Dấu hiệu bàn chân bẹt bệnh lý ở trẻ thường khó nhận biết sớm, do phụ huynh dễ nhầm lẫn với bàn chân bẹt sinh lý trong giai đoạn phát triển. Thực tế, đa số trẻ dưới 6 tuổi đều có bàn chân bẹt sinh lý, nếu không gây cản trở vận động thì chưa cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bàn chân bẹt bệnh lý có thể gây đau, mỏi chân, đi xiêu vẹo hoặc hạn chế vận động rõ rệt. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường và tiến hành kiểm tra đúng thời điểm giúp xác định chính xác tình trạng bệnh lý, từ đó đưa ra hướng xử trí phù hợp.
1. Tại sao bàn chân bẹt thường bị bỏ qua?
Phần lớn các trường hợp trẻ bị bàn chân bẹt không được phát hiện sớm do biểu hiện kín đáo, không gây đau rõ rệt ở giai đoạn đầu. Do đó, dưới đây là những nguyên nhân phổ biến mà bệnh lý này thường bị bỏ qua:
- Trẻ nhỏ chưa có khả năng diễn đạt rõ cảm giác bất thường khi đi lại hay vận động.
- Bàn chân bẹt thường không gây đau cấp tính nên dễ bị bỏ qua trong sinh hoạt hằng ngày.
- Biểu hiện vận động lệch nhẹ dễ bị đánh giá nhầm là do yếu cơ hoặc thiếu luyện tập.
- Phụ huynh thiếu thông tin về cấu trúc bàn chân bình thường và tầm quan trọng của vòm chân.
- Việc khám sức khỏe học đường thường không đi sâu vào đánh giá chức năng bàn chân.
- Thiếu chỉ định tầm soát hình thái bàn chân trong các đợt khám định kỳ tại bệnh viện.
- Một số biểu hiện kín đáo nên dễ bị bỏ sót khi trẻ đi học hoặc sinh hoạt tại lớp, khiến cha mẹ dễ gây nhầm lẫn với các rối loạn phát triển khác.
Bệnh bàn chân bẹt bệnh lý thường bị bỏ qua do biểu hiện không rõ ràng
2. Các dấu hiệu “âm thầm” cha mẹ dễ bỏ qua: Trẻ hay nhón chân, đi xiêu vẹo; hay than đau chân, mỏi chân khi đi bộ xa
Mặc dù không biểu hiện rõ ràng nhưng một số hành vi vận động bất thường dưới dây cũng có thể là dấu hiệu bàn chân bẹt ở trẻ mà cha mẹ cần lưu ý:
2.1. Trẻ hay nhón chân khi đứng hoặc di chuyển
Trẻ bị bàn chân bẹt thường có thói quen cố nhón chân khi đứng hoặc di chuyển để tránh tì vào vòm bàn chân bị sụp. Do đó, nếu hành vi trẻ có hành vi này lặp đi lặp lại khi vận động thì phụ huynh cần phải lưu ý và quan sát kỹ, đặc biệt chú ý khi trẻ nhón chân cả lúc đi bộ bình thường.
2.2. Trẻ đi xiêu vẹo, dáng đi bất thường
Trong trường hợp, trẻ có dáng đi lắc lư, vẹo thân hoặc chân hướng ra ngoài thì khả năng cao là trẻ bị bàn chân bẹt. Do đây có thể là hậu quả của mất ổn định ở vòm bàn chân khi tiếp xúc mặt đất, khiến trẻ phải điều chỉnh dáng đi để giữ thăng bằng.
Trẻ thường có dáng đi xiêu vẹo, bất thường
2.3. Trẻ hay than đau chân, mỏi chân khi đi bộ xa
Khi vòm bàn chân không nâng đỡ tốt, trẻ thường than mỏi chân sau thời gian đi lại. Không những vậy, trẻ còn thường từ chối đi bộ xa, chạy nhảy lâu, không muốn tham gia hoạt động thể thao,… Đây cũng là các dấu hiệu cảnh báo sớm về bệnh lý bàn chân bẹt để phụ huynh đưa trẻ đến các cơ sở y tế thăm khám và điều trị kịp thời.
3. Hậu quả khi phát hiện bàn chân bẹt bệnh lý được phát hiện trễ
Nếu dấu hiệu bàn chân bẹt không được phát hiện sớm, bệnh lý có thể tiến triển âm thầm và gây ra những hậu quả nguy hiểm như:
3.1. Gây biến dạng trục xương bàn – cổ chân – gối
Do bàn chân bẹt là bệnh lý làm ảnh hưởng đến trục nâng đỡ của toàn bộ chi dưới nên theo thời gian, lực phân bố không đều có thể làm xoay lệch xương cổ chân và gối. Vì vậy, những biến dạng này thường không thể phục hồi nếu can thiệp muộn. Điều này dẫn đến hệ quả là trẻ có thể bị vẹo chi, đầu gối quay vào trong hoặc ngoài bất thường.
3.2. Tăng nguy cơ vẹo cột sống
Những bất thường xuất hiện ở bàn chân sẽ khiến cơ thể của trẻ phải thay đổi để giữ thăng bằng khi di chuyển. Chính vì vậy, trẻ bị bàn chân bẹt thường có trục vận động không đều, kéo lệch vùng chậu và làm cong vẹo cột sống theo thời gian. Điều này dẫn đến chất lượng sống cũng như thể trạng của trẻ bị giảm sút đáng kể và ảnh hưởng nghiêm trọng về lâu dài.
3.3. Gây đau các khớp
Trẻ bị bàn chân bẹt thường gặp tình trạng đau nhức tại nhiều vị trí khác nhau, điển hình như khớp cổ chân, khớp gối và khớp háng. Trong đó, vùng cân gan chân – phần mô liên kết chạy dọc dưới lòng bàn chân – thường là nơi đau rõ rệt nhất, đặc biệt sau khi trẻ vận động nhiều hoặc đứng lâu. Khi cấu trúc bàn chân kém ổn định, trẻ sẽ dễ bị lật cổ chân khi vận động, làm tăng nguy cơ chấn thương dây chằng và tái phát nhiều lần nếu không được can thiệp sớm.
3.4. Ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ
Khi có sự khác biệt trong dáng đi, tư thế và thể lực, trẻ thường sẽ dễ rơi vào trạng thái tự ti hoặc né tránh giao tiếp với bạn bè. Nếu để tình trạng này kéo dài, khả năng hòa nhập xã hội và sự phát triển của trẻ có thể bị có thể ảnh hưởng nghiêm trọng.
3.5. Tốn nhiều thời gian, chi phí điều trị
Thời gian điều trị bệnh bàn chân bẹt khi đã có biến chứng thường kéo dài và phức tạp hơn. Thậm chí, trẻ có thể phải sử dụng đến các sản phẩm hỗ trợ trong điều trị bàn chân bẹt như: Đế chỉnh hình cá nhân, giày chỉnh hình,… đòi hỏi theo dõi liên tục và tái khám định kỳ. Điều này khiến chi phí tăng cao và gây áp lực lớn cho gia đình nếu bệnh nhân không được can thiệp từ sớm.
4. Những sai lầm trong quan sát hành vi vận động của trẻ
Sau đây là những sai lầm thường gặp khiến dấu hiệu bàn chân bẹt bị bỏ lỡ trong một số biểu hiện quan trọng như:
- Cha mẹ bỏ qua các biểu hiện âm thầm như nhón chân khi đứng, vai không cân hoặc đầu gối quay vào trong thường bị xem nhẹ.
- Trẻ né tránh tham gia vận động thể thao.
- Không có thói quen quan sát dáng đi của trẻ từ phía sau hoặc khi đi quãng đường dài.
- Tin rằng bàn chân bẹt sẽ “tự khỏi” khi trẻ lớn, không cần can thiệp y tế sớm.
- Ngần ngại đưa trẻ đi khám chuyên khoa vì nghĩ bệnh không nghiêm trọng.
- Nhầm lẫn biểu hiện bàn chân bẹt với các rối loạn phát triển vận động khác.
- Thiếu sự phối hợp giữa giáo viên, phụ huynh và nhân viên y tế trong phát hiện bất thường vận động ở trẻ.
Nhận biết dấu hiệu bàn chân bẹt từ sớm giúp ngăn ngừa biến chứng xương khớp và cải thiện chất lượng sống của trẻ. Các biểu hiện như nhón chân, dáng đi xiêu vẹo hay mỏi chân kéo dài không nên bỏ qua. Việc phát hiện và điều trị đúng thời điểm giúp trẻ phát triển thể chất toàn diện. Cha mẹ nên chủ động theo dõi vận động và đưa trẻ đi kiểm tra chuyên khoa khi có nghi ngờ.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, phường Kim Liên, Hà Nội
#Bệnh bàn chân bẹt #Dấu hiệu nhận biết bàn chân bẹt #Hậu quả bàn chân bẹt #Nhận biết bàn chân bẹt #Tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ
