả cho người trẻ
Để hạn chế nguy cơ bệnh lý tiến triển nặng, dưới đây là những cách phòng tránh thoát vị đĩa đệm hiệu quả dành cho người trẻ:
- Duy trì chế độ vận động phù hợp, kết hợp các bài tập tăng cường cơ lưng, cơ bụng giúp ổn định cột sống.
- Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử kéo dài, khuyến khích thay đổi tư thế mỗi 30–45 phút khi học tập hoặc làm việc.
- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng cân đối, giúp phát triển hệ xương – cơ – khớp và kiểm soát cân nặng hợp lý.
6. Lời khuyên từ bác sĩ dành cho người trẻ bị thoát vị đĩa đệm
Điều trị thoát vị đĩa đệm nên bắt đầu từ giai đoạn sớm, nhằm giúp ngăn ngừa tổn thương thần kinh không hồi phục và tăng hiệu quả phục hồi chức năng. Trong quá trình điều trị, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ do bác sĩ chuyên khoa chỉ định, đồng thời có thể kết hợp với vật lý trị liệu chuyên sâu để tăng cường sức mạnh cơ cạnh sống và cải thiện độ linh hoạt cột sống.
Bên cạnh việc điều trị y khoa, bệnh nhân cần tái khám định kỳ thường xuyên theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, việc phối hợp chặt chẽ với bác sĩ phục hồi chức năng là cần thiết để thiết kế một chương trình tập luyện cá nhân hóa, phù hợp với độ tuổi và mức độ tổn thương của mỗi người bệnh.
Đặc biệt, bệnh nhân cũng cần hiểu đúng về bản chất bệnh lý, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ phác đồ điều trị. Hơn nữa, việc xây dựng lối sống lành mạnh, duy trì thói quen vận động và điều chỉnh tư thế sinh hoạt hằng ngày sẽ góp phần quan trọng trong phòng ngừa tái phát và cải thiện chức năng vận động lâu dài.
Qua đây có thể thấy, câu hỏi “Người trẻ bị thoát vị đĩa đệm có nguy hiểm không?” cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc, đặc biệt trong bối cảnh bệnh lý này ngày càng trẻ hóa như hiện nay. Do đó, chủ động điều trị đúng phương pháp ngay từ đầu đóng vai trò vô cùng quan trọng để quyết định việc kiểm soát tiến triển bệnh và bảo vệ chức năng vận động lâu dài cho trẻ. Nếu bạn có dấu hiệu bị thoát vị đĩa đệm, hãy đến với Myrehab Matsuoka để được thăm khám và điều trị ngay hôm nay!
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, Hà Nội
Nguồn:
[1] Hoài Nhơn (2019). Nguyên nhân gây bệnh thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi. Tạp chí Điện tử VNExpress.
[2] Le Qi & cộng sự (2023). Risk factors for lumbar disc herniation in adolescents and young adults: A case–control study. National Library of Medicine.
[3] Đinh Thị Phương Hoài & cộng sự (2021). Xu hướng trẻ hoá trong thoát vị đĩa đệm. Tạp chí Bệnh viện trường Đại Học Y Dược Huế.
