Trên thực tế, tập vật lý trị liệu đúng cách không chỉ giúp giảm đau mà còn tăng cường sức mạnh cơ, ổn định cột sống và ngăn ngừa thoát vị đĩa đệm quay trở lại. Bởi vì, dù có thể đã điều trị thành công nhưng nhiều người vẫn tái phát sau một thời gian ngắn do không tập đúng cách hoặc bỏ qua vật lý trị liệu giai đoạn phục hồi.
1. Tại sao nhiều bệnh nhân bị tái phát thoát vị đĩa đệm?
Không ít người sau khi điều trị thoát vị đĩa đệm thành công lại gặp tình trạng đau tái phát chỉ sau vài tháng. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc quay lại thói quen cũ như ngồi sai tư thế, ít vận động, cúi gập người nhiều hoặc mang vác vật nặng. Những hành động tưởng chừng nhỏ này lại khiến cột sống chịu áp lực lớn và làm tổn thương vùng đĩa đệm chưa hồi phục hoàn toàn.
Thực tế, sau phẫu thuật hoặc điều trị bảo tồn, bao xơ quanh đĩa đệm vẫn còn yếu và dễ bị rách nếu vận động sai cách. Khi đó, nhân nhầy có thể trượt ra ngoài, tiếp tục chèn ép dây thần kinh gây đau và tê lan xuống tay hoặc chân. Ngoài ra, thừa cân, căng thẳng kéo dài hay bỏ tập luyện cũng là yếu tố khiến bệnh dễ tái phát.
Ít vận động có nguy cơ thừa cân và tái phát thoát vị
(Nguồn: eDoctor)
2. Vai trò của vật lý trị liệu trong phòng ngừa tái phát
Vật lý trị liệu không chỉ là giai đoạn phục hồi sau điều trị mà còn là phương pháp then chốt giúp duy trì sức khỏe cột sống lâu dài. Khi tập luyện đúng cách và đúng tư thế, người bệnh sẽ:
- Giảm áp lực lên đĩa đệm: Các bài kéo giãn, duỗi cơ và vận động nhẹ nhàng giúp giảm nén lên cột sống.
- Tăng cường sức mạnh cơ: Đặc biệt là nhóm cơ bụng, cơ lưng sâu và cơ hông – những nhóm giữ vai trò ổn định cột sống.
- Cải thiện tư thế: Khi cơ thể ở tư thế đúng, lực tác động lên đĩa đệm được phân bổ đều, giảm nguy cơ lệch hoặc chèn ép.
- Phục hồi kiểm soát thần kinh – cơ: Giúp cơ thể phản ứng tốt hơn với chuyển động, tránh những cử động sai gây đau tái phát.
Tóm lại, tập vật lý trị liệu sau thoát vị đĩa đệm không chỉ đơn thuần là “tập cho đỡ đau” mà còn là quá trình giúp cột sống lấy lại sự cân bằng, linh hoạt và tăng khả năng chịu lực tự nhiên, từ đó giảm nguy cơ tái phát trong tương lai.
3. Các nguyên tắc “vàng” khi tập vật lý trị liệu cho người bị thoát vị đĩa đệm
Để quá trình tập vật lý trị liệu mang lại hiệu quả và an toàn, người bệnh cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản như:
- Khởi động kỹ trước khi tập: Giúp cơ bắp được làm ấm, tăng lưu thông máu và hạn chế co rút trong quá trình vận động.
- Tăng dần cường độ tập luyện: Bắt đầu bằng các động tác nhẹ nhàng như kéo giãn, sau đó nâng mức độ khó khi cơ thể đã thích nghi.
- Tránh tập khi đang đau cấp: Nếu xuất hiện cơn đau lan hoặc tê, nên dừng ngay và tham khảo ý kiến của chuyên viên trị liệu.
- Giữ tư thế đúng suốt buổi tập: Lưng và cổ cần duy trì ở vị trí trung lập để bài tập đạt hiệu quả tối đa.
- Kiên trì và đều đặn: Mỗi ngày dành 20-30 phút luyện tập sẽ giúp cải thiện rõ rệt sau 4-6 tuần.
- Bổ sung dinh dưỡng: Duy trì chế độ ăn giàu canxi, vitamin D và uống đủ nước để hỗ trợ quá trình phục hồi của đĩa đệm.
>>> Xem thêm: Gợi ý chế độ dinh dưỡng cho người thoát vị đĩa đệm và các thói quen cải thiện sức khỏe lâu dài
4. Các bài tập vật lý trị liệu giúp phòng ngừa tái phát thoát vị đĩa đệm hiệu quả
Dưới đây là 5 bài tập vật lý trị liệu thường được bác sĩ của Myrehab Matsuoka khuyến khích cho người đã điều trị thoát vị đĩa đệm, giúp phòng ngừa tái phát và tăng cường độ bền cho cột sống:
4.1. Bài tập “Cat-Cow” (Con mèo – Con bò)
- Cách thực hiện: Chống tay và gối trên sàn, hít vào, cong lưng lên như con mèo giận dữ, sau đó thở ra, hạ lưng xuống và nâng đầu lên.
- Tác dụng: Giúp kéo giãn cột sống, tăng độ linh hoạt và giảm cứng cơ vùng thắt lưng.
- Lưu ý: Giữ chuyển động chậm, không uốn quá sâu để tránh tăng áp lực lên đĩa đệm.
Tư thế Cat-Cow
(Nguồn: Myrehab Matsuoka)
4.2. Bài tập “Bird-Dog”
- Cách thực hiện: Chống tay và gối trên sàn, duỗi tay phải và chân trái ra song song mặt đất, giữ 5 giây, đổi bên.
- Tác dụng: Kích hoạt cơ bụng, cơ lưng sâu và cơ hông – nhóm cơ giúp ổn định cột sống.
- Lưu ý: Giữ lưng thẳng, không xoay hông.
Tư thế Bird-Dog
(Nguồn: Myrehab Matsuoka)
4.3. Bài tập “Pelvic Tilt” (Nghiêng xương chậu)
- Cách thực hiện: Nằm ngửa, co gối, ép sát lưng xuống sàn và hóp bụng nhẹ, giữ 5–7 giây rồi thả lỏng.
Tác dụng: Tăng kiểm soát vùng cơ core, giảm áp lực vùng thắt lưng. - Lưu ý: Thực hiện nhẹ nhàng, thở đều khi tập.
Tư thế Pelvic Tilt
(Nguồn: Myrehab Matsuoka)
4.4. Bài tập “Bridge” (Nâng hông)
- Cách thực hiện: Nằm ngửa, co gối, hai tay đặt sát thân, từ từ nâng hông lên, siết cơ mông rồi hạ xuống.
- Tác dụng: Củng cố nhóm cơ mông và cơ lưng dưới, giúp hỗ trợ cột sống.
- Lưu ý: Không đẩy hông quá cao, tránh cong lưng quá mức.
Tư thế cây cầu (Bridge)
(Nguồn: Myrehab Matsuoka)
4.5. Bài tập kéo giãn cổ – vai (Cervical Retraction & Chin Tuck)
- Cách thực hiện: Ngồi hoặc đứng thẳng, nhẹ nhàng kéo cằm vào trong, giữ 5 giây rồi thả lỏng.
- Tác dụng: Giúp giảm áp lực vùng cổ, duy trì đường cong sinh lý tự nhiên.
- Lưu ý: Không cúi gập cổ, chỉ kéo nhẹ về sau.
Bài tập Chin-Tucking
(Nguồn: Nha Khoa Thuỳ Anh)
5. Những sai lầm thường gặp khiến tập luyện phản tác dụng
Nhiều người cho rằng chỉ cần tập nhiều là sẽ nhanh khỏi, nhưng thực tế một số sai lầm có thể khiến tình trạng xấu đi:
- Tập sai kỹ thuật: Uốn cong lưng, nâng chân quá cao hoặc xoay người đột ngột dễ làm tăng áp lực lên đĩa đệm.
- Không kiểm soát hơi thở: Nín thở khi gắng sức khiến cơ căng cứng và gây chóng mặt.
- Tập quá sức: Khi cơ thể chưa hồi phục hoàn toàn, việc tập nặng sẽ làm tổn thương lại vùng đã lành.
- Bỏ qua hướng dẫn của chuyên viên: Mỗi người có mức độ tổn thương khác nhau, cần có bài tập phù hợp được cá nhân hóa.
>>> Xem thêm: 5 sai lầm khi phục hồi chức năng sau mổ thoát vị đĩa đệm & Giải pháp
Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý dễ tái phát nếu người bệnh chủ quan hoặc tập luyện sai cách. Việc tập vật lý trị liệu đúng cách không chỉ giúp giảm đau, phục hồi vận động mà còn là giải pháp quan trọng để phòng ngừa thoát vị đĩa đệm tái phát lâu dài. Vì vậy, người bệnh nên duy trì luyện tập đúng kỹ thuật, tập đủ thời gian, lắng nghe cơ thể và tham khảo ý kiến chuyên viên vật lý trị liệu để cột sống khỏe mạnh, tự tin vận động mà không lo chấn thương tái phát.
Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, phường Kim Liên, Hà Nội.
Nguồn:
[1] Christopher Bergin. How to Prevent Re-Herniating a Disc and Still Live Your Life. The Spine Center.
https://www.chicagospine.net/news/re-herniating-disc-prevention/
