Tai biến mạch máu não (còn gọi là đột quỵ) là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu toàn cầu và thường để lại nhiều di chứng khó phục hồi do mạch máu não bị tổn thương, không cung cấp đủ máu nuôi dưỡng cho não bộ, gây mất đi một số chức năng quan trọng. Tuy nhiên, khả năng phục hồi sau tai biến vẫn là vấn đề được nhiều người quan tâm.
Trong bài viết này, các chuyên gia sẽ giải đáp những thắc mắc liên quan đến khả năng hồi phục sau tai biến, giúp bạn hiểu rõ hơn về quá trình điều trị và cơ hội cải thiện sức khỏe.
1. Giải đáp: Bị tai biến có phục hồi được không?
Khả năng phục hồi sau tai biến phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm vị trí tổn thương và giai đoạn điều trị. Đối với các bệnh nhân bị cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua, quá trình phục hồi có thể diễn ra một cách nhanh chóng. Thiếu máu não cục bộ thoáng qua là tình trạng tạm thời khi dòng máu đến não bị gián đoạn, nhưng không gây tổn thương vĩnh viễn cho mô não, do đó, bệnh nhân có thể phục hồi hoàn toàn ngay sau đó. Theo Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ, khoảng 10% bệnh nhân tai biến có thể phục hồi hoàn toàn trong vòng 30 ngày đầu tiên.
Tuy nhiên, đa số bệnh nhân khó có thể hồi phục hoàn toàn về tình trạng sức khỏe như trước khi xảy ra tai biến. Các bệnh nhân gặp di chứng sau đột quỵ, đặc biệt là do nhồi máu hay xuất huyết não, thường có mức độ phục hồi phụ thuộc vào phạm vi và vị trí tổn thương và nhiều yếu tố khác.
Hiện tại, các chuyên gia vẫn chưa có câu trả lời chính xác về thời gian phục hồi sau tai biến, do mức độ hồi phục bị ảnh hưởng bởi các yếu tố sau:
- Vùng não bộ bị tổn thương;
- Mức độ nghiêm trọng của cơn tai biến;
- Biến chứng phát sinh sau tai biến;
- Thể trạng và bệnh nền của bệnh nhân;
- Thời gian bắt đầu tập luyện phục hồi chức năng;
- Phương pháp phục hồi chức năng áp dụng.
Khả năng phục hồi cao thường thấy ở những bệnh nhân trẻ tuổi và chỉ bị tai biến nhẹ, với triệu chứng yếu liệt nửa người. Ngược lại, khả năng sống sót và hồi phục thấp hơn ở những bệnh nhân lớn tuổi, bị vỡ mạch máu não, có nhiều bệnh nền kèm theo và không kịp tham gia quá trình phục hồi chức năng trong “thời điểm vàng” (48 giờ đến 6 tháng đầu sau tai biến).
2. Một số di chứng thường gặp ở bệnh nhân tai biến
Theo PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi Chức năng Việt Nam, khoảng 80% bệnh nhân tai biến sẽ gặp di chứng, trong đó có nhiều trường hợp khuyết tật nặng. Đáng chú ý, 30% trong số này không thể hồi phục.
Những di chứng thường gặp ở bệnh nhân tai biến bao gồm:
- Rối loạn vận động: Bệnh nhân có thể bị liệt toàn bộ hoặc một phần cơ thể, dẫn đến khó khăn trong việc đi lại, vận động và thực hiện các hoạt động hàng ngày như ăn uống.
- Rối loạn về nhận thức: Nhiều bệnh nhân gặp khó khăn trong giao tiếp, tiếp nhận ngôn ngữ và xử lý thông tin, suy giảm trí nhớ, dễ cáu gắt và khó kiểm soát hành vi.
- Rối loạn tâm lý, cảm xúc: Các vấn đề tâm lý như trầm cảm, buồn bã và suy nghĩ tiêu cực thường xuất hiện sau tai biến.
- Rối loạn chức năng tình dục: Sau tai biến, các vấn đề tâm lý và thể chất có thể dẫn đến giảm ham muốn tình dục. Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động tình dục do yếu cơ hoặc tâm lý.
Di chứng sau đột quỵ được coi là bệnh lý đa tàn tật vì bệnh nhân có thể gặp nhiều dạng khuyết tật khác nhau. Trong khi các di chứng rõ ràng như liệt và yếu đi lại dễ dàng nhận thấy, những vấn đề liên quan đến nhận thức, giao tiếp, ngôn ngữ, chức năng sinh hoạt, đại tiểu tiện, và thậm chí chức năng tình dục đều là những vấn đề quan trọng mà bệnh nhân cần được hỗ trợ và can thiệp kịp thời.
3. Lời khuyên về phục hồi chức năng cho người bị tai biến
Để tối ưu hóa quá trình hồi phục cho bệnh nhân tai biến, những biện pháp phù hợp và kịp thời là cần thiết. Dưới đây là ba lời khuyên quan trọng giúp bệnh nhân hồi phục hiệu quả hơn, bao gồm:
3.1 Nên bắt đầu phục hồi chức năng càng sớm càng tốt
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phục hồi chức năng cho bệnh nhân đột quỵ được chia thành bốn giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Trong 48 giờ đầu, ưu tiên cứu sống bệnh nhân. Đây là thời điểm quan trọng để đảm bảo an toàn tính mạng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
- Giai đoạn 2: Từ 48 giờ đến 3 tháng là giai đoạn “vàng” để bệnh nhân bước vào phục hồi sớm. Trong thời gian này, não bộ có khả năng tạo ra các kết nối mới (neuroplasticity) giúp phục hồi chức năng. Việc bắt đầu phục hồi sớm trong giai đoạn này có thể đạt hiệu quả cao hơn.
- Giai đoạn 3: Từ 3 đến 6 tháng, bệnh nhân vẫn có khả năng phục hồi, nhưng tốc độ sẽ chậm hơn. Đây là thời điểm bệnh nhân cần tiếp tục kiên trì tập luyện.
- Giai đoạn 4: Sau 6 tháng, bệnh nhân chuyển sang giai đoạn mạn tính.
Lưu ý: Nếu sau 1 năm, tổn thương do đột quỵ đã cơ bản định hình, khả năng thay đổi phục hồi không còn nhiều. Tuy nhiên, nếu kiên trì luyện các bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến, bệnh nhân vẫn có cơ hội cải thiện tình trạng.
3.2 Lựa chọn phương pháp điều trị tai biến toàn diện
Đột quỵ được coi là bệnh lý đa tàn tật, với nhiều dạng khuyết tật khác nhau trong một người bệnh. Đây cũng là một trong những bệnh có nhu cầu tập phục hồi chức năng cao. Do đó, phương pháp phục hồi cần phải đa dạng và toàn diện, bao gồm:
- Sử dụng thuốc: Để điều trị triệu chứng, kiểm soát yếu tố nguy cơ, bệnh nền kèm theo và hỗ trợ quá trình phục hồi.
- Can thiệp ngoại khoa: Khi cần thiết, để khắc phục các vấn đề cụ thể liên quan đến tổn thương.
- Can thiệp phục hồi chức năng: Sử dụng các phương pháp như vật lý trị liệu (VLTL), liệu pháp vận động và các bài tập phục hồi chức năng. Cần phân chia bài tập theo từng giai đoạn phù hợp để tối ưu hóa hiệu quả, bao gồm cải thiện tinh thần, cảm xúc, vận động và khôi phục các chức năng sinh hoạt hàng ngày, giúp bệnh nhân đạt được mức độ độc lập tối đa.
Tìm hiểu thêm: Hiệu quả của châm cứu phục hồi chức năng sau tai biến
3.3 Luôn động viên, khích lệ bệnh nhân
Bệnh nhân tai biến thường phải đối mặt với nhiều thách thức tâm lý, bao gồm trầm cảm và chán nản. Họ có thể cảm thấy bất lực khi không thể tự thực hiện các hoạt động sống hàng ngày, như tắm rửa, ăn uống hay di chuyển, dẫn đến tình trạng phải dựa dẫm vào người thân. Tâm lý tiêu cực này không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn có thể làm giảm hiệu quả phục hồi và kéo dài thời gian hồi phục.
Để hỗ trợ bệnh nhân một cách hiệu quả, người thân trong gia đình nên chú trọng đến các phương pháp động viên và khích lệ:
- Người thân nên đồng hành: Dành thời gian để bên cạnh, hỗ trợ và động viên bệnh nhân trong quá trình phục hồi.
- Khích lệ tinh thần: Giúp bệnh nhân duy trì tinh thần lạc quan và kiên trì tập luyện. Điều này rất quan trọng cho sự hồi phục chức năng của họ.
Việc tạo ra một môi trường tích cực và đầy khích lệ sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình phục hồi chức năng. Một không khí gia đình ấm áp và yêu thương sẽ là động lực lớn lao giúp bệnh nhân vượt qua khó khăn, hướng đến những tiến bộ trong phục hồi và tự tin hơn trong việc tham gia vào các hoạt động phục hồi.
Tai biến mạch máu não là một tình trạng nghiêm trọng, nhưng khả năng phục hồi hoàn toàn hoặc một phần có thể đạt được với sự can thiệp kịp thời. Bắt đầu phục hồi sớm, lựa chọn phương pháp phù hợp, và sự động viên từ gia đình sẽ góp phần quan trọng vào quá trình hồi phục. Hy vọng bài viết này giúp bệnh nhân và người thân hiểu rõ hơn về con đường phục hồi sau tai biến.
Nếu bạn hoặc người thân đang trong quá trình hồi phục sau tai biến, hãy liên hệ với MYREHAB MATSUOKA để nhận được sự hỗ trợ chuyên nghiệp và tư vấn phù hợp.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com/
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
