Bài viết được viết bởi Ths. BS Vũ Thị Hằng và được tham vấn chuyên môn bởi BS CKII. Nguyễn Thị Ngọc Lan – Bác sĩ phụ trách chuyên môn tại Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka.
Ngón tay cò súng (ngón tay bật) là bệnh lý viêm gân thường gặp, do phì đại bao gân gấp ngón tay và quá sản sụn sợi ở bề mặt tiếp xúc của gân và bao gân, gây hình thành cục xơ ở gân. làm chít hẹp đường hầm của gân. Sự chít hẹp này sẽ làm gân di chuyển khó khăn hoặc bị kẹt, khiến ngón tay không cử động được hay thường ở tư thế gấp, có thể nghe thấy tiếng bật khi duỗi thụ động.
Người bệnh có thể tham khảo ngay thông tin về vật lý trị liệu ngón tay cò súng để hỗ trợ việc giãn cơ và quá trình phục hồi các tổn thương trong bài viết dưới đây.
| Giai đoạn | Phương pháp và kỹ thuật phục hồi chức năng |
| Giai đoạn có viêm gân gấp | Chườm lạnh, tập thụ động, chủ động ngón tay có triệu chứng ngày 3 lần. |
| Giai đoạn không còn viêm |
|
(Trích Phác đồ điều trị chuyên ngành Phục hồi chức năng theo Quyết định 3109/QĐ-BYT: Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị chuyên ngành Phục hồi chức năng – Bộ y tế, 283 – 284)
1. Có thể chữa ngón tay cò súng bằng vật lý trị liệu không?
Để điều trị ngón tay cò súng thì sẽ có 2 phương pháp là phẫu thuật và điều trị bảo tồn. Điều trị bảo tồn bao gồm: sử dụng thuốc chống viêm, đeo nẹp, vật lý trị liệu thường được chỉ định trong những trường hợp chưa xuất hiện biến chứng. Trong trường hợp này, vật lý trị liệu sẽ giúp giảm đau và chống viêm gân gấp; giải phóng tình trạng tắc nghẽn bào gân cơ cấp; cải thiện chức năng ngón tay bằng cách làm tăng tính linh hoạt và sức mạnh của ngón tay, bàn tay, cải thiện khả năng vận động.
Các phương pháp vật lý trị liệu có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình điều trị, giúp tăng tính linh hoạt để bàn tay có thể vận động bình thường và hỗ trợ giảm đau nhức, sưng. Đặc biệt, phương pháp nẹp ban đêm có thể mang đến hiệu quả cải thiện lên đến 90% sau tối đa 10 tuần sử dụng. [2]
Hiện nay, có đa dạng các kỹ thuật vật lý trị liệu được áp dụng như cấp tính (nẹp) và mạn tính (nhiệt trị liệu, sóng xung kích bên ngoài, vận động trị liệu). [1] [2]
Tuy nhiên, đối với các trường hợp nghiêm trọng hơn, vật lý trị liệu có thể không đủ để điều trị ngón tay cò súng. Trong những trường hợp này, có thể cần phải sử dụng các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như tiêm steroid, can thiệp qua da hoặc phẫu thuật.
Như vậy, áp dụng vật lý trị liệu trong việc điều trị ngón tay hay không phải phụ thuộc và tình trạng của từng người bệnh, bạn cần đi khám để xác định phương pháp tốt nhất và tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
2. 4 Phương pháp vật lý trị liệu ngón tay cò súng
2.1. Đeo nẹp trong giai đoạn cấp tính
Những phương pháp trị liệu trong giai đoạn trị liệu ngón tay có súng cấp tính là nẹp, siêu âm dưới nước, laser xung, sóng ngắn xung,… Trong đó, sử dụng nẹp ngón tay là một phương pháp được áp dụng rất phổ biến.
Nẹp là phương pháp trị liệu trong trường hợp cấp tính, giúp hạn chế chuyển động để tránh tình trạng tổn thương thêm nghiêm trọng, được nhiều nghiên cứu cho rằng có khả năng làm thay đổi cơ chế sinh học của các gân các cơ duỗi ngón (flexor tendons) và khuyến khích sự trượt tốt đa của gân.
Nẹp thường được khuyến khích để đeo trong 6 – 10 tuần. Loại nẹp ban đêm cũng đã được chứng minh có thể làm tăng tính tuân thủ điều trị của bệnh nhân và làm giảm các triệu chứng của tình trạng ngón tay cò súng (cấp độ 1 và 2) lên đến 55% trong vòng dưới 3 tháng. Những loại nẹp được sử dụng phổ biến hiện nay:
- Nẹp khớp DIP: Có thể giải quyết đến 50% các triệu chứng ở người bệnh.
- Nẹp khớp MCP: Có thể gập đến 15 độ và cải thiện các triệu chứng lên đến 92,9%. [3][4]
2.2. Sóng xung kích bên ngoài (ESWT)
Sóng xung kích bên ngoài (Extracorporeal Shockwave Therapy – ESWT) là phương pháp điều trị không xâm lấn, sử dụng nguyên lý tạo ra sóng âm khiến mao mạch cực nhỏ trong gân và xương đứt đoạn, hỗ trợ việc tái cấu trúc vi động mạch và kích thích phát triển, hình thành mới, hỗ trợ làm lành vết thương nhanh hơn ở gân và xương. Vì vậy, máy sóng xung kích là dòng máu dinh dưỡng cần thiết cho sự bắt đầu và duy trì quá trình phục hồi mô bị hư tổn. [5]
Phác đồ điều trị sử dụng sóng xung kích bên ngoài gồm có hai phần đối với mỗi lần điều trị là:
- Lần đầu sử dụng sóng xung kích ngoại cơ thể xuyên tâm (rESWT) với 1000 shot, sử dụng mật độ dòng năng lượng 0.8 bar và tần số 9Hz.
- Lần sau sử dụng liệu pháp sóng xung kích tập trung (fESWT) với 500 shot với mật độ dòng năng lượng 0,6 bar và tần số 8Hz. [6]
2.3. Nhiệt trị liệu
Nhiệt trị liệu là một trong các phương pháp vật lý trị liệu ngón tay cò súng hiện nay, được tiến hành gồm 2 phương thức là:
- Nhiệt trị liệu bề mặt (độ sâu 2 – 3cm), bao gồm các hình thức như chườm nóng, tắm sáp nóng, parafin,…
- Nhiệt trị liệu bên trong (độ sâu 5cm) sử dụng siêu âm sóng ngắn, laser. [6]
Nhiệt lượng từ phương pháp này sẽ làm tăng cường lưu thông máu, mở rộng các mô collagen và giảm triệu chứng sưng, phù nề, đồng thời hỗ trợ giảm triệu chứng đau và cứng khớp.
2.4. Thực hiện các bài tập chữa ngón tay cò súng
Phương pháp vận động trị liệu là cách hiệu quả nhất trong trị liệu ngón tay cò súng, có thể làm tăng tính linh hoạt và sức mạnh của ngón tay, bàn tay. Bạn có thể thực hiện các bài tập giãn cơ cùng các bài tập tăng cường sức mạnh cho cơ bàn tay.
Bài 1: Kéo ngón tay
Bài tập giúp vận động ngón tay linh hoạt hơn nhờ cong toàn bộ ngón tay ngón tay lần lượt về phía sau và kéo giãn.
- Bước 1: Đặt một bàn tay lên mặt phẳng, dùng tay còn lại để giữ một ngón tay bị đau.
- Bước 2: Từ từ nhấc ngón tay lên và duỗi ngón lên cao nhất, giữ các ngón còn lại trên mặt phẳng.
- Bước 3: Giữ ngón tay trong vài giây rồi rồi thả về vị trí ban đầu, bạn có thể thực hiện động tác này trên tất cả các ngón tay và lặp lại 5 hiệp, thực hiện 3 lần mỗi ngày. [7]
Bài 2: Duỗi ngón tay có sức cản
Bài tập giúp hỗ trợ tăng cường sức mạnh phần gân duỗi ngón tay.
- Bước 1: Để một bàn tay lên mặt phẳng, cố gắng nhấc một ngón tay lên.
- Bước 2: Dùng một ngón tay của bàn tay còn lại để cản lại.
- Bước 3: Giữ trạng thái đó trong 10 giây.
Tần suất tập: Thực hiện bài tập 6 – 10 lần/ngày. [8]
Bài 3: Gấp ngón tay
Cách thực hiện bài tập có nhiều điểm tương đồng với bài tập uốn cong đầu ngón tay, có thể tăng cường hỗ trợ các khớp ở giữa ngón tay.
- Bước 1: Giữ ngón tay cái ở đốt ngón tay tại phần gốc bàn tay.
- Bước 2: Uốn cong khớp đầu và khớp giữa của ngón tay trong khi giữ nguyên phần còn lại của ngón tay.
Tần suất tập: Thực hiện động tác ít nhất 2 lần/ngày. [9]
Bài 4: Trượt ngón tay
Bài tập giúp tăng khả năng vận động của và làm chủ của ngón cái.
- Bước 1: Chạm đầu ngón tay cái vào đầu ngón trỏ
- Bước 2: Từ từ trượt ngón cái xuống phần gốc của ngón trỏ và ngược trở lại vị trí ban đầu.
- Bước 3: Lặp lại động tác với các ngón tay còn lại. [10]
Bài 5: Trượt gân
Thực hiện chuyển động bàn tay và cổ tay để cải thiện lưu thông máu qua cổ tay, tăng vận động của các gân ngón tay, hỗ trợ ngăn ngừa nguy cơ chấn thương và tăng tính linh hoạt.
- Bước 1: Mở rộng bàn tay hết mức, uốn cong các khớp đầu và khớp giữa của ngón tay.
- Bước 2: Duỗi các ngón tay rồi uốn cong để đầu ngón tay chạm vào phần đầu của lòng bàn tay.
- Bước 3: Duỗi các ngón tay ra trở lại, tiếp tục gập ngón tay để phần ngón tay vuông góc với phần lòng bàn tay.
- Bước 4: Duỗi ngón tay rồi uốn cong để đầu ngón tay chạm vào phần cuối của lòng bàn tay.
- Bước 5: Thực hiện mỗi động tác 2 lần.
Tần suất tập: Tập 2 lần/ngày. [11]
Bài 6: Co – duỗi ngón tay
Bài tập giúp tăng cường sự linh hoạt của các khớp nối ngón tay và bàn tay, giúp tăng cường lưu thông lưu thông máu để giảm các triệu chứng ngón tay cò súng.
- Bước 1: Duỗi các ngón tay càng rộng càng tốt và giữ trong vài giây, sau đó siết các ngón tay lại gần nhau.
- Bước 2: Uốn cong các ngón tay về phía sau trong vài giây rồi uốn về phía trước.
- Bước 3: Lúc này, hãy giữ cho ngón cái thẳng và nhẹ nhàng uốn ngón tay cái về sau trong vài giây.
- Bước 4: Lặp lại các động tác một vài lần.
Tần suất tập: Thực hiện bài tập ít nhất 2 lần/ngày. [7]
Bài 7: Kéo giãn cổ tay
Đây là bài vật áp dụng để tăng sức mạnh tổng hợp đới với các cơ cổ tay, ngón tay hoặc bàn tay bị tổn thương, tạo điều kiện cho quá trình phục hồi tình trạng ngón tay cò súng.
- Bước 1: Duỗi thẳng các ngón tay rồi từ từ uốn cong bàn tay thành nắm đấm, giữ ngón cái ở bên ngoài.
- Bước 2: Cong cổ tay hướng về phía cơ thể cho đến khi có cảm giác căng, giữ động tác trong 2 giây rồi đưa về vị trí ban đầu.
Tần suất tập: Thực hiện động tác 10 lần cho mỗi bên cổ tay. [9]
Bài 8: Xòe bàn tay có sức cản
Mục tiêu của bài tập để tăng cường cơ bắp của các ngón tay, giúp cải thiện lưu thông máu và kỹ năng vận động tinh.
- Bước 1: Chụm các đầu ngón tay và ngón cái lại với nhau, đặt một sợi dây thun hoặc khối bột chuyên dụng bao quanh ngón tay.
- Bước 2: Di chuyển các ngón tay còn lại ra xa ngón cái để làm căng dây chun, giữ động tác trong 2 – 3 giây rồi trở về trạng thái ban đầu, lặp lại 10 – 15 hiệp.
Tần suất tập: Thực hiện 3 lần/ngày. [7]
Bài 9: Bóp bóng
Bài tập giúp giảm đau đớn và chấn thương dây thần kinh quay (dây thần kinh chi phối các cử động và cảm giác ở cánh tay, cẳng tay, bàn tay).
- Bước 1: Đặt một vật, có thể là quả bóng mềm, vào lòng bàn tay.
- Bước 2: Bóp chặt quả bóng trong vài giây rồi mở rộng các ngón tay để thả ra.
- Bước 3: Lặp lại động tác 10 – 15 lần.
Tần suất tập: Thực hiện ít nhất 3 lần/ngày. [12]
3. 5 điều cần lưu ý trong quá trình vật lý trị liệu ngón tay cò súng
Sau khi tìm hiểu về những phương pháp thực hiện vật lý trị liệu ngón tay cò súng, bạn cần lưu ý những điều sau để việc điều trị đạt hiệu quả cao hơn: [13]
- Tiến hành chườm lạnh nếu cảm thấy đau, sưng trong quá trình tập luyện. Bạn có thể chườm bằng khăn hoặc túi chườm trong 15 phút.
- Dành thời gian để tập các động tác vận động trị liệu mỗi ngày từ 2 – 3 lần tùy vào loại bài tập để hỗ trợ quá trình cải thiện.
- Xoa bóp nhẹ nhàng khoảng 5 phút/ngày ở vùng bị sưng đau, có thể sờ được bằng tay.
- Hạn chế co các ngón tay và giảm các hoạt động gây áp lực đối với bàn tay.
- Sử dụng các loại nẹp đeo đúng cách để hỗ trợ quá trình điều trị, đeo nẹp trong thời gian quy định.
4. Các cách chữa ngón tay cò súng khác
Tùy theo mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị ngón tay cò súng bằng bảo tồn hay phẫu thuật. Ngoài vật lý trị liệu, đeo nẹp hay tập các bài tập kéo giãn thì bệnh ngón tay cò súng còn có thể điều trị như sau:
- Sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): như ibuprofen, celecoxib, meloxicam, diclofenac, etoricoxib… để giảm các triệu chứng đau, giảm sưng do co thắt bao gân hoặc kẹt gân. Phương pháp này thường chỉ áp dụng cho bệnh nhân mắc lần đầu hoặc đang ở giai đoạn sớm, cấp độ I – II. Tuy nhiên, bệnh nhân lớn tuổi hoặc người có tiền sử bệnh lý đường tiêu hóa, tim mạch hoặc suy thận nên cẩn trọng khi sử dụng các loại thuốc này.
- Tiêm steroid gần hoặc vào vỏ bao gân sẽ giúp giảm viêm, sưng từ đó giúp giảm các triệu chứng đau do ngón tay cò súng gây ra. Ước tính thuốc tiêm mang lại hiệu quả cho 50 – 70% bệnh nhân, với kết quả rõ rệt trong vòng vài ngày hoặc vài tuần. Tuy nhiên, một số trường hợp cần tiêm steroid lặp lại nhiều lần. Hiệu quả của phương pháp này cũng có thể bị hạn chế đối với bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường.
- Phẫu thuật ngón tay cò súng: Thông qua vết rạch nhỏ gần gốc ngón tay bị ảnh hưởng, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ phần bị co thắt tại vỏ bao gân.
5. Giải đáp 1 số câu hỏi thường gặp khi vật lý trị liệu ngón tay cò súng
Khi tiến hành các phương pháp vật lý trị liệu để hỗ trợ điều trị tình trạng ngón tay cò súng, nhiều người thường thắc mắc về các vấn đề như:
Câu 1: Tập vật lý trị liệu ngón tay cò súng trong bao lâu?
Đối với điều trị bảo tồn:
Thông thường, việc điều trị sẽ mất khoảng 8 tuần để người bệnh cải thiện mức độ nghiêm trọng của bệnh và thường mất đến 4 tháng đeo nẹp. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng ngón tay cò súng mà thời gian phục hồi có thể khác biệt. Bác sĩ và các chuyên gia vật lý trị liệu sẽ tiến hành đánh giá tình trạng để dự đoán thời gian cần thiết mà bạn phải điều trị. [13]
Đối với phương pháp phẫu thuật
Người bệnh có thể tháo băng và di chuyển ngón tay bình thường ngay 2 tuần sau phẫu thuật. Người bệnh có thể bắt đầu lái xe sau 3 – 5 ngày, chơi thể thao sau 2 – 3 tuần.
Câu 2: Ngón tay cò súng ở bàn tay có gây ảnh hưởng lâu dài không?
Tình trạng ngón tay cò súng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể khiến cho việc phục hồi khó khăn và tốn nhiều thời gian hơn. Phương pháp vật lý trị liệu thường sẽ đạt hiệu quả tốt nhất nếu được bắt đầu trị liệu từ sớm.
Nghiêm trọng hơn, bạn có nguy cơ gặp phải các biến chứng về xương khớp, tổn thương dây thần kinh tạm thời và cứng khớp. [14]
Câu 3: Ngón tay cò súng có tự khỏi không?
Tình trạng này không thể tự khỏi mà bạn cần thăm khám ngay khi phát hiện tình trạng sưng, đau, cứng khớp. Trong nhiều trường hợp, ngón tay cò súng thường có thể gây ra nhiều biến chứng như ngón tay hoặc ngón cái bị kẹt trong tư thế uốn cong làm giảm khả năng chuyển động, ảnh hưởng đến sinh hoạt bình thường. [15]
Câu 4: Có thể bấm huyệt chữa ngón tay cò súng được không?
Theo nghiên cứu trên Pubmed, châm cứu kết hợp bấm huyệt có thể là phương pháp điều trị hiệu quả cho ngón tay cò súng. Nghiên cứu được thực hiện trên 19 ngón tay của 15 bệnh nhân và kết quả cho thấy mức độ đau đã được cải thiện đáng kể ngay sau lần điều trị đầu tiên.
Câu 5: Ngón tay cò súng uống thuốc gì?
Việc sử dụng thuốc cho ngón tay cò súng cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn và kê đơn của bác sĩ chuyên khoa. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây ra tình trạng, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc khác nhau Thuốc hay được sử dụng bao gồm những loại thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen, celecoxib, meloxicam, diclofenac, etoricoxib [16]
Trên đây là các phương pháp vật lý trị liệu ngón tay cò súng được áp dụng phổ biến hiện nay. Nếu bạn mắc phải tình trạng ngón tay cò súng, hay tuân thủ chỉ định của bác sĩ và tập vật lý trị liệu cho tay dưới sự giám sát của các chuyên gia.
Nếu bạn đang tìm kiếm địa chỉ hỗ trợ tập luyện vật lý trị liệu uy tín thì Trung tâm Trị liệu và Phục hồi chức năng Myrehab Matsuoka là sự lựa chọn uy tín hàng đầu trong việc thăm khám, tư vấn và hỗ trợ phục hồi chức năng ngón tay cò súng. Trung tâm Myrehab Matsuoka cung cấp dịch vụ chất lượng với:
- Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa và kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm và có chuyên môn cao.
- Hệ thống trang thiết bị vật lý trị liệu hiện đại theo tiêu chuẩn Âu – Mỹ, không gian phòng tập rộng rãi, thoáng mát với nhiều phòng chuyên biệt.
- Xây dựng kế hoạch tập luyện cá nhân hóa phù hợp với tình trạng bệnh lý của người bệnh, đồng thời tiến hành thăm khám 1:1 và xây dựng lịch tập luyện linh hoạt theo nhu cầu của khách hàng.
Đến ngay Trung tâm Myrehab Matsuoka để cải thiện hiệu quả tình trạng ngón tay cò súng, giúp bạn lấy lại khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm trị liệu và phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com/
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội
