Phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống là giai đoạn quyết định đến khả năng vận động và hiệu quả điều trị lâu dài của người bệnh. Nhiều trường hợp dù phẫu thuật thành công nhưng kết quả không tối ưu do thiếu chăm sóc và tập luyện đúng cách. Do đó, nếu có một lộ trình phục hồi bài bản, cột sống nhanh chóng lấy lại độ vững, giảm đau và trở về nhịp sống bình thường.
1. Tầm quan trọng của phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống
Phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống đóng vai trò quyết định trong việc bảo vệ cấu trúc đã can thiệp, khôi phục khả năng vận động và ngăn ngừa tái phát đau lưng về sau. Đây không chỉ là bước hỗ trợ thêm, mà là một phần bắt buộc của quá trình điều trị, giúp người bệnh lấy lại sự ổn định của cột sống, tăng sức mạnh cơ quanh vùng mổ và trở lại sinh hoạt một cách an toàn, bền vững.
1.1 Khôi phục khả năng vận động
Quá trình phục hồi sau phẫu thuật cột sống đóng vai trò then chốt trong việc giúp cơ thể lấy lại sự linh hoạt và giảm nguy cơ xuất hiện các biến chứng. Sau phẫu thuật, cơ và dây chằng xung quanh cột sống thường yếu và căng cứng do hạn chế vận động vì đau, khiến người bệnh khó thực hiện những hoạt động cơ bản. Vì vậy, lúc này, người bệnh nên tập các bài tập phục hồi đúng kỹ thuật để cải thiện tuần hoàn, tăng sức mạnh cơ lưng – bụng cũng như hỗ trợ cột sống sớm ổn định trở lại.
1.2 Ngăn ngừa tái phát và biến chứng
Nếu không có chương trình phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống bài bản, tình trạng đau tái diễn, lệch tư thế và thoái hóa thứ phát rất dễ xảy ra. Hơn nữa, tập luyện đúng cách giúp phân bổ lại lực lên cột sống, tránh quá tải lên mô vừa phẫu thuật. Đồng thời, việc phục hồi có hướng dẫn còn hỗ trợ phòng tránh cứng khớp, dính mô và hạn chế nguy cơ phải can thiệp lại lần hai.
Tư vấn điều trị cột sống
(Nguồn: Medlatec)
2. Các giai đoạn phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống
Sau phẫu thuật, cơ thể cần một lộ trình phục hồi chia theo từng giai đoạn rõ ràng để đảm bảo cột sống tái ổn định mà không gây áp lực quá sớm lên vùng can thiệp. Cụ thể là:
2.1 Giai đoạn 0 – 6 tuần: Kiểm soát đau – bảo vệ cột sống – khôi phục vận động cơ bản
Trong giai đoạn đầu này, mục tiêu chính là giảm đau, giảm viêm, vận động nhẹ nhàng cơ bản và chủ yếu là bảo vệ cấu trúc vừa phẫu thuật. Với giai đoạn này, người bệnh sẽ được hướng dẫn cách ngồi dậy, xoay trở an toàn, đi lại nhẹ nhàng để kích hoạt tuần hoàn và hạn chế cứng khớp. Thời điểm này, bác sĩ thường cho bệnh nhân tập trung vào việc tập luyện các bài tập nền tảng như co – duỗi cổ chân, siết nhẹ cơ mông, cơ bụng và tập thở bụng… giúp tránh ứ trệ tuần hoàn và tăng độ vững ban đầu cho thân mình.
Khi cơn đau đã giảm dần, các bài tập vận động nhẹ như đi bộ chậm từng quãng ngắn, tập kéo giãn cơ gân kheo mức độ thấp và làm quen với tư thế đúng trục được thêm vào. Lưu ý, mọi hoạt động trong giai đoạn 6 tuần đầu nên tránh cúi gập người, xoay người mạnh, nâng vật nặng > 3-5kg, ngồi quá 30 phút liên tục. Bởi vì, đây là nền tảng quan trọng cho các giai đoạn phục hồi sau phẫu thuật cột sống tiếp theo.
2.2 Giai đoạn 6 – 12 tuần: Tăng sức mạnh – cải thiện ổn định cột sống
Khi cột sống đã bắt đầu thích nghi, giai đoạn 6–12 tuần tập trung vào việc tăng sức mạnh cơ lưng – bụng và cải thiện khả năng kiểm soát thân mình. Các bài tập cơ sâu (core), tập thăng bằng và bài tập kéo giãn có kiểm soát được đưa vào với cường độ tăng dần. Mục tiêu là giúp cột sống ổn định hơn, giảm căng cứng và cải thiện biên độ vận động.
Ngoài ra, người bệnh sẽ được hướng dẫn kỹ thuật đứng – ngồi – cúi – nâng đồ đúng tư thế để giảm tải cho vùng phẫu thuật. Giai đoạn này quyết định phần lớn kết quả quá trình phục hồi sau phẫu thuật cột sống, vì đây là lúc cơ thể bắt đầu lấy lại khả năng hoạt động gần như bình thường. Nếu thực hiện đúng kế hoạch, mức đau giảm rõ rệt và sức mạnh toàn thân được cải thiện đáng kể.
2.3 Giai đoạn sau 12 tuần: Phục hồi nâng cao – trở lại sinh hoạt và công việc
Ở mốc sau 12 tuần, mục tiêu là đưa cột sống trở lại khả năng hoạt động tối ưu và nâng cao sức bền cơ thể. Người bệnh có thể bắt đầu các bài tập tăng cường toàn thân, cải thiện thăng bằng động, các bài tập tăng dần cường độ và xây dựng sức bền dài hạn. Đây là bước chuẩn bị để quay lại công việc, sinh hoạt hằng ngày hoặc vận động thể thao.
Giai đoạn này cũng là thời điểm tạo thói quen bảo vệ cột sống lâu dài. Các bài tập cơ sâu được duy trì song song cùng các hoạt động tăng sức bền nhẹ như đi bộ tốc độ vừa, bơi lội hoặc đạp xe. Việc duy trì nhịp tập đều đặn giúp giảm nguy cơ tái phát đau và giữ cột sống ổn định sau phẫu thuật.
Tập luyện phục hồi cột sống tại nhà
(Nguồn: Bệnh viện Bạch Mai)
>>> Xem thêm: 21 bài tập phục hồi chức năng sau mổ cột sống an toàn, hiệu quả tại nhà
3. Những lưu ý khi thực hiện phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống
Dưới đây là một số lưu ý khi tập luyện phục hồi cột sống:
3.1 Không tự ý tập quá sức
Phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống đòi hỏi sự kiên trì nhưng không thể nóng vội. Tập luyện quá sức hoặc sai thời điểm dễ khiến mô phẫu thuật bị kích ứng, gây đau lan hoặc sưng viêm. Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn chuyên môn và tăng mức độ tập luyện theo lộ trình, tránh thực hiện động tác cúi xoay cùng lúc, không tự ý tháo nẹp trong quá trình tập luyện.
3.2 Tuân thủ tư thế đúng trong sinh hoạt
Những hoạt động như đứng dậy, cúi gập người, bê đồ hay xoay người đều cần được điều chỉnh. Việc người bệnh giữ đúng trục cột sống giúp giảm lực chèn ép và duy trì sự ổn định cho vùng phẫu thuật. Những thói quen tốt nếu được duy trì lâu dài sẽ giúp giảm đau và bảo vệ cột sống hiệu quả.
3.3 Theo dõi dấu hiệu bất thường
Nếu xuất hiện các triệu chứng như đau tăng dần, tê lan xuống chân, mất cảm giác hoặc sốt, người bệnh cần được kiểm tra ngay tại nơi điều trị hoặc các trung tâm uy tín. Những dấu hiệu này có thể liên quan đến nhiễm trùng, chèn ép dây thần kinh hoặc biến chứng hậu phẫu. Người bệnh cần được theo dõi sát sao trong giai đoạn phục hồi nhằm xử lý những yếu tố phát sinh kịp thời.
3.4 Các lưu ý bổ sung để phục hồi an toàn và hiệu quả hơn
- Tuân thủ đúng thời gian và bài tập được bác sĩ/kỹ thuật viên PHCN chỉ định: Không tự thay đổi, rút ngắn hay kéo dài thời gian tập. Mỗi giai đoạn phục hồi được thiết kế để đảm bảo cột sống thích ứng từ từ, tránh làm tổn thương cấu trúc mới phẫu thuật.
- Đeo nẹp đúng thời gian quy định (nếu được chỉ định): Nẹp giúp cố định cột sống, nhưng tháo sớm hoặc dùng sai cách sẽ làm tăng nguy cơ mất ổn định.
- Tránh đồng thời cúi gập + xoay người: Đây là tổ hợp chuyển động nguy hiểm nhất sau phẫu thuật vì tạo xoắn mạnh lên đĩa đệm.
- Nhặt đồ đúng kỹ thuật: Ngồi xổm, giữ lưng thẳng, dùng lực chân thay vì gập lưng xuống.
- Ngồi đúng tư thế: Luôn có tựa lưng, tránh ghế thấp hoặc sofa lún vì khiến thắt lưng bị gập, làm tăng áp lực lên đốt sống.
- Khi nâng vật nặng: Ôm sát vật vào người, dùng lực chân, tránh nâng quá đầu và tuyệt đối không vặn lưng.
- Theo dõi cân nặng: Thừa cân làm tăng tải trọng lên cột sống nhiều lần, khiến kết quả phẫu thuật dễ bị ảnh hưởng.
- Dừng tập ngay nếu xuất hiện “dấu đỏ” cảnh báo:
- Đau tăng đột ngột, không giảm khi nghỉ
- Tê hoặc yếu chân xuất hiện mới hoặc lan rộng
- Sốt, vết mổ đỏ hoặc chảy dịch
- Mất kiểm soát tiểu tiện / đại tiện
- Không tự ý xoa bóp mạnh hoặc bẻ lắc vùng mổ trong 3 tháng đầu: Các tác động cơ học mạnh có thể làm lệch cấu trúc đang lành.
- Duy trì tập core và đi bộ suốt đời: Đây là nền tảng quan trọng để bảo vệ thành quả phẫu thuật, giảm tái phát và duy trì sự ổn định của cột sống.
4. Tham khảo quy trình phục hồi chuyên sâu sau phẫu thuật cột sống tại Myrehab Matsuoka
Trung tâm phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka áp dụng các công nghệ Châu Âu – kỹ thuật tiên tiến Nhật Bản giúp người bệnh được đánh giá chính xác, xây dựng lộ trình phục hồi khoa học và đạt hiệu quả cải thiện tối ưu.
4.1 Đánh giá và lên phác đồ cá nhân hóa
Quy trình phục hồi được xây dựng dựa trên tình trạng cá nhân hoá của bệnh nhân, bao gồm mức độ can thiệp phẫu thuật và khả năng vận động hiện tại. Người bệnh được nghe và đánh giá chi tiết về sức mạnh cơ, biên độ vận động, dáng đứng – dáng đi và mức độ chịu lực. Từ đó, phác đồ tập luyện cá nhân hóa được đề xuất theo từng giai đoạn phục hồi sau phẫu thuật cột sống.
4.2 Can thiệp chuyên sâu và theo dõi sát quá trình
Các kỹ thuật như giải phóng mô mềm, tăng cường cơ sâu, chỉnh trục cột sống và hướng dẫn vận động sinh hoạt được thực hiện theo lộ trình. Từng buổi tập đều được theo dõi, đánh giá lại để điều chỉnh cường độ và bài tập phù hợp nhất. Quy trình này giúp người bệnh nhanh chóng cải thiện vận động, giảm đau và tránh các biến chứng dài hạn.
Phục hồi chức năng tại Myrehab Matsuoka
(Nguồn: Myrehab Matsuoka)
>>> Xem thêm: MYREHAB MATSUOKA phục hồi chức năng thoái hoá cột sống TOÀN DIỆN theo tiêu chuẩn Nhật Bản
Phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống là hành trình dài nhưng đóng vai trò quyết định đến kết quả điều trị. Một lộ trình khoa học, đúng kỹ thuật và phù hợp thể trạng sẽ giúp người bệnh trở lại cuộc sống bình thường an toàn và bền vững. Chủ động tập luyện, tuân thủ hướng dẫn và theo dõi sát sao cơ thể chính là chìa khóa để cột sống phục hồi tối ưu sau phẫu thuật.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, phường Kim Liên, Hà Nội.
Nguồn:
[1] Manni, Tiziana, et al. “Rehabilitation after Lumbar Spine Surgery in Adults: A Systematic Review with Meta-Analysis.” Archives of Physiotherapy, vol. 13, no. 1, Oct. 2023, p. 21, https://doi.org/10.1186/s40945-023-00175-4.
