Bài viết được viết bởi Ths. BS Vũ Thị Hằng và được tham vấn chuyên môn bởi BS CKII. Nguyễn Thị Ngọc Lan – Bác sĩ phụ trách chuyên môn tại Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng MYREHAB – MATSUOKA.
Phục hồi chức năng ứng dụng nhiều phương pháp khác nhau để giúp tình trạng bệnh lý, chấn thương thuyên giảm, phục hồi lại chức năng của một số cơ quan sau điều trị. Quá trình này được thực hiện cùng với việc chữa bệnh và phòng bệnh, giúp người bệnh duy trì sức khỏe lâu dài, hòa nhập lại với cuộc sống. Để hiểu rõ hơn nữa về vai trò, đối tượng điều trị, các hình thức, các phương pháp, quy trình và chi phí tập phục hồi chức năng, hãy tham khảo bài viết dưới đây nhé!
1. Phục hồi chức năng là gì?
Theo Bộ Y tế (DH) và Hiệp hội Y học Phục hồi chức năng Anh (BSRM – đại diện cho các bác sĩ và các chuyên gia khác như nhà vật lý trị liệu và nhà trị liệu nghề nghiệp), “Phục hồi chức năng là một quá trình đánh giá, điều trị và quản lý mà qua đó cá nhân (và gia đình và người chăm sóc của họ) được hỗ trợ để đạt được tiềm năng tối đa về chức năng thể chất, nhận thức, xã hội và tâm lý, tham gia vào xã hội và chất lượng cuộc sống.”
Hay nói cách khác, phục hồi chức năng sử dụng các biện pháp trị liệu can thiệp vào các cơ quan tổn thương do chấn thương hoặc bệnh lý trong cơ thể bệnh nhân nhằm khôi phục lại chức năng của các cơ quan này. Từ đó giúp người bệnh phục hồi khả năng vận động của cơ thể, tăng sự tự chủ trong sinh hoạt thường ngày, giảm thiểu tình trạng tái phát bệnh sau điều trị, hỗ trợ phòng bệnh để tránh gây liệt, tàn phế.
Với khả năng tạo ra hiệu quả lâu dài, bền bỉ và thúc đẩy tốc độ hồi phục, phục hồi chức năng có vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình chữa lành của bệnh nhân.
2. Vai trò của phục hồi chức năng
1 – Phục hồi chức năng thể chất của người bệnh: Phục hồi chức năng giúp lấy lại các chức năng thể chất cho bệnh nhân bị suy giảm do bệnh tật hoặc chấn thương, đồng thời giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện phạm vi chuyển động của khớp, giảm tình trạng tê liệt và cải thiện chức năng cảm giác,…
2 – Tăng tốc độ phục hồi cho bệnh nhân: Phục hồi chức năng tác động trực tiếp vào các cơ quan tổn thương, chủ động thúc đẩy sự tái tạo và vận động của các cơ quan trong cơ thể. Từ đó tăng tốc độ hồi phục cho cơ thể, giúp bệnh nhân có thể trở về cuộc sống sinh hoạt bình thường, còn khiến họ cảm thấy tích cực hơn trong suy nghĩ và tâm lý.
3 – Cải thiện khả năng tự chủ sinh hoạt: Phục hồi chức năng giúp tăng cường khả năng sinh hoạt độc lập của các bệnh nhân mắc phải các tình trạng bệnh lý hoặc chấn thương như khả năng tự mặc quần áo, tự làm vệ sinh cá nhân, tự đi lại, vận động theo ý muốn,…
4 – Giúp bệnh nhân tái hòa nhập vào xã hội: Mắc phải khiếm khuyết sau khi trải qua bệnh tật, tai nạn… khiến cuộc sống của bệnh bị đảo lộn. Khi đó, phục hồi chức năng sẽ giúp bệnh nhân tái hòa nhập với cộng đồng, không khiến họ cảm thấy lạc lõng và tổn thương trong cuộc sống. Ví dụ, người mù được dạy chữ nổi, người câm được dạy ngôn ngữ tay,… Điều này sẽ giúp họ có thể giao tiếp và sử dụng các chức năng như người bình thường.
5 – Chăm sóc phòng ngừa bệnh tật: Mục đích của phục hồi chức năng còn nằm ở việc cải thiện và duy trì các chức năng thể chất trong trạng thái ổn định, giúp ngăn ngừa tái phát và phòng ngừa bệnh tật, đồng thời phòng tránh các biến chứng nguy hiểm sau khi mắc bệnh.
3. Đối tượng tập phục hồi chức năng
Không phải ai cũng có thể tự tập phục hồi chức năng. Bởi để bắt đầu liệu trình chuẩn, bác sĩ phải viết giấy giới thiệu/đơn thuốc tới bác sĩ chuyên khoa phục hồi chức năng, bác sĩ trị liệu, hoặc trung tâm phục hồi chức năng. Giấy giới thiệu/đơn thuốc sẽ nêu rõ chẩn đoán (tai biến mạch máu não, liệt nửa người, gãy tay, cong vẹo cột sống,…) và mục tiêu điều trị.
Dưới đây là một vài nhóm đối tượng được chỉ định và chống chỉ định tập phục hồi chức năng.
3.1. Đối tượng chỉ định
Các bệnh cần phục hồi chức năng sẽ được bác sĩ, chuyên gia chỉ định như sau:
- Nhóm bệnh về cơ – xương – khớp: Thoát vị đĩa đệm, viêm cột sống dính khớp, thoái hóa khớp, thoái hóa cột sống, gout, loãng xương,…
- Nhóm bệnh về thần kinh cần phục hồi chức năng: Đột quỵ (Tai biến mạch máu não), Parkinson, Alzheimer, động kinh, đau nửa đầu, đa xơ cứng,…
- Nhóm bệnh về tim mạch cần phục hồi chức năng: Nhồi máu cơ tim, thiếu máu cục bộ, bệnh mạch vành,…
- Chấn thương cần phục hồi chức năng: Gãy tay, chân, chấn thương dây chằng,…
- Bệnh về hô hấp cần phục hồi chức năng: Viêm phế quản, hậu tràn dịch màng phổi,…
- Bệnh ung thư cần phục hồi chức năng: Ung thư vú, ung thư máu, ung thư phổi,…
- Rối loạn chức năng cơ sàn chậu: Tiểu rắt, són tiểu, tiểu nhiều lần, són phân, xì hơi không kiểm soát, sa bàng quang, sa tử cung,…
- Những bệnh khác cần phục hồi chức năng: Người có tâm lý rối loạn, căng thẳng lâu dài, trầm cảm, tự kỷ, ngủ không ngon,…
3.2. Đối tượng chống chỉ định
Một số đối tượng chống chỉ định tập phục hồi chức năng cần lưu ý:
- Người vừa mới gặp chấn thương nặng: Khi vừa gặp chấn thương, các cơ quan của bệnh nhân còn rất yếu và nhiều khả năng đã đứt, gãy, hoặc có tổn thương nghiêm trọng. Việc phục hồi chức năng bằng vật lý trị liệu quá sớm sẽ khiến vết thương trầm trọng hơn, gây nguy hiểm cho bệnh nhân.
- Người mắc các bệnh lý cấp tính, đang tiến triển: như sốt cao, ung thư đang tiến triển, lao tiến triển, chảy máu, xuất huyết,…
- Người mắc các bệnh lý tim mạch, hô hấp nặng, không kiểm soát,…
4. 4 hình thức phục hồi chức năng
4.1. Phục hồi tại viện
Khi phục hồi chức năng tại viện thì bệnh nhân được giám sát và quản lý bởi các cán bộ y tế có chuyên môn và thẩm quyền, giúp quá trình phục hồi diễn ra hiệu quả và an toàn nhất. Do đó, bệnh nhân luôn được khuyến khích nên đến tập phục hồi tại các bệnh viện.
|
Ưu điểm |
Nhược điểm |
|
|
4.2. Phục hồi tại trung tâm phục hồi chức năng
Bên cạnh bệnh viện, các trung tâm phục hồi chức năng cũng đang khá phổ biến và được nhiều bệnh nhân đăng ký điều trị. Luyện tập phục hồi chức năng tại trung tâm giúp bệnh nhân được giám sát và chăm sóc bởi các chuyên gia y tế, cũng giúp bệnh nhân tự do sinh hoạt hơn so với nhập viện.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|
|
4.3. Phục hồi tại nhà
Với hình thức này, bệnh nhân không phải di chuyển đi xa khỏi nơi họ sinh sống mà các kỹ thuật viên trị liệu sẽ mang các thiết bị, dụng cụ tới tận nơi để chữa trị.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|
|
4.4. Phục hồi tại cộng đồng
Đây là hình thức các cơ sở y tế, gia đình bệnh nhân sẽ được truyền dạy các phương pháp phục hồi chức năng. Người bệnh sẽ được phục hồi ngay tại cộng đồng theo kỹ thuật thích nghi.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|
|
5. 5 phương pháp phục hồi chức năng
Đối với mỗi một tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp phục hồi chức năng phù hợp để quá trình hồi phục diễn ra hiệu quả. Dưới đây là 5 phương pháp phục hồi chức năng phổ biến nhất hiện nay.
5.1. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là phương pháp sử dụng các kích thích vật lý như nóng, lạnh, dòng điện, siêu âm,… để phục hồi chức năng. Bệnh nhân sẽ được chỉ định các bài tập tác động vào các nhóm cơ quan đang trong quá trình hồi phục, kích thích khả năng hoạt động của các cơ quan này, giúp chúng làm quen lại với các chuyển động cơ bản.
5.2. Vận động trị liệu
Vận động trị liệu cũng là phương pháp điều trị dành cho các bệnh nhân ở giai đoạn đầu của quá trình phục hồi, khi tổn thương còn mới và chưa thể tập vật lý trị liệu. Bệnh nhân sẽ được hỗ trợ chuyển động các cơ quan hoặc bộ phận tổn thương một cách thụ động (VD: massage, xoay khớp cổ tay,…). Mục tiêu của phương pháp này là phục hồi và duy trì tầm hoạt động của cơ xương khớp, giảm đau và giúp thư giãn các cơ.
5.3. Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu thường dành cho các bệnh nhân mắc các chứng bệnh tâm lý như trầm cảm, tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý, rối loạn tâm thần,… để cải thiện kỹ năng giao tiếp, xây dựng tư duy lành mạnh, không suy nghĩ tiêu cực, học cách đối mặt và quản lý tốt cảm xúc của mình. Bệnh nhân sẽ được các chuyên gia/bác sĩ tiếp cận bằng nhiều hình thức, kỹ thuật tâm lý (VD: trò chuyện, thảo luận,…) kết hợp với việc sử dụng các loại thuốc bổ trợ khi cần thiết.
5.4. Hoạt động trị liệu
Tuy cũng sử dụng phương pháp tiếp cận giống như vật lý trị liệu, nhưng hoạt động trị liệu tập trung vào khả năng tự sinh hoạt của bệnh nhân nhiều hơn, giúp bệnh nhân có thể dần tự chủ trong sinh hoạt mà không cần phụ thuộc vào người chăm sóc. Bệnh nhân sẽ được làm quen với các hoạt động sinh hoạt đời thường như tắm, đánh răng, rửa mặt, mặc quần áo, đi vệ sinh hay tự di chuyển.
5.5. Ngôn ngữ trị liệu
Ngôn ngữ trị liệu thường dành cho các bệnh nhân mất khả năng sử dụng ngôn ngữ như người mắc bệnh tự kỷ, bại não, hở hàm ếch, mất thính lực, bệnh Parkinson hoặc có các tật khi nói chuyện. Bệnh nhân sẽ được các chuyên viên ngôn ngữ trị liệu hướng dẫn làm quen với giao tiếp, chỉnh sửa các lỗi phát âm và sử dụng ngôn ngữ, tạo cho bệnh nhân những thói quen giao tiếp chuẩn chỉnh.
Tham khảo bài viết Top 5 phương pháp phục hồi chức năng hiệu quả cao, an toàn để hiểu hơn về từng phương pháp, đối tượng chỉ định điều trị và liệu pháp trị liệu phù hợp.
6. Quy trình phục hồi chức năng
Khi mắc phải một trong các bệnh cần phục hồi chức năng, bệnh nhân cần thực hiện các bước theo quy trình sau:
- Bước 1: Đăng ký thăm khám tại bệnh viện/trung tâm phục hồi chức năng
- Bước 2: Thăm khám với bác sĩ
- Bước 3: Lượng giá chức năng
- Bước 4: Tư vấn phương pháp điều trị
- Bước 5: Gặp kỹ thuật viên trị liệu, lượng giá chức năng với KTV
- Bước 6: Thực hiện các liệu pháp và bài tập
- Bước 7: Ghi chú và đánh giá sau buổi điều trị
- Bước 8: Kỹ thuật viên theo dõi quá trình luyện tập và điều chỉnh
- Bước 9: Đánh giá kết quả
- Bước 10: Hướng dẫn tự chăm sóc và duy trì luyện tập
Để nắm rõ quy trình phục hồi chức năng cụ thể cùng các thông tin liên quan, bạn có thể tham khảo bài viết: 6 thông tin cần biết về quy trình phục hồi chức năng.
7. Chi phí tập phục hồi chức năng
Chi phí tập phục hồi chức năng thay đổi dựa trên nhiều yếu tố như tình trạng của bệnh nhân, địa điểm lựa chọn để tập phục hồi chức năng, hình thức phục hồi chức năng bệnh nhân lựa chọn, thời gian và số buổi tập, chế độ bảo hiểm,… Dưới đây là khoảng chi phí tập phục hồi chức năng tại các địa điểm khác nhau:
- Chi phí tập phục hồi chức năng tại Trung tâm phục hồi chức năng: 400.000 – 1.200.000 VND/buổi
- Chi phí tập phục hồi chức năng tại Bệnh viện công lập: 300.000 – 600.000 VND/buổi
- Chi phí tập phục hồi chức năng tại Bệnh viện tư nhân: 1.200.000 – 3.000.000 VND/buổi
8. Những quan niệm sai lầm về phục hồi chức năng
Nhiều bệnh nhân e ngại sử dụng các dịch vụ phục hồi chức năng vì nhiều quan niệm sai lầm, dẫn đến việc bỏ qua cơ hội được điều trị và chữa bệnh. Sau đây là 3 quan niệm sai lầm về phục hồi chức năng mà bệnh nhân cần loại bỏ:
1 – Phục hồi chức năng chỉ dành cho người khuyết tật
Mục đích của phục hồi chức năng không chỉ dành cho người khuyết tật, mà là dịch vụ y tế thiết yếu dành cho bất kỳ ai có tính trạng sức khỏe cấp tính hoặc mạn tính, suy giảm hoặc hạn chế khả năng hoạt động do chấn thương, tai nạn và bệnh lý. Do đó, phục hồi chức năng là cần thiết và dành cho bất kỳ ai có nhu cầu, bất kể là người khuyết tật hay người bình thường.
2 – Điều trị phục hồi chức năng tốn rất nhiều tiền
Phục hồi chức năng là một phương pháp điều trị căn bản trong việc phục hồi sức khỏe. Chi phí của các dịch vụ phục hồi chức năng ở các bệnh viện công thường không cao và thường được quy định bởi Bộ Y tế nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân. Bệnh nhân nếu đăng ký các gói điều trị dài hạn sẽ tiết kiệm được nhiều chi phí hơn so với việc sử dụng lẻ các dịch vụ phục hồi chức năng.
Ngoài ra, phục hồi chức năng cũng nằm trong danh mục được bảo hiểm y tế hỗ trợ tại các cơ sở khám chữa bệnh có đăng ký bảo hiểm y tế. Vì thế nếu người bệnh đang sở hữu thẻ bảo hiểm y tế thì khoản chi cho phục hồi chức năng sẽ được miễn giảm rất nhiều.
3 – Chỉ điều trị phục hồi chức năng chức năng khi bị bệnh
Nhiều bệnh nhân có suy nghĩ rằng chỉ cần phục hồi chức năng cho tới khi khỏi bệnh là có thể nghỉ hoàn toàn. Tuy nhiên, ngoài khả năng chữa bệnh, tập phục hồi chức năng còn có tác dụng cải thiện sức khỏe, ngăn ngừa sự phát triển của nhiều bệnh lý và phòng tránh tái phát các bệnh đã mắc.
Ví dụ, đối với người sau khi khỏi bệnh gãy xương hoặc viêm khớp, việc tập luyện phục hồi chức năng liên tục sẽ giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, khả năng sinh hoạt, giảm thiểu được nguy cơ tái phát và nhiều biến chứng khác của bệnh.
9. Giới thiệu Trung tâm Phục hồi chức năng uy tín
Lựa chọn địa điểm phục hồi chức năng uy tín và phù hợp sẽ giúp bệnh nhân được hỗ trợ tận tình trong suốt quá trình tập luyện, giúp đẩy nhanh tốc độ phục hồi và giảm thiểu được những rủi ro không đáng có. Do đó, việc lựa chọn địa điểm phục hồi chức năng là vô cùng quan trọng.
Bệnh nhân có nhu cầu phục hồi chức năng tại Hà Nội có thể tham khảo Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng MYREHAB – MATSUOKA. Đến với Myrehab – Matsuoka, bệnh nhân sẽ được:
- Điều trị bằng phác đồ cá nhân hóa theo tình trạng sức khỏe với các phương pháp vật lý trị liệu giúp giảm đau, chống viêm kết hợp cùng lộ trình vận động trị liệu tiêu chuẩn Nhật Bản nhằm đem lại hiệu quả lâu dài, không gây ra tác dụng phụ, giúp chủ động trong việc phòng ngừa biến chứng và các bệnh lý khác.
- Khám và trị liệu bởi các PGS.TS, các bác sĩ chuyên khoa đầu ngành về phục hồi chức năng đến từ bệnh viện Việt Đức, bệnh viện 108 cùng các kỹ thuật viên tay nghề cao, được hỗ trợ tư vấn với chuyên gia phục hồi chức năng Đức và Nhật Bản với chi phí không thay đổi.
- 100% hệ thống máy vật lý trị liệu như máy laser, sóng ngắn, hồng ngoại, điện xung, máy kéo giãn cột sống… và hệ thống máy vận động trị liệu được nhập khẩu trực tiếp từ Âu Mỹ, sử dụng công nghệ AI để lập kế hoạch tập luyện phù hợp với thể trạng từng người, đánh giá sự tăng tiến của bệnh nhân qua mỗi buổi tập.
- Diện tích trung tâm gần 1000m2 cùng cách bày trí mang đến một không gian thư giãn, rộng rãi, thuận tiện cho khách di chuyển và luyện tập trên cùng mặt sàn.
Bài viết đã cung cấp 9 thông tin quan trọng cần biết trước khi tập phục hồi chức năng dành cho bệnh nhân và người nhà. Phục hồi chức năng là một quá trình dài, yêu cầu sự kiên trì và bền bỉ nên bệnh nhân cần trang bị đầy đủ kiến thức liên quan và một tinh thần thoải mái để quá trình tập luyện được diễn ra hiệu quả.
Bệnh nhân có thắc mắc hay nhu cầu tập phục hồi chức năng có thể đến Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab – Matsuoka để thăm khám, tư vấn và chữa trị. Chi tiết thông tin liên hệ:
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com/
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội.
