Rách sụn chêm là một trong những chấn thương đầu gối phổ biến, đặc biệt ở vận động viên và người chơi thể thao cường độ cao. Chấn thương này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động, gây đau nhức và giảm linh hoạt. Nếu không được điều trị kịp thời, rách sụn chêm có thể tiến triển nặng, dẫn đến thoái hóa khớp sớm.
1. Sụn chêm là gì? Vai trò của sụn chêm trong khớp gối
Sụn chêm là cấu trúc sụn dạng hình bán nguyệt, nằm giữa xương đùi và xương chày. Nó có tác dụng giảm xóc, phân tán lực khi cơ thể vận động. Sụn chêm gồm hai mảnh, sụn chêm trong và sụn chêm ngoài. Đây là bộ phận đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ khớp gối.
Ngoài chức năng giảm chấn động, sụn chêm còn giúp duy trì sự ổn định của khớp. Cấu trúc này hạn chế sự trượt bất thường của xương, nhờ đó giảm nguy cơ chấn thương đầu gối. Khi bị tổn thương, hiệu quả hấp thụ lực suy giảm đáng kể. Điều này làm tăng áp lực trực tiếp lên sụn khớp và nguy cơ thoái hóa sớm.
Sụn chêm trong khớp gối
(Nguồn: Vinmec)
2. Nguyên nhân nào gây rách sụn chêm?
Dưới đây là hai nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến rách sụn chêm ở đầu gối, đó là:
2.1. Xoay gối khi chơi bóng đá, bóng rổ, chơi thể thao
Các môn thể thao đối kháng như bóng đá, bóng rổ thường đòi hỏi vận động xoay và đổi hướng đột ngột. Khi khớp gối bị xoắn vặn bất ngờ, lực tác động dồn nén mạnh lên sụn chêm. Sự quá tải cơ học này khiến các sợi sụn bị nứt hoặc rách, dẫn đến rách sụn chêm. Vận động viên trẻ tuổi có nguy cơ cao gặp phải chấn thương này trong quá trình tập luyện và thi đấu.
2.2. Thoái hóa ở người lớn tuổi
Chấn thương đầu gối không chỉ xuất hiện ở vận động viên mà còn ở người cao tuổi do ở người lớn tuổi, sụn chêm mất dần tính đàn hồi tự nhiên do quá trình thoái hóa. Bề mặt sụn trở nên mỏng, giòn, dễ tổn thương hơn khi chịu tác động cơ học. Do đó, chỉ với các hoạt động hàng ngày như đi lại, ngồi xổm… nguy cơ rách sụn chêm vẫn có thể xảy ra.
Thoái hoá rất dễ gây ra rách sụn chêm ở người lớn tuổi
(Nguồn: Medlatec)
3. Một số triệu chứng thường gặp khi chấn thương sụn chêm
Khi xảy ra rách sụn chêm, người bệnh có thể xuất hiện nhiều dấu hiệu khác nhau, giúp bác sĩ định hướng chẩn đoán và xác định mức độ tổn thương như:
- Đau nhói có thể lan dọc theo khe khớp gối, đặc biệt khi xoay, gập hoặc đứng lên ngồi xuống.
- Xuất hiện hiện tượng sưng nề quanh khớp gối trong vài giờ sau chấn thương. Tình trạng này thường tái phát khi vận động mạnh.
- Cảm giác khớp gối kẹt hoặc khó duỗi thẳng hoàn toàn. Người bệnh đôi khi phải thay đổi tư thế để giảm kẹt khớp.
- Nghe thấy tiếng “lục cục” hoặc “rắc” trong khớp khi di chuyển, gợi ý sự bất thường của sụn chêm.
- Khả năng vận động giảm sút, đặc biệt khi đi lại hoặc tập luyện thể thao. Một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân gần như mất chức năng vận động bình thường.
- Trong chấn thương đầu gối mạn tính, triệu chứng có thể xuất hiện âm ỉ kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.
4. Hướng dẫn cách điều trị và phục hồi chấn thương sụn chêm hiệu quả nhất
4.1. Cách điều trị rách sụn chêm đầu gối
Điều trị rách sụn chêm phụ thuộc vào vị trí, mức độ tổn thương và nhu cầu vận động của bệnh nhân. Với rách nhỏ, bác sĩ thường chỉ định nghỉ ngơi, chườm lạnh và kết hợp thuốc giảm đau, kháng viêm. Bên cạnh đó, vật lý trị liệu được áp dụng để tăng cường cơ quanh gối, cải thiện chức năng khớp. Quá trình điều trị bảo tồn này phù hợp với bệnh nhân trẻ có khả năng hồi phục tốt.
Trong những trường hợp rách sụn chêm phức tạp, phẫu thuật nội soi khớp gối được cân nhắc. Nhiều bệnh nhân đặt câu hỏi rách sụn chêm đầu gối có cần mổ không, và câu trả lời phụ thuộc vào mức độ tổn thương. Nếu sụn chêm rách lớn, gây kẹt khớp hoặc thất bại với điều trị bảo tồn, phẫu thuật là lựa chọn cần thiết.
Sau phẫu thuật rách sụn chêm đầu gối, việc can thiệp phục hồi chức năng sớm có ý nghĩa rất quan trọng. Các bài tập được triển khai theo từng giai đoạn, từ giảm sưng đau, duy trì vận động cơ bản cho đến tăng cường sức mạnh cơ quanh gối và tập thăng bằng chuyên sâu. Nhờ đó, bệnh nhân có thể hạn chế nguy cơ cứng khớp, teo cơ, rút ngắn thời gian hồi phục và sớm trở lại với các hoạt động thể thao thường ngày.
>>> Đọc thêm: Phương pháp & Bài tập phục hồi chức năng sau mổ rách sụn chêm
4.2. Các phương pháp phục hồi chức năng chấn thương sụn chêm
Sau điều trị, quá trình phục hồi đóng vai trò quan trọng đối với sự hồi phục của chấn thương của người bệnh. Chính vì vậy, tại giai đoạn này, bệnh nhân nên tập các bài phục hồi chức năng nhằm lấy lại biên độ vận động và sự linh hoạt khớp gối.
Thời gian phục hồi chấn thương sụn chêm đầu gối bao lâu tùy thuộc vào mức độ tổn thương và phương pháp điều trị. Trung bình, bệnh nhân cần từ 3 đến 6 tháng để trở lại vận động bình thường. Các chương trình phục hồi thường bao gồm tập tăng cường cơ đùi, kéo giãn gân kheo và luyện thăng bằng.
Bệnh nhân sẽ trải qua nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn có mục tiêu và phương pháp tập luyện khác nhau, cụ thể là:
Giai đoạn 1 (0 – 2 tuần sau chấn thương/phẫu thuật):
– Mục tiêu: Giảm đau, chống sưng nề, ngăn teo cơ.
– Phương pháp:
- Chườm lạnh, kê cao chân, dùng nẹp bảo vệ gối.
- Vật lý trị liệu: siêu âm trị liệu, điện xung giảm đau.
- Tập co cơ tĩnh cơ tứ đầu đùi (isometric), vận động khớp cổ chân để duy trì tuần hoàn.
Giai đoạn 2 (2 – 6 tuần):
– Mục tiêu: Phục hồi biên độ gối, tăng sức mạnh cơ cơ bản.
– Phương pháp:
- Tập gập duỗi gối có kiểm soát trong giới hạn an toàn.
- Đi bộ với nạng, tăng dần khả năng chịu lực lên chân phẫu thuật.
- Kéo giãn cơ gân kheo, cơ mông và tập cơ tứ đầu đùi bằng dây kháng lực.
Giai đoạn 3 (6 – 12 tuần):
– Mục tiêu: Cải thiện thăng bằng, tăng sức mạnh toàn diện.
– Phương pháp:
- Bài tập proprioception: đứng một chân, tập trên balance board.
- Tập kháng lực với máy (như máy tập cơ tứ đầu, gân kheo FREI).
- Đi bộ nhanh, đạp xe tại chỗ, tập dưới nước.
Giai đoạn 4 (sau 3 – 6 tháng):
– Mục tiêu: quay lại thể thao, phòng ngừa tái phát.
– Phương pháp:
- Chạy đổi hướng, nhảy dây, bật nhảy có kiểm soát.
- Rèn kỹ thuật tiếp đất, tập chạy nước rút ngắn.
- Kết hợp giãn cơ chuyên sâu sau tập để duy trì linh hoạt khớp gối.
Phục hồi chức năng sau mổ sụn chêm tại Myrehab Matsuoka
Rách sụn chêm là chấn thương đầu gối thường gặp, gây ảnh hưởng nặng nề đến vận động và chất lượng sống của người bệnh. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời rách sụn chêm giúp ngăn ngừa biến chứng và thoái hóa khớp. Quá trình phục hồi cần được tiến hành khoa học, có sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa. Để được thăm khám và phục hồi rách sụn chêm, người bệnh có thể tham khảo dịch vụ tại Myrehab Matsuoka – trung tâm phục hồi chức năng uy tín hàng đầu hiện nay.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, Số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, TP Hà Nội.
