Điện xung trong vật lý trị liệu | Tác dụng, Chỉ định & Chống chỉ định

Điện xung trong vật lý trị liệu sử dụng dòng điện kích thích thần kinh qua da để giảm đau, tăng cường tuần hoàn máu và cải thiện cơ khớp. Liệu pháp này sẽ không gây nguy hiểm cho bệnh nhân nếu được điều trị dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Vậy điện xung trị liệu là gì? Có tác dụng gì? Dùng khi nào? Tham khảo ngay bài viết dưới đây!

1. Điện xung trị liệu là gì?

Điện xung là một phương pháp điều trị trong vật lý trị liệu sử dụng dòng điện dạng xung để kích thích cơ và dây thần kinh.

*** Dòng điện xung là dòng điện được tạo ra từ nhiều xung động điện liên tiếp mà xung động điện là dòng điện tồn tại trong một khoảng thời gian rất ngắn.

Bằng cách thay đổi biên độ và tần số của xung điện, liệu pháp này có khả năng kích hoạt gần 100% sợi cơ, từ đó giúp giảm đau, mỏi cơ và khớp, hỗ trợ phục hồi sau chấn thương và tăng cường tuần hoàn máu.

Điện xung trong vật lý trị liệu sử dụng dòng điện xung để kích thích trực tiếp vào da
Điện xung trong vật lý trị liệu sử dụng dòng điện xung để kích thích trực tiếp vào da

2. Xung điện trị liệu có tốt không?

Xung điện trị liệu là một phương pháp vật lý trị liệu phổ biến và có nhiều lợi ích khi được áp dụng đúng cách. Theo Hiệp hội Quốc tế về ECT và Kích thích thần kinh (ISEN) cho biết, đây là phương pháp cực kỳ an toàn và có hiệu quả cao khi tỷ lệ thành công lên tới 60 – 90% ở những bệnh nhân trầm cảm nặng; nguy cơ bị thương hoặc tử vong là cực kỳ thấp (tỷ lệ tử vong dưới 1 trên 70.000 ca điều trị), thấp hơn nhiều so với nguy cơ sinh con”.

3. Tác dụng của điện xung trị liệu

Hiệu quả của điện xung trong vật lý trị liệu đã được Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ, Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia và các tổ chức tương tự ở Canada, Anh và nhiều quốc gia khác công nhận.

Trong vật lý trị liệu, điện xung có 3 tác dụng chính:

  1. Tác dụng ức chế:
    • Giảm đau: Điện xung giúp ngăn chặn tín hiệu đau từ vùng tổn thương đến hệ thần kinh trung ương bằng cách kích thích các cơ chế “đóng cổng” (Gate Control Theory) tại tủy sống. Kích thích sản sinh endorphin, giúp giảm đau tự nhiên trong cơ thể.
    • Giảm viêm: Tăng cường lưu thông máu và dẫn lưu bạch huyết, giúp giảm phù nề và viêm tại các vùng tổn thương.
    • Giảm co thắt cơ: Thư giãn cơ và giảm co cứng cơ do đau hoặc tổn thương cơ, giúp cải thiện khả năng vận động.
    • Ức chế tín hiệu thần kinh quá mức: Làm dịu các dây thần kinh bị kích thích quá mức, ngăn chặn các cơn đau mãn tính hoặc đau dây thần kinh
  2. Tác dụng kích thích:
    • Kích thích cơ bắp: Giúp cơ co bóp, phục hồi chức năng sau teo cơ hoặc bất động dài ngày, tăng cường sức mạnh và độ bền của cơ.
    • Kích thích thần kinh: Cải thiện dẫn truyền thần kinh, tái tạo dây thần kinh bị tổn thương; kích thích cảm giác và vận động, hỗ trợ phục hồi các rối loạn thần kinh ngoại vi.
    • Kích thích tuần hoàn: Tăng lưu lượng máu, cung cấp oxy và dinh dưỡng cho vùng tổn thương, thúc đẩy quá trình lành mô.
  3. Tác dụng điện phân: Dưới tác dụng của dòng điện, có thể dẫn một số thuốc vào cơ thể qua da, giúp tăng hiệu quả điều trị tại chỗ mà không cần dùng đường uống hoặc tiêm.
Điện xung làm giảm tín hiệu đau truyền đến tủy sống và não, giúp giảm đau và thư giãn cơ bắp
Điện xung làm giảm tín hiệu đau truyền đến tủy sống và não, giúp giảm đau và thư giãn cơ bắp

4. Các dòng điện xung trị liệu

Căn cứ vào tần số, loại dòng điện và chế độ phát xung thì xung điện trong vật lý trị liệu phân loại như sau:

  • Căn cứ vào tần số:
    • Dòng điện xung có tần số thấp, f = 1 – < 1.000Hz
    • Dòng điện xung có tần số trung, f = 1.000 – < 20.000Hz
  • Căn cứ vào loại dòng điện:
    • Dòng điện xung một chiều
    • Dòng điện xung xoay chiều
  • Căn cứ vào chế độ phát xung:
    • Dòng điện xung liên tục
    • Dòng điện xung ngắt quãng
    • Dòng điện xung biến đổi biên độ
    • Dòng điện xung biến đổi tần số

Các loại dòng điện xung dùng trong điều trị:

Tên dòng điện xung Đặc điểm Ứng dụng
Dòng điện xung tần số thấp
Dòng điện xung hình gai nhọn (dòng Faradic) – Xung hình gai nhọn.
– Thời gian xung: 1 – 1,5 ms.
– Tần số: 100 Hz.
– Kích thích dây thần kinh ngoại biên và cơ vân, gây co cơ.
– Điều trị các trường hợp mất khả năng co cơ chủ động sau phẫu thuật hoặc chấn thương.
– Phục hồi chức năng cơ bị teo do bất động kéo dài.
Dòng Leduc (xung hình chữ nhật) – Xung cơ bản hình chữ nhật.
– Tần số: 100 – 1.000 Hz.
– Thời gian xung: 0,01 – 1 ms.
– Kích thích thần kinh và cơ.
– Giảm đau.
– Tăng cường tuần hoàn máu.
Dòng Lapique (xung hình lưỡi cày) – Xung có độ dốc lên và xuống từ từ.
– Tần số và độ dốc xung có thể thay đổi.
– Phù hợp điều trị các cơ bị tổn thương có tính kích thích giảm.
– Kích thích cơ và thần kinh.
Dòng Bernard (xung hình sin) – Xung dạng hình sin.
– Tần số: 50 – 100 Hz.
– Các loại:
+ Một pha cố định (MF): tần số 50 Hz.
+ Hai pha cố định (DF): tần số 100 Hz.
+ Nhịp nghỉ: 1 giây có xung, 1 giây nghỉ.
+ Xen kẽ chu kỳ ngắn (CP): 2 giây 50 Hz, 2 giây 100 Hz.
+ Xen kẽ chu kỳ dài (LP): 6 giây 50 Hz, 6 giây 100 Hz.
– Giảm đau.
– Thư giãn cơ.
– Tăng cường tuần hoàn máu.
Dòng điện xung tần số trung
Dòng giao thoa (Nemec) – Sử dụng hai cặp điện cực đặt chéo nhau.
– Hai dòng xung tần số trung khác nhau (ví dụ: 5.000 Hz và 5.100 Hz).
– Tạo ra dòng xung tần số thấp (hiệu của hai tần số) trong mô sâu.
– Điều trị chọn lọc ở mô sâu như cơ, xương, khớp, thần kinh.
– Giảm đau.
– Tăng cường tuần hoàn.
Dòng xung hình sin xoay chiều – Xung dạng hình sin xoay chiều.
– Tần số cơ bản: 5.000 Hz.
– Biên độ có thể biến đổi: 100%, 75%, 50%, 25%.
– Có thể nắn thành dòng xung hình sin một chiều.
– Kích thích cơ và thần kinh.
– Giảm đau.
– Tăng cường tuần hoàn máu.
Các dòng điện xung mới
Dòng TENS – Dòng xung xoay chiều tần số thấp.
– Tần số: 50 – 150 Hz.
– Thời gian xung: 0,1 – 0,3 ms.
– Hưng phấn kích thích cơ
– Ức chế giảm đau
Dòng Burst-TENS – Dòng TENS với các cụm xung liên tục ngắt quãng.
– Tần số cụm xung: 1 – 5 Hz.
– Gây ra phóng thích endorphin ở mức trung ương có tác dụng giảm đau mạnh, được sử dụng thích hợp trong các trường hợp đau sâu (đau cân, cơ) và đau mạn tính.
Dòng điện xung 2 – 5 (Trabert, Ultra-reiz) – Dòng xung hình vuông
– Tần số: 143Hz
– Thời gian xung: 2ms
– Khoảng nghỉ 5ms
– Giảm đau tốt
Dòng điện xung một chiều tần số 8.000 Hz – Thời gian có xung 95%, tạo ra dòng một chiều ngắt quãng có tác dụng giống như dòng điện một chiều đều. – Kích thích thần kinh và cơ sâu.
– Giảm đau.

 

Điện xung kích thích các thụ thể thần kinh, cơ bắp co bóp để giảm đau và tăng tuần hoàn máu
Tùy từng mục đích điều trị mà ứng dụng các dòng điện xung thích hợp

5. Chỉ định và chống chỉ định của điện xung

Điện xung trong vật lý trị liệu là phương pháp không phải ai cũng được khuyên dùng nên cần được sự chỉ định từ bác sĩ chuyên môn. Dưới đây là một số đối tượng nên và không nên trị liệu bằng điện xung:

5.1. Chỉ định điều trị

  • Sử dụng dòng điện xung ức chế:
    • Giảm đau: do chấn thương, các viêm mạn tính không do vi khuẩn như viêm khớp dạng thấp, viêm rễ – dây thần kinh như hội chứng cổ – vai – cánh tay, hội chứng thắt lưng – hông, đau thần kinh liên sườn, giảm đau trong bệnh Zona thần kinh.
    • Giảm co rút cơ: liệt cứng trong tổn thương thần kinh trung ương.
    • Làm giảm phù nề do chấn thương.
    • Điều hòa rối loạn tuần hoàn ngoại vi (do lạnh, ứ trệ tĩnh mạch, bệnh Reynaud, chấn thương…).
    • Chống viêm trong các viêm không có nhiễm khuẩn.
  • Sử dụng dòng điện xung kích thích:
    • Kích thích hồi phục dẫn truyền thần kinh bị tổn thương. Kích thích tăng cường sức cơ và trương lực cơ (nở cơ) trong các bệnh lý teo cơ, bại liệt, liệt do tổn thương thần kinh ngoại vi.
    • Kích thích cơ vân và cơ trơn bị bại liệt: các trường hợp giảm trương lực cơ, giãn dạ dày, rối loạn vận động bàng quang, táo bón do hội chứng ruột kích thích…

5.2. Chống chỉ định của điện xung

  • Chống chỉ định tuyệt đối:
    • Vùng đang có chảy máu hoặc đe dọa chảy máu.
    • Các khối u kể cả u lành và u ác tính.
    • Các ổ viêm cấp, viêm do nhiễm khuẩn.
    • Lao xương, lao khớp.
    • Viêm tắc động mạch, tĩnh mạch.
    • Người mang máy tạo nhịp tim.
  • Chống chỉ định tương đối:
    • Trẻ nhỏ, người bệnh tâm thần (do không kiểm soát được).
    • Vùng da đặt điện cực bị sây sát hoặc có bệnh ngoài da.
    • Phụ nữ có thai, đang hành kinh, không điều trị ở vùng bụng và thắt lưng.

6. Sự cố có thể xảy ra và cách xử trí khi trị liệu bằng điện xung

Điện xung trong vật lý trị liệu không gây nguy hiểm cho người bệnh. Tuy nhiên, nếu lựa chọn đơn vị, bác sĩ không uy tín, bạn có thể gặp một số sự cố sau:

Sự cố Nguyên ngân/Đặc điểm Xử trí/Phòng tránh
Điện giật Thường do máy hỏng làm rò điện nguồn ra điện cực điều trị Phải cắt ngay điện nguồn, xử trí cấp cứu điện giật
Cảm giác bị điện giật Do chiết áp bị lỏng hoặc thao tác điều trị không đúng làm thay đổi cường độ dòng điện đột ngột Phải thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, kiểm tra máy trước khi điều trị để đảm bảo an toàn. Nhắc nhở bệnh nhân về cảm giác khi điều trị và không chạm vào vật dẫn điện
Dị ứng với dòng điện Da tại vùng đặt điện cực đỏ, nổi mẩn phải ngừng điều trị, đôi khi dị ứng do điện cực vải quá bẩn Cần giặt sạch, luộc hấp khử khuẩn điện cực vải.
Bỏng Ít xảy ra, chỉ gặp với dòng điện xung một chiều, thời gian có xung dài và điện cực kim loại tiếp xúc trực tiếp với da bệnh nhân. Xử trí theo phác đồ bỏng axit hoặc kiềm

Tìm hiểu thêm các kiến thức chuyên môn, bài giảng điện xung vật lý trị liệu tại đây.

Bởi vậy, bạn nên đến các cơ sở phục hồi chức năng uy tín, có kiểm định rõ ràng, quy trình điều trị cụ thể,… để hạn chế tối đa các tác dụng phụ. Nếu đang muốn tìm địa điểm điều trị tại Hà Nội, bạn có thể đến Trung tâm Vật lý trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka – tiên phong trong phục hồi chức năng toàn diện theo tiêu chuẩn Nhật Bản tại Việt Nam, để được tư vấn phác đồ điều trị điện xung an toàn và hiệu quả nhất với tình trạng sức khỏe của mình nhé.

Tại Trung tâm MYREHAB MATSUOKA, trong suốt quá trình thực hiện phương pháp điện xung, bệnh nhân sẽ được theo dõi và giám sát bởi bác sĩ giàu kinh nghiệm và các kỹ thuật viên lành nghề.
Tại Trung tâm MYREHAB MATSUOKA, trong suốt quá trình thực hiện phương pháp điện xung, bệnh nhân sẽ được theo dõi và giám sát bởi bác sĩ giàu kinh nghiệm và các kỹ thuật viên lành nghề.

Nhìn chung, điện xung trong vật lý trị liệu là phương pháp có tác dụng nhanh chóng và có hiệu quả rõ rệt. Tuy vậy, đây là liệu pháp sử dụng điện kích thích trực tiếp lên cơ thể nên bạn cần tham khảo ý kiến từ các chuyên gia và chọn cơ sở uy tín để đảm bảo quá trình điều trị bằng điện xung an toàn.

Ngày đăng: 06/10/2024Ngày cập nhật: 07/01/2025

Miễn trừ trách nhiệm

Các bài viết của Myrehab Matsuoka chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo