Các bài tập vật lý trị liệu để phục hồi sau gãy xương đòn

Tác giả: Myrehab - Matsuoka

Gãy xương đòn, hay gãy xương quai xanh, thường xảy ra do ngã xuống vai hoặc khi có đủ áp lực lên xương khiến nó bị gãy. Gãy xương có thể là gãy một phần hoặc gãy hoàn toàn và thường yêu cầu phải phẫu thuật hoặc cố định trong khi xương lành lại.

Mỗi trường hợp gãy xương là khác nhau. Do đó, hãy thăm khám và trao đổi thật kỹ với bác sĩ và kỹ thuật viên vật lý trị liệu để thiết kế một lộ trình phục hồi chức năng cho gãy xương đòn phù hợp với chấn thương, thể trạng và lối sống của bệnh nhân. Tất cả các lộ trình tập phục hồi chức năng đều được thiết kế để giúp bệnh nhân lấy lại toàn bộ khả năng vận động và sức khoẻ toàn diện.

Bài viết này cung cấp những điều nên làm và không nên làm trong suốt quá trình phục hồi và các hoạt động trong một lộ trình vật lý trị liệu tiêu chuẩn trong tuần đầu tiên, từ tuần hai đến tuần bốn, tuần bốn đến tuần tám, tuần tám đến tuần mười hai và tuần mười hai đến tuần mười sáu.

1. Lưu ý khi tập phục hồi chức năng sau gãy xương đòn

Những điều nên làm

  • Sử dụng đá: Chườm đá lên phần xương đòn bị thương trong 15 phút 3 lần/ngày hoặc khi cần thiết để giảm đau, sưng và viêm.
  • Sử dụng băng tay: Giữ cánh tay bị thương trong băng tay từ 3 – 4 tuần sau chấn thương để hỗ trợ xương đòn trong quá trình lành lại.
  • Gặp bác sĩ: Đảm bảo bệnh nhân tham gia đầy đủ các cuộc hẹn với bác sĩ và gặp gỡ thường xuyên với kỹ thuật viên vật lý trị liệu.

Những điều không nên làm

  • Không nâng cánh tay: Tránh hoạt động này cho đến khi bác sĩ cho phép.
  • Không nâng vật nặng: Tránh nâng bất kỳ vật gì bằng cánh tay bị gãy cho đến khi bác sĩ phê duyệt.
  • Không nhún vai, khom người hay để vai cong trong khi sử dụng băng tay: Điều quan trọng là phải theo dõi cơ chế hoạt động của cơ thể và duy trì sự liên kết thích hợp của xương và cơ để tránh các vấn đề trong tương lai. Cố gắng giữ vị trí vai tốt và yêu cầu bác sĩ hướng dẫn bạn cách thực hiện. 
Nguyên tắc cần tuân thủ khi phục hồi chức năng gãy xương đòn
Nguyên tắc cần tuân thủ khi phục hồi chức năng gãy xương đòn

Nguyên tắc cần tuân thủ khi phục hồi chức năng gãy xương đòn

2. Tổng quan về vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau gãy xương đòn

Bệnh nhân có thể tập vật lý trị liệu ba đến bốn tuần sau chấn thương. Bác sĩ vật lý trị liệu sẽ thu thập thông tin về tiền sử bệnh của bệnh nhân và tiến hành đánh giá để xác định các phương pháp phục hồi chức năng phù hợp với từng trạng bệnh, thể trạng và sức khoẻ của bệnh nhân. 

Trọng tâm hoạt động có thể bao gồm:

  • Giảm đau: Bệnh nhân có thể tiếp tục cảm thấy đau trong 2 đến 4 tuần tiếp theo. Chuyên gia vật lý trị liệu có thể đề nghị sử dụng nhiệt, đá, hoặc điện xung (gọi là TENS) nhằm mục đích giảm đau.
  • Khả năng vận động (ROM): Kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn bệnh nhân cách thực hiện các bài tập này ở nhà. Nhiều bài tập được sử dụng để giúp phục hồi khả năng vận động. Bác sĩ có thể cho phép một chuyên gia thực hiện các bài tập ROM thụ động cho một gãy xương ổn định. Nếu không ổn định, có thể cần phải cố định hoàn toàn trong một thời gian.
  • Sức mạnh: Các bài tập tăng cường sức mạnh sẽ giúp phục hồi sức mạnh cơ bắp và xương đã mất trong quá trình cố định.
  • Di động mô sẹo: Nếu bạn đã phẫu thuật cho gãy xương của mình, chuyên gia vật lý trị liệu có thể sử dụng kỹ thuật di động sẹo và massage và hướng dẫn bạn cách tự massage tại nhà.
Chườm nóng bằng Paraphin để giảm đau trong quá trình phục hồi chức năng gãy xương đòn
Chườm nóng bằng Paraphin để giảm đau trong quá trình phục hồi chức năng gãy xương đòn

3. Lộ trình tiêu chuẩn phục hồi chức năng sau gãy xương đòn 

Lộ trình này được thiết kế để cải thiện khả năng vận động chức năng của vai và cánh tay của bạn. Hãy trao đổi với bác sĩ và kỹ thuật viên vật lý trị liệu để thiết kế một lộ trình phục hồi chức năng phù hợp với thể trạng của bệnh nhân nhé.

3.1. Tuần 1

Bạn sẽ thực hiện các bài tập tĩnh hoặc tĩnh trạng hàng ngày. Trong các bài tập tĩnh, bạn co cơ mà không cử động. Dưới đây là các bài tập bạn có thể thực hiện:

  • Bài tập con lắc: Hãy cúi về phía trước tại thắt lưng và để cánh tay bị thương treo xuống đất. Làm những vòng tròn nhỏ bằng tay và để quán tính di chuyển cánh tay của bạn một cách dễ dàng. Cố gắng tạo ra vòng tròn theo chiều kim đồng hồ và ngược chiều kim đồng hồ.
  • Bài tập nắm tay: Nắm một quả bóng nhỏ (quả bóng quần vợt hoạt động tốt) với áp lực nhẹ nhưng đều nhiều lần mỗi ngày.
  • Bài tập tĩnh cơ tam đầu: Cơ tam đầu là cơ ở phía sau cánh tay trên chủ yếu chịu trách nhiệm cho việc duỗi khuỷu tay. Đặt cánh tay bị thương của bạn trên bàn với khuỷu tay ở góc 90 độ. Nắm chặt tay và ấn nó lên bàn bằng toàn bộ cẳng tay, từ nắm tay đến khuỷu tay. Cánh tay của bạn sẽ không di chuyển, nhưng cơ tam đầu sẽ co lại.
  • Bài tập cơ vai: Các cơ tạo thành gân vai thường bị tổn thương hoặc rách trong các chấn thương vai. Các bài tập xoay tĩnh cho cả xoay trong và xoay ngoài thường được chỉ định để xây dựng lại sức mạnh ở gân vai.
Cách thực hiện bài tập đẳng cự cơ tam đầu
Cách thực hiện bài tập đẳng cự cơ tam đầu

Trong tuần này, kỹ thuật viên vật lý trị liệu có thể điều trị bất kỳ vết thương mô mềm nào mà bệnh nhân có thể gặp phải, bao gồm rách cơ, kéo hoặc căng cơ. Nếu cảm thấy phù hợp, bệnh nhân có thể tiếp tục duy trì thể lực tổng thể của mình bằng cách sử dụng các bài tập về tim mạch như đi bộ, leo cầu thang và đạp xe cố định trong quá trình phục hồi chức năng của mình.

3.2. Tuần 2 đến 4

Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ tiếp tục điều trị các vết thương mô mềm của bệnh nhân và xác định sự mất cân bằng về cấu trúc do việc gãy xương đòn. Dưới đây là một số bài tập mà các kỹ thuật viên có thể đề xuất ngoài lộ trình tiêu chuẩn hàng ngày:

  • Bắt đầu tập các bài tập bò tường hoặc bài tập ròng rọc nhẹ 2 lần/ngày để xây dựng khả năng vận động vai. Để thực hiện các động tác bò tường, bệnh nhân chỉ cần đưa ngón tay lên tường cao nhất có thể mà không gây cảm giác khó chịu ở vai và cố gắng đi cao hơn một chút mỗi ngày. 
  • Bắt đầu xây dựng khả năng vận động khuỷu tay với những động tác xoay nhẹ và gập, duỗi khuỷu tay và cổ tay.
Cách thực hiện bài tập xoay ngoài vai (có hỗ trợ)
Cách thực hiện bài tập xoay ngoài vai (có hỗ trợ)

3.3. Tuần 4 đến 8

Nếu bệnh nhân hồi phục tốt, bác sĩ có thể sẽ bắt đầu tăng cường các bài tập khả năng vận động và sức mạnh:

  • Các bài tập khả năng vận động gân vai tiếp tục, nhưng bây giờ bệnh nhân có thể thêm kháng lực nhẹ với dây hoặc tạ. Tuy nhiên, bạn nên tránh nâng vai, xoay hoặc di chuyển quá mức.
  • Bạn có thể bắt đầu các bài tập khả năng vận động vai dễ dàng mà chuyên gia vật lý trị liệu chỉ định.
Cách thực hiện bài tập xoay ngoài vai (có kháng trở) 
Cách thực hiện bài tập xoay ngoài vai (có kháng trở)
Cách thực hiện bài tập Xoay trong vai (có kháng trở)
Cách thực hiện bài tập Xoay trong vai (có kháng trở)

3.4. Tuần 8 đến 12

Trong giai đoạn phục hồi chức năng này, bệnh nhân cần cố gắng thực hiện để có thể vận động được theo mọi hướng. Chương trình bài tập tăng cường sức mạnh sẽ tiếp tục, nhưng bệnh nhân nên tránh nâng vật nặng.

Tập trung vào việc xây dựng lại sức bền của cơ bằng cách sử dụng mức tạ nhẹ và số lần lặp lại cao hơn.

3.5. Tuần 12 đến 16

Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên đánh giá tình trạng phục hồi của bạn để bắt đầu chương trình tăng cường sức mạnh mạnh mẽ hơn. Hãy ngừng tập và trao đổi ngay với bác sĩ và kỹ thuật viên nếu bệnh nhân cảm thấy đau, không ổn định, hoặc có cảm giác “bị kẹt” trong các chuyển động khớp. Bệnh nhân có thể:

  • Tăng cường độ của các bài tập tăng cường sức mạnh.
  • Bắt đầu các bài tập và kỹ năng dành riêng cho thể thao.
Hãy cẩn thận nếu bệnh nhân trước đây đã hoạt động trong việc huấn luyện thể thao và/hoặc đi xe đạp, đá bóng hoặc các môn thể thao tương tự. Không nên quay lại hoạt động hoàn toàn cho đến khi được bác sĩ cho phép.

Bài viết đã cung cấp thông tin về 5 điều quan trọng cần biết khi phục hồi chức năng gãy xương đòn. Mặc dù gãy xương đòn khá phổ biến và không phải là tình trạng quá nguy hiểm nhưng bệnh nhân không nên chủ quan. Thay vào đó, người bệnh cần tích cực tập luyện và nghe theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị để quá trình phục hồi sau gãy xương đòn được diễn ra tốt nhất. 

Bệnh nhân có nhu cầu tư vấn hoặc biết thêm thông tin về các dịch vụ chăm sóc phục hồi chức năng sau gãy xương đòn có thể liên hệ Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng MYREHAB MATSUOKA để được tư vấn miễn phí. 

MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản

Nguồn tham khảo: 

https://www.verywellhealth.com/clavicle-fracture-rehab-exercises-3120755 

Ngày đăng: 27/05/2024Ngày cập nhật: 04/11/2024