6 điều cần biết về phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay 

Bài viết được viết bởi Ths.BS Vũ Thị Hằng và được tham vấn chuyên môn bởi BS CKII. Nguyễn Thị Ngọc Lan – Bác sĩ phụ trách chuyên môn tại Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng MYREHAB MATSUOKA.

Gãy xương cánh tay là một chấn thương phổ biến, chiếm khoảng 3 – 5% trong tổng số các ca gãy xương. [1] Nếu gặp phải những tình trạng như gãy xương đầu trên cánh tay, thân cánh tay,  lồi cầu ngón tay thì người bệnh phải làm như thế nào để có thể phục hồi hiệu quả? Hãy cùng Myrehab Matsuoka tìm hiểu những quy trình phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay hiệu quả.

1. Nguyên tắc phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay

Gãy xương cánh tay là tình trạng gãy xương từ dưới mấu động lớn đến mỏm trên lồi cầu xương cánh tay, thường diễn ra do sự va đập với vật cứng, tai nạn gây ngã chống tay. [2] Quá trình phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay cần đảm bảo những nguyên tắc sau:

  • Giảm đau và sưng tấy ở xương cánh tay.
  • Tạo điều kiện cho quá trình liền xương diễn ra hiệu quả.
  • Ngăn ngừa rối loạn tuần hoàn, kết dính khớp, hội chứng đau vùng (hội chứng Sudeck).
  • Duy trì phạm vi chuyển động bình thường của khớp.
  • Tăng cường sức mạnh cơ ở tay bị thương. [3]
Quá trình phục hồi gãy xương cánh tay cần đảm bảo một số nguyên tắc nhất định
Quá trình phục hồi gãy xương cánh tay đòi hỏi phải tập trung giảm đau và phục hồi khả năng vận động bình thường cho người bệnh

Ngoài ra, việc phục hồi chức năng sau gãy xương tay nói riêng và tập vật lý trị liệu cánh tay nói chung cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Tùy theo từng giai đoạn mà người bệnh cần tuân thủ những nguyên tắc phục hồi chức năng riêng như:

  • Giai đoạn đầu (trong vòng 1 – 2 tuần): Ở giai đoạn này, người bệnh thường có triệu chứng sưng nề, đau nhức do xương đang trong quá trình liền lại nên cần tập trung vào các bài tập giúp giảm đau, giảm sưng, chống viêm và tăng cường lưu thông máu.
  • Giai đoạn can mềm (từ 2 – 6 tuần): Xương lúc này đã bắt đầu liền lại, do đó người bệnh cần tập trung vào các bài tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay giúp phục hồi tầm vận động, phục hồi sự linh hoạt của khớp và bắt đầu kích thích cảm thụ bản thể thông qua bài tập đẳng trương chuỗi động đóng. Các bài tập này sẽ giúp tăng cường sức mạnh của cơ mà không gây đau, giúp duy trì sức mạnh cơ và tăng sức bền của bên cánh tay không bị thương.
  • Giai đoạn can cứng và phục hồi (từ 6 tuần trở lên): Quá trình liền lại của xương đã tương đối hoàn chỉnh, do đó người bệnh cần tập trung vào phục hồi hết tầm vận động và cảm thụ bản thể cho tay bị thương. Người bệnh sẽ bắt đầu sử dụng kháng lực từ nhẹ đến trung bình nếu cần để hỗ trợ phục hồi lực cơ, sức mạnh và sức bền bằng đề kháng. Bệnh nhân sớm quay trở lại các chức năng sinh hoạt hàng ngày: làm việc, giải trí, thể thao,….

2. Quy trình phục hồi chức năng gãy đầu trên xương cánh tay

Gãy xương đầu trên cánh tay, hay còn gọi nứt gãy xương vai, là tình trạng phần trên của xương cánh tay bị nứt vỡ hoặc hoặc gãy ngang, thường được phân loại dựa trên vị trí bị tổn thương thành các nhóm như gãy cổ phẫu thuật, gãy cổ giải phẫu, gãy không di lệch, gãy cổ lớn, gãy cổ bé, gãy trật. [4]

Tình trạng gãy đầu trên xương cánh tay
Tình trạng gãy đầu trên xương cánh tay

Tình trạng gãy đầu trên xương cánh tay thường diễn ra rất phổ biến, chiếm đến khoảng 6% trong tổng số các ca gãy xương và khoảng 85% các ca gãy đầu trên xương ngón tay diễn ra ở người trên 50 tuổi. [5]

Trong một số trường hợp, bệnh nhân bị gãy đầu trên xương cánh tay có thể bị tổn thương động mạch nách hoặc thần kinh nách (giảm cảm giác ở phần giữa delta). Người lớn tuổi bị gãy xương cũng có thể gặp tình trạng co cứng khớp sau khi bó bột vài ngày.

Việc phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay ở đầu trên thường được tiến hành với nhiều phương pháp tập luyện vận động thụ động và chủ động khác nhau theo 4 giai đoạn chính. [6]

2.1. Giai đoạn 1: Giai đoạn bảo vệ từ 0 – 4 tuần

Mục tiêu phục hồi

Ở giai đoạn này, việc phục hồi sau chức năng được thực hiện chủ yếu nhằm giảm phản ứng viêm và các cơn đau; bảo vệ xương bị gãy và tối ưu hóa quá trình liền xương; khôi phục phạm vi chuyển động thụ động ở vai (PROM); duy trì chức năng của khuỷu tay, cổ tay và bàn tay. [7]

Phương pháp phục hồi

Người bệnh cần tiến hành đeo đai địu cánh tay trong ít nhất 3 tuần và tiến hành tháo đai ít nhất 4 lần/ngày để thực hiện các bài tập phục hồi và các hoạt động khác như mặc quần áo, tắm, ăn uống,… [7]

Chương trình luyện tập

Tùy vào từng mục đích phục hồi như giảm đau và sưng, tăng phạm vi chuyển động, tăng cường sức mạnh mà người bệnh cần kiên trì thực hiện những phương pháp và bài tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay dưới đây. [7]

1 – Kiểm soát cơn đau, phù nề 

  • Chườm đá: Chườm đá, hay còn gọi là liệu pháp nhiệt lạnh, giúp giảm tốc độ dẫn truyền thần kinh, chuyển hóa tế bào và lưu lượng máu cục bộ để kiểm soát cơn đau, giảm sưng nề. 
  • Các phương thức trị liệu khác: kích thích điện/điện di ion, siêu âm, liệu pháp laser, phản hồi sinh học (Biofeedback). [8]
Phương pháp chườm lạnh giúp giảm đau và sưng trong quá trình phục hồi chức năng sau gãy xương tay
Chườm lạnh là một trong những phương pháp giúp giảm đau và sưng nề

2 – Bài tập gồng cơ tĩnh: 

Trong giai đoạn này, người bệnh có thể cần thực hiện các bài tập gồng cơ tĩnh (co cơ tĩnh) không phát sinh động tác với tần suất 10 lần/hiệp, 10 hiệp/ngày. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể thực hiện các bài tập để vận động các khớp lân cận với khớp bị thương, chẳng hạn như khớp cổ tay, ngón tay. [6]

Các bài tập để vận động các khớp lân cận với khớp bị thương
Thực hiện các bài tập ở vùng khớp lân cận để hỗ trợ trong giai đoạn 1

Những điều cần lưu ý

Trong quá trình phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay, người bệnh cần lưu ý những điều sau để đảm bảo hiệu quả luyện tập và hạn chế nguy cơ chấn thương thêm nghiêm trọng: 

  • Không dạng vai quá 90 độ.
  • Xoay ngoài khớp vai đảm bảo trong khoảng 0 – 40 độ.
  • Không nâng vật nặng hơn 1 lb (khoảng 0,45 kg)
  • Không lái xe cho đến khi phạm vi chuyển động của vai được khôi phục hoàn toàn, đã được tháo đai địu và đang không sử dụng thuốc giảm đau nhóm opioid.
  • Không cử động mạnh ở những vùng bị đau. [7]
Trong quá trình phục hồi chức năng sau gãy xương tay, bệnh nhân nên lưu ý không dạng vai quá 90 độ
Lưu ý không dạng vai quá 90 độ trong giai đoạn này

Tiêu chí phục hồi sau khi phục hồi giai đoạn 1 (0 – 4 tuần): [7]

  • Có thể bỏ đeo đai sau 4 tuần.
  • Kiểm soát cơn đau thích hợp.
  • Tầm vận động chủ động khuỷu tay đầy đủ.
  • Vai phẫu thuật tập thụ động gập 140 độ, xoay ngoài 40 độ, dang 90 độ.

>>> Có thể bạn quan tâm: 5 điều cần biết về phục hồi chức năng sau gãy xương cẳng tay

2.2. Giai đoạn 2: Từ 4 – 8 tuần

Mục tiêu phục hồi 

  • Khôi phục phạm vi vận động thụ động ở toàn bộ vai.
  • Phục hồi phạm vi chuyển động chủ động được hỗ trợ (AAROM) và phạm vi chuyển động chủ động (AROM) của vai.
  • Bắt đầu phục hồi phạm vi chuyển động chủ động vào tuần thứ 6.
  • Tăng cường nhẹ nhàng sức mạnh co bóp của cơ khuỷu tay.
  • Khôi phục đẳng cự (khả năng kháng lực) của vai.
  • Giảm các chuyển động bù trừ của các chi trên có liên quan.
  • Khuyến khích người bệnh thực hiện các hoạt động sinh hoạt bình thường và dỡ bỏ các biện pháp phòng ngừa. [7]

Chương trình luyện tập 

Trong giai đoạn này, người bệnh sẽ được thực hiện các dạng bài tập gồm bài tập tăng phạm vi chuyển động chủ động được hỗ trợ, bài tập tăng phạm vi phạm vi chuyển động chủ động và bài tập tăng cường sức mạnh của các cơ. Các bài tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay kể trên sẽ giúp bệnh nhân bắt đầu khôi phục khả năng chuyển động chủ động của cánh tay, tăng sức mạnh của cơ và khả năng kháng lực của cánh tay. [7]

1 – Bài tập tăng phạm vi chuyển động chủ động được hỗ trợ

Bài 1: Trườn cánh tay trên mặt bàn [6]

Các bước thực hiện bài tập trườn cánh tay trên mặt bàn
Bài tập trượt cánh tay trên mặt bàn

Bài 2: Kéo ròng rọc [6]

Các bước thực hiện bài tập kéo ròng rọc
Bài tập tăng sức mạnh cánh tay với dụng cụ ròng rọc

2 – Bài tập tăng phạm vi phạm vi chuyển động chủ động 

Bài 1: Bài tập gập vai ở tư thế nằm ngửa [6]

Các bước thực hiện bài tập gập vai ở tư thế nằm ngửa
Bài tập gập vai ở tư thế nằm ngửa

Bài 2: Xoay ngoài khớp vai: Nằm nghiêng về bên không bị thương, cánh tay đặt sát cơ thể và kê khăn dưới cánh tay. [6]

Các bước thực hiện bài tập xoay vai tư thế nằm nghiêng
Bài tập xoay vai ở tư thế nằm nghiêng

Bài 3: Dạng cánh tay 90 độ ở tư thế nằm nghiêng về bên không bị thương [6]

Các bước thực hiện bài tập dang cánh tay tư thế nghiêng
Bài tập dạng cánh tay ở tư thế nằm nghiêng

3 – Bài tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay giúp tăng cường sức khỏe cơ

Bài 1: Gấp vai, duỗi vai, xoay trong, xoay ngoài đẳng trương khớp vai [6]

Các bước thực hiện bài tập đẳng trương khớp vai
Hướng dẫn thực hiện bài tập đẳng trương khớp vai

Bài 2: Bài tập cuộn bắp tay trước [6]

Các bước thực hiện bài tập cuộn bắp tay trước
Bài tập cuộn bắp tay trước

Bài 3: Bài tập giãn cơ tam đầu [6]

Các bước thực hiện bài tập giãn cơ tam đầu
Bài tập giúp giãn cơ tam đầu

Bài 4: Bóp bóng [6]

Các bước thực hiện bài tập bóp bóng
Bài tập bóp bóng

Bài 5: Khép vai và cử động của xương bả vai [6]

Các bước thực hiện bài tập khép vai và cử động xương bả vai
Bài tập khép vai và cử động xương bả vai

Những điều cần lưu ý

Bạn cần lưu ý những điều sau khi tiến hành phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay ở đầu trên trong giai đoạn 2: [7]

  • Không nâng vật nặng quá 2 lbs (khoảng 0.9kg) trước 6 tuần.
  • Bắt đầu tăng phạm vi chuyển động chủ động của vai sau 6 tuần phẫu thuật.
  • Không thực hiện lực ép đến hết tầm của khớp vai.
  • Không tăng lực đẳng trương cho vai.

Tiêu chí phục hồi sau giai đoạn 2 (4 – 8 tuần): [7]

  • Khôi phục phạm vi vận động thụ động ở toàn bộ khớp vai.
  • Khôi phục phạm vi vận động chủ động ở toàn bộ khuỷu tay.
  • Khả năng chịu cơn đau hoàn thiện.
  • Khả năng chịu đựng đối với các động tác đẳng cự ở vai tốt và tăng cường sức mạnh của khuỷu tay.

2.3. Giai đoạn 3: Tập khỏe, từ 8 – 12 tuần

Mục tiêu phục hồi 

  • Khôi phục phạm vi vận động chủ động ở toàn bộ vai.
  • Bắt đầu tăng cường sức mạnh cho vai.
  • Tiến hành tăng cường sức mạnh khuỷu tay và cổ tay
  • Kiểm soát cơn đau hiệu quả. [7]

Chương trình luyện tập 

1 – Bài tập tăng phạm vi chuyển động chủ động được hỗ trợ

Bài 1: Gập vai trong tư thế đứng cùng với gậy [6]

Các bước thực hiện bài tập gập vai với gậy
Bài tập gập với với gậy

Bài 2: Dạng vai trong tư thế đứng cùng với gậy [6]

Các bước thực hiện bài tập dang vai với gậy
Bài tập dạng vai với gậy

2 – Bài tập tăng phạm vi phạm vi chuyển động chủ động 

Bài 1: Nâng vai trong tư thế đứng [6]

Các bước thực hiện bài tập nâng vai trong tư thế đứng
Hướng dẫn bài tập nâng vai trong tư thế đứng

Bài 2: Bài tập PNF chéo vai ở tư thế đứng [6]

Các bước thực hiện bài tập PNF chéo vai ở tư thế đứng
Bài tập PNF

Bài 3: Các bài tập chữ I, Y, T trong tư thế nằm sấp [6]

Các bước thực hiện bài tập chữ I-Y-T trong tư thế nằm sấp
Bài tập tư thế chữ I, Y, T

3 – Bài tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay kéo giãn cơ

Bài 1: Bài tập kéo dãn cơ ngực lớn với cửa [6]

Các bước thực hiện bài tập dãn cơ ngực với cửa
Bài tập dãn cơ ngực với cửa

Bài 2: Kéo dãn cơ nhị đầu [6]

Các bước thực hiện bài tập giãn cơ nhị đầu
Bài tập giãn cơ nhị đầu

Bài 3: Kéo giãn chéo cơ thể [6]

Các bước thực hiện bài tập kéo giãn chéo cơ thể
Bài tập kéo giãn chéo cơ thể

4- Bài tập tăng cường sức khỏe cơ

Bài 1: Chống vai xoay trong, xoay ngoài [6]

Các bước thực hiện bài tập chống vai xoay trong và ngoài
Bài tập xoay vai trong và vai ngoài

Bài 2: Khép bả vai với tư thế nằm ngửa [6]

Các bước thực hiện bài tập khép bả vai tư thế nằm ngửa
Bài tập khép bả vai ở tư thế nằm ngửa

Những điều cần lưu ý

  • Không nâng vật nặng hơn 10lbs (khoảng 4.5kg) ở tay bị thương.
  • Không gây đau đớn hoặc giãn cơ quá mức khi luyện tập.
  • Không chịu sức nặng quá mức ở các chi bị tổn thương. [7]
Tiêu chí phục hồi giai đoạn 3 (8 – 12 tuần): [7]

  • Khôi phục phạm vi vận động chủ động ở toàn bộ khớp vai với cơ chế phù hợp.
  • Không gây đau đớn và các cơ có đủ sức mạnh.

2.4. Giai đoạn 4: Sau 12 tuần

Mục tiêu phục hồi 

Đây là giai đoạn khi người bệnh đã phục hồi tương đối và cần phải đạt được các mục tiêu luyện tập như: 

  • Luyện tập các bài tập nặng hơn ở khớp vai.
  • Có khả năng trở lại hoạt động chức năng bình thường.
  • Tăng phạm vi chuyển động của khớp nếu cần. [7]

Chương trình luyện tập 

Ở giai đoạn này, người bệnh cần tiếp tục luyện tập các bài tập như ở giai đoạn 2 và 3. Tuy nhiên, một số bài tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay nhằm tăng cường sức mạnh cho các cơ có thể được bổ sung là:

Bài 1: Bài tập ổn định nhịp điệu [6]

Các bước thực hiện bài tập ổn định nhịp điệu
Hướng dẫn thực hiện bài tập ổn định nhịp điệu

Bài 2: Bài tập chống đẩy theo tiến trình: tường – mặt bàn – đầu gối – plank tư thế cao [6]

Các tư thế chống đẩy theo tiến trình
Các tư thế chống đẩy theo tiến trình

Bài 3: Bài tập plank ổn định ở tư thế cao [6]

Bài tập plank tư thế cao
Bài tập plank tư thế cao
Tiêu chí phục hồi sau giai đoạn 4 (sau 12 tuần): [7]

  • Tay bị tổn thương đạt từ 80% trở lên sức mạnh so với chi không bị thương trong các bài kiểm tra động lực học.
  • Không đau đớn khi tập các bài tăng cường sức mạnh cơ ở cường độ cao hơn.
  • Điểm đánh giá về tình trạng khuyết tật trong các báo cáo của bệnh nhân ở mức thấp hoặc không có.

3. Quy trình phục hồi chức năng gãy thân xương cánh tay

Gãy thân xương cánh tay là tình trạng gãy xương được tính từ cổ giải phẫu (trên chỗ bám của cơ ngực to) đến vùng trên lồi cầu (nơi xương bắt đầu bè rộng). Tình trạng này thường hiếm gặp, chiếm 1,3% trong tổng số các trường hợp gãy cánh tay. Gãy thân xương cánh tay thường diễn ra phổ biến ở người  cao tuổi, chiếm đến 8 – 19% gãy thân xương ống dài. [9]

Tình trạng gãy thân xương cánh tay
Tình trạng gãy thân xương cánh tay

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là tai nạn lao động, tai nạn giao thông, hay tai nạn trong sinh hoạt, té ngã chống tay không đúng cách. Gãy thân xương cánh tay có tỉ lệ liền xương cao và được khớp vai và khớp khuỷu bù trừ nên đa số trường hợp cần phẫu thuật. Tuy nhiên, thân xương cánh tay là nơi thần kinh quay nằm ở rãnh xoắn sát xương nên khi bị gãy xương có thể làm tổn thương dây thần kinh quay dẫn đến liệt.

Người bệnh có thể thực hiện phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay ở thân xương bằng các bài tập vận động trị liệu ở ngón tay, cổ tay và các cơ khác ở cánh tay theo cường độ tăng dần. [10]

3.1. Giai đoạn bất động (trong bột)

Mục tiêu phục hồi

Trong quá trình bó bột, người bệnh cũng có thể thực hiện một số bài tập với mục đích chính là cải thiện tuần hoàn máu để ngăn ngừa nguy cơ teo cơ do bất động. [10]

Phương pháp phục hồi

Những bài tập mà người bệnh có thể thực hiện trong giai đoạn này là cử động chủ động ở ngón tay, cổ tay; co cơ tĩnh các cơ vùng đai vai, cơ nhị đầu, cơ tam đầu cánh tay. 

Trong quá trình tập luyện, việc theo dõi tiến triển của mạch quay và thần kinh quay để phát hiện các dấu hiệu tổn thương thần kinh quay cũng đóng vai trò quan trọng. Người bệnh không có dấu hiệu cải thiện sau quá trình trị liệu có nguy cơ gặp phải trình trạng thần kinh bị kẹt giữa hai đầu xương hoặc bị đứt chứ không phải bị chèn ép do phù nề. [10]

Trong giai đoạn bất động, người bệnh có thể thực hiện các bài tập cử động nhẹ nhàng
Người bệnh có thể thực hiện các bài tập cử động nhẹ nhàng trong giai đoạn bất động

3.2. Giai đoạn tháo bột

Mục tiêu phục hồi

Đối với người bị gãy thân xương cánh tay, việc tập luyện để phục hồi trị liệu sau khi tháo bột phục vụ 6 mục tiêu chính gồm:

  • Cải thiện tuần hoàn.
  • Duy trì tầm hoạt động các khớp tự do.
  • Duy trì lực cơ ở các khớp tự do (cổ tay, bàn tay, ngón tay).
  • Chống teo cơ.
  • Ngừa cứng khớp.
  • Gia tăng tầm vận động khớp giới hạn. [10]

Phương pháp phục hồi

Đối với tình trạng gãy thân xương cánh tay, người bệnh có thể thực hiện các bài tập với cường độ tăng dần như tư thế nâng cao tay; chủ động cử động cổ tay, ngón tay; tập co cơ tĩnh các đai vai, cơ nhị đầu, cơ tam đầu cánh tay.

Tùy theo mốc thời gian cụ thể mà người bệnh cần có mức độ luyện tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay phù hợp:

  • Sau 2 tuần luyện tập: Tăng nhẹ nhàng tầm độ khớp vai và khớp khuỷu dưới sự giúp đỡ của kỹ thuật viên vật lý trị liệu hoặc sử dụng dàn treo.
  • Sau 1 tháng luyện tập: Luyện tập tăng dần áp lực lên khớp vai tùy theo bậc cơ và mức độ chịu đựng của người bệnh. Người bệnh của cũng có thể áp dụng kỹ thuật giữ nghỉ đối với khớp khuỷu tay. 
  • Luyện tập tại nhà: Người bệnh có thể thực hiện tư thế bò tường, gập và dạng vai. Tay không bị thương có thể hỗ trợ khi thực hiện bài tập này. [10]
Các bước thực hiện bài tập bò tường kết hợp gập và dạng vai
Bài tập bò tường kết hợp gập và dạng vai thực hiện tại nhà

4. Quy trình phục hồi chức năng gãy trên lồi cầu xương cánh tay

Gãy lồi cầu xương cánh tay là một dạng gãy xương ngoại khớp, diễn ra ở vùng hành xương của đầu dưới xương cánh tay. Đường gãy thường nằm trên lồi cầu và ròng rọc (trên nếp khuỷu khoảng 3 – 4cm), đi qua hố khuỷu (ở mặt trước) hay hố vẹt (ở mặt sau). Tình trạng này diễn ra phổ biến nhất ở trẻ em ở độ tuổi 5 – 12 tuổi do chấn thương. [11]

Tình trạng gãy trên cầu lồi xương cánh tay
Tình trạng gãy trên cầu lồi xương cánh tay

Để phục hồi chức năng gãy trên lồi cầu xương cánh tay, một số phương pháp có thể được áp dụng như vận động trị liệu, vật lý trị liệu sẽ hỗ trợ thúc đẩy quá trình liền xương và  phòng tránh các biến chứng.

4.1. Giai đoạn bất động (đang bó bột)

Mục tiêu phục hồi

Các bài tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay ở giai đoạn này có tác dụng trong việc cải thiện tuần hoàn máu, ngăn ngừa các tình trạng như teo cơ, co rút cơ, kết dính khớp. [10]

Biện pháp phục hồi 

Những bài tập chính được áp dụng ở giai đoạn này là:

  • Gập duỗi, vận động tự do các ngón tay.
  • Co cơ tĩnh các cơ cẳng tay.
  • Co cơ tĩnh các cơ nhị đầu và tam đầu. 

Việc tập luyện nên được tiến hành với cường độ tăng dần, cụ thể là tuần 1 chỉ nên co cơ tĩnh nhẹ nhàng, tuần 2 thực hiện mạnh hơn, tuần 3 co cơ tĩnh tối đa. [10]

Trong quá trình bó bột gãy trên lồi cầu xương cánh tay, bệnh nhân nên thực hiện các bài tập vận động nhẹ nhàng
Thực hiện các bài tập vận động nhẹ nhàng trong quá trình bó bột gãy trên lồi cầu xương cánh tay

4.2. Giai đoạn tháo bột

Mục tiêu phục hồi

Ở giai đoạn này, người bệnh phải tiến hành tập luyện để đạt các mục tiêu như gia tăng bậc cơ teo yếu, kéo giãn các cơ bị co rút, gia tăng tầm vận động khớp khuỷu,… [10]

Biện pháp phục hồi

Những phương pháp vật lý trị liệu có thể được áp dụng đối với bệnh nhân là:

  • Chườm lạnh bằng nước đá trên cơ bị co thắt, thường thực hiện trong 10 phút.
  • Điện phân giảm đau (sử dụng novocain, salicilat…).
  • Sử dụng siêu âm ở cơ co thắt.

Bên cạnh đó, những liệu pháp phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay khác mà bạn có thể thực hiện là:

  • Vận động trị liệu liên quan đến gập duỗi khớp khuỷu như bện dây thừng, dệt tấm thảm, làm cỏ, bắt bóng nhẹ nhàng,… 
  • Xoa bóp sâu trên các cơ co thắt quanh khớp, giảm tình trạng kết dính và giúp thư giãn thần kinh.
  • Thực hiện các kỹ thuật đối kháng với tay của kỹ thuật viên hoặc với các dụng cụ hỗ trợ với trọng lượng vừa phải để gia tăng lực cơ.
  • Vận động bằng kỹ thuật giữ nghỉ. [10]
Xoa bóp sâu là một phương pháp hỗ trợ phục hồi gãy trên cầu lồi xương cánh tay
Xoa bóp sâu là một phương pháp hỗ trợ phục hồi gãy trên cầu lồi xương cánh tay

5. 4 lưu ý khi phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay

Trong quá trình thực hiện phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay, để đảm bảo quá trình phục hồi đạt hiệu quả và diễn ra nhanh hơn, đồng thời hạn chế nguy cơ biến chứng do tập luyện sai phương pháp, người bệnh cần lưu ý những điều dưới đây: [12]

  • Thực hiện các phương pháp trị liệu và phục hồi chức năng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên. Liên hệ ngay với bác sĩ nếu phát hiện các cơn đau nghiêm trọng hơn hoặc mất cảm giác ở tay.
  • Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho xương khớp như protein, chất cơ, sắt, kali, vitamin,… Không sử dụng bia rượu, chất kích thích trong quá trình phục hồi.
  • Không luyện tập khi xương cánh tay còn sưng tấy, không cử động ở những vùng còn đau.
  • Tập luyện với cường độ phù hợp, tránh tập các bài tập quá mạnh và xoay vặn cánh tay quá mức.
Chế độ dinh dưỡng là một trong những yếu tố quan trọng và người bệnh cần lưu ý khi phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi sau gãy xương

6. Giải đáp 3 câu hỏi thường gặp khi phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay

Câu 1: Khi nào nên bắt đầu tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay?

Đối với bệnh nhân gãy xương cánh tay, việc tập phục hồi chức năng cần được thực hiện ngay sau khi xương được cố định, thường trong khoảng 1 – 2 ngày sau khi phẫu thuật hoặc trong giai đoạn bất động. Thời gian đầu, người bệnh sẽ được tập các bài tập cường độ nhẹ với cử động đơn giản và tăng dần mức độ theo thời gian.

Bệnh nhân tập phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay dưới sự hỗ trợ của kỹ thuật viên Myrehab Matsuoka
Việc phục hồi chức năng cần được thực hiện từ sớm theo hướng dẫn của chuyên gia

Câu 2: Thời gian phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay mất bao lâu?

Đối với người bị gãy xương cánh tay, quá trình bó bột có thể kéo dài trong 8 – 12 tuần và sau đó cần 5 – 6 tháng để có thể bình phục hoàn toàn. Tuy nhiên, tùy vào độ tuổi và mức độ tuân thủ trị liệu của người bệnh mà thời gian bình phục có thể kéo dài hơn rút ngắn hơn. [13]

Câu 3: Làm sao để biết xương cánh tay đang lành?

Người bệnh có thể cảm nhận được sự phục hồi của xương khớp thông qua việc giảm tình trạng đau so với lúc ban đầu, bệnh nhân có thể di chuyển khu vực bị thương với phạm vi rộng hơn và cánh tay có lực hơn, bệnh nhân có thể tăng dần các mức tập luyện phục hồi chức năng mà không gặp khó khăn. 

Tuy nhiên, để biết chính xác hơn xương cánh tay có đang phục hồi tốt hay không, bác sĩ sẽ đánh giá hình ảnh để kiểm tra những dấu hiệu của quá trình hồi phục như:

  • Hình thành nguyên bào sợi, nguyên bào sụn, nguyên bào xương tại vị trí bị gãy xương. Sự hình thành này có thể không đồng đầu và đan xen lẫn nhau.
  • Hình thành mạch mạch máu để lưu thương máu đưa các dưỡng chất đến nuôi dưỡng khu vực bị tổn thương. 
  • Các màng xương mới được hình thành và có thể quan sát được trên hình ảnh chụp X-quang.
Việc tăng phạm vi chuyển động của cánh tay là một dấu hiệu cánh tay đang lành
Việc tăng phạm vi chuyển động của cánh tay là một dấu hiệu cánh tay đang lành

Thông qua các bài tập cụ thể, người bệnh có thể phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay đối với những khu vực gãy xương cánh tay khác nhau như đầu trên xương, thân xương, trên lồi cầu xương. Việc tập luyện cần thực hiện dưới sự theo dõi của bác sĩ và kỹ thuật viên có chuyên môn để đảm bảo an toàn và tăng tốc độ phục hồi cho người bệnh.

Để được hỗ trợ trong việc phục hồi chức năng sau gãy xương cánh tay, người bệnh có thể đến với Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản Myrehab – Matsuoka, nơi cung cấp những dịch vụ như:

  • Công nghệ phục hồi chức năng theo quy trình chuẩn Nhật Bản.
  • Hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán và trị liệu hiện đại nhập khẩu tư Âu – Mỹ.
  •  Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa và kỹ thuật viên có chuyên môn, giàu kinh nghiệm.
  • Xây dựng liệu trình tập luyện cá nhân hóa, phụ thuộc vào tình trạng của bệnh nhân và theo sát hiệu quả của quá trình điều trị.

Người bệnh gãy xương cánh tay nên đến ngay Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka để được hỗ trợ thực hiện phục hồi chức năng an toàn và hiệu quả.

MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản

Ngày đăng: 18/05/2024Ngày cập nhật: 18/05/2024

Miễn trừ trách nhiệm

Các bài viết của Myrehab Matsuoka chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo