Sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, hầu hết bệnh nhân đều lo lắng không biết bao giờ mới có thể vận động bình thường trở lại. Việc trở lại chạy bộ hay tham gia thể thao đều cần phải được thực hiện theo một lộ trình phù hợp, có sự theo dõi sát sao từ chuyên gia. Bởi vì, nếu tập luyện quá sớm khi dây chằng chưa ổn định, nguy cơ tái chấn thương sẽ gia tăng, kéo theo nhiều biến chứng phức tạp và ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật.
1. Quá trình lành thương dây chằng chéo trước
Sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, mảnh ghép được sử dụng để tái tạo dây chằng cần một khoảng thời gian nhất định để gắn chặt vào xương. Trong giai đoạn đầu, cấu trúc sợi collagen còn non yếu, khả năng chịu lực thấp nên rất dễ bị tổn thương nếu bệnh nhân vận động quá mức. Đây là giai đoạn đòi hỏi sự ổn định của khớp gối và sự hỗ trợ tối đa từ các bài tập phục hồi chức năng.
Khi quá trình lành thương tiến triển, các mô mới dần phát triển và trở nên chắc chắn hơn, giúp dây chằng tái tạo đảm nhận dần chức năng vốn có. Thông thường, quá trình này kéo dài nhiều tháng và chịu ảnh hưởng bởi chế độ tập luyện cũng như sự tuân thủ của bệnh nhân. Nếu thực hiện đúng hướng dẫn, khả năng vận động của khớp gối sẽ được cải thiện rõ rệt, tạo nền tảng an toàn để quay lại các hoạt động thể thao.
Phục hồi dây chằng chéo trước
2. Những yếu tố ảnh hưởng đến thời gian phục hồi dây chằng chéo trước
Thời gian hồi phục sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước không cố định, mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố liên quan đến bệnh nhân và quá trình điều trị như:
- Đặc điểm bệnh nhân: Người trẻ thường hồi phục nhanh hơn do quá trình tái tạo mô diễn ra thuận lợi hơn so với người lớn tuổi.
- Mức độ tổn thương ban đầu: Tổn thương kèm theo ở sụn chêm hay dây chằng bên có thể kéo dài thời gian điều trị.
- Kỹ thuật phẫu thuật: Phương pháp phẫu thuật hiện đại giúp dây chằng mới bám chắc hơn, rút ngắn thời gian hồi phục cho bệnh nhân.
- Phục hồi chức năng: Bệnh nhân tuân thủ tập luyện đúng phác đồ sẽ lấy lại chức năng vận động nhanh hơn và hạn chế tối đa biến chứng về sau. Đặc biệt, ý thức và sự tuân thủ của bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị cũng là yếu tố then chốt quyết định đến kết quả điều trị cuối cùng.
3. Một số dấu hiệu cho thấy bạn đã sẵn sàng quay trở lại chơi thể thao
Để xác định thời điểm thích hợp quay lại tập luyện sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, bệnh nhân cần theo dõi những dấu hiệu sau:
3.1. Hết đau, hết sưng
Sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, tình trạng sưng tấy thường kéo dài trong vài tuần đầu. Khi quá trình hồi phục tiến triển thuận lợi, khớp gối sẽ giảm dần cảm giác đau và sưng. Nếu sau một thời gian, các triệu chứng này biến mất, chứng tỏ dây chằng đã bắt đầu ổn định. Đây là dấu hiệu đầu tiên cho phép bệnh nhân cân nhắc đến việc trở lại tập luyện.
Khớp gối hết sưng, đau
(Nguồn: Vinmec)
3.2. Phục hồi sức mạnh cơ bắp sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước
Một tiêu chí quan trọng khác là sự phục hồi cân đối của cơ bắp quanh khớp gối. Sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, cơ đùi trước và cơ gấp gối thường suy yếu do bất động lâu ngày. Thông qua tập luyện phục hồi chức năng, các nhóm cơ này sẽ dần được củng cố và phát triển trở lại. Khi sức mạnh giữa hai chân đã cân bằng, bệnh nhân có thể bước sang giai đoạn tập luyện chuyên sâu hơn.
3.3. Thăng bằng tốt
Khả năng giữ thăng bằng cũng là yếu tố quan trọng quyết định thời điểm trở lại thể thao. Sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, nếu bệnh nhân có thể đứng vững trên một chân trong thời gian dài, điều này chứng tỏ sự ổn định đã được cải thiện. Các bài tập thăng bằng không chỉ giúp tăng sự kiểm soát vận động mà còn hạn chế nguy cơ ngã và tái chấn thương. Do đó, chỉ khi đạt được tiêu chí này, bệnh nhân mới nên tập luyện ở cường độ cao hơn.
4. Lộ trình trở lại chạy bộ và thể thao dành cho bệnh nhân sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước
Để tránh những tổn thương ngoài ý muốn, bệnh nhân cần tuân thủ lộ trình phục hồi có hệ thống dưới đây để khớp gối trở lại hoạt động bình thường mà không gây áp lực quá mức:
4.1. Bắt đầu chạy nhẹ nhàng
Thông thường, bệnh nhân có thể bắt đầu chạy bộ nhẹ nhàng sau 4–6 tháng phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước. Trong giai đoạn đầu, người bệnh chỉ nên thực hiện các bài tập chạy chậm trên mặt phẳng ổn định với thời lượng tập luyện phù hợp để cơ thể có thể thích nghi dần với sự thay đổi này.
4.2. Tăng dần độ nặng
Khi cơ thể đã quen với vận động cơ bản, bệnh nhân có thể tăng dần cường độ tập luyện bằng cách điều chỉnh quãng đường, tốc độ và địa hình tập luyện. Sự tiến bộ có kiểm soát của chuyên gia sẽ đảm bảo dây chằng phát triển bền vững và giảm thiểu nguy cơ chấn thương tái phát.
4.3. Kiểm tra thể lực trước khi thi đấu
Trước khi quay lại thi đấu, bệnh nhân cần trải qua các bài kiểm tra thể lực chuyên biệt liên quan đến khả năng nhảy, đổi hướng và tốc độ. Các bài test này thường do bác sĩ hoặc chuyên gia phục hồi chức năng thực hiện. Chỉ khi đạt tiêu chuẩn kiểm tra, bệnh nhân mới được khuyến nghị tham gia các môn thể thao đối kháng.
Kiểm tra thể lực cho bệnh nhân trước khi trở lại thi đấu
4.4. Gợi ý lộ trình trở lại chạy bộ và tập thể thao sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước
Sau đây là bảng lộ trình trực quan phục hồi chạy bộ và thể thao sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, giúp bệnh nhân theo dõi tiến trình từng bước dễ dàng:
|
Thời gian sau phẫu thuật |
Hoạt động |
Hành động cụ thể |
| 0–3 tháng | Vận động cơ bản, vật lý trị liệu | Tập trung phục hồi tầm vận động, sức mạnh cơ xung quanh khớp gối |
| 4–6 tháng | Chạy bộ nhẹ nhàng trên mặt phẳng ổn định | Chạy chậm, thời lượng ngắn, cơ thể thích nghi dần |
| 6–8 tháng | Tăng dần cường độ chạy | Điều chỉnh quãng đường, tốc độ, địa hình; có giám sát của chuyên gia |
| 8–12 tháng | Chạy tốc độ cao, đổi hướng | Thực hiện các bài tập kiểm soát lực và phản xạ, tiếp tục giám sát |
| Trước khi thi đấu | Kiểm tra thể lực chuyên biệt | Bao gồm khả năng nhảy, đổi hướng, tốc độ; chỉ khi đạt chuẩn mới tham gia môn thể thao đối kháng |
5. Những rủi ro khi quay lại thể thao quá sớm
Việc trở lại thể thao sớm sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra những rủi ro nghiêm trọng như:
- Tái đứt dây chằng: Khi dây chằng chưa kịp ổn định, vận động mạnh dễ dẫn đến chấn thương lặp lại.
- Lỏng khớp gối: Khớp không đủ vững sẽ gây cảm giác trượt, ảnh hưởng lâu dài đến chức năng vận động.
- Mất cân bằng cơ: Cơ yếu có thể làm tăng áp lực lên các dây chằng và sụn khớp, gây tổn thương thứ phát.
- Tổn thương kèm theo: Vận động sớm có thể dẫn đến rách sụn chêm, tổn thương sụn khớp hoặc ảnh hưởng khớp háng và cột sống.
- Khả năng hồi phục kém: Quá trình điều trị bị gián đoạn, kéo dài thời gian hồi phục và làm giảm hiệu quả phẫu thuật.
Tái tổn thương dây chằng chéo trước
Sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước, việc quay lại chạy bộ hay thể thao cần được thực hiện theo lộ trình khoa học. Đặc biệt, người bệnh chỉ nên tập luyện khi các dấu hiệu hồi phục đã đạt tiêu chuẩn để bảo vệ khớp gối và tránh tái chấn thương sau phẫu thuật. Nếu bệnh nhân đã phẫu thuật dây chằng chéo trước và muốn phục hồi, hãy đến ngay với Myrehab Matsuoka để được đội ngũ chuyên gia phục hồi chức năng thăm khám và điều trị.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, phường Kim Liên, Hà Nội.
