Khi nhận kết quả chẩn đoán “thoát vị đĩa đệm”, hầu hết người bệnh đều lo lắng và tự hỏi: “Thoát vị đĩa đệm có chữa khỏi hoàn toàn được không?”. Bởi vì, những cơn đau lưng kéo dài, cảm giác tê bì và khó khăn khi vận động khiến nhiều người e ngại bệnh sẽ theo mình cả đời. Tuy nhiên, trên thực tế, thoát vị đĩa đệm hoàn toàn có thể kiểm soát và phục hồi tốt nếu được điều trị đúng phương pháp, kết hợp với chế độ sinh hoạt và phục hồi chức năng hợp lý.
1. Khả năng phục hồi và nguy cơ tái phát thoát vị đĩa đệm
Khi đĩa đệm bị tổn thương – phần nhân nhầy thoát ra khỏi bao xơ chèn lên rễ thần kinh – đó là giai đoạn khởi phát thoát vị. Nhiều trường hợp nhẹ với tổn thương nhỏ hoàn toàn có khả năng tự lành dần bằng cách tái hấp thu, giảm viêm và thích ứng cơ – khớp. Trong những trường hợp đó, nếu bạn tuân thủ phác đồ điều trị và phục hồi chức năng, tình trạng bệnh có thể gần như ổn định, cơn đau hầu như không còn xuất hiện.
Tuy nhiên ổn định không phải khỏi hoàn toàn, bởi đĩa đệm vẫn có nguy cơ tái thoát vị nếu bị tác động lớn hoặc không được bảo vệ tốt. Bác sĩ tại Myrehab Matsuoka cũng nhấn mạnh: thoát vị đĩa đệm được coi như bệnh mãn tính nếu người bệnh không kiên trì bảo vệ cột sống và duy trì luyện tập.
>>> Xem thêm: Vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm: 5 phương pháp và 5 bài tập
2. Các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm không phẫu thuật
2.1. Vật lý trị liệu trong điều trị thoát vị đĩa đệm
Vật lý trị liệu đóng vai trò trọng yếu trong hành trình điều trị và phục hồi chức năng thoát vị đĩa đệm. Không chỉ áp dụng sau mổ đĩa đệm thắt lưng mà đôi khi còn được triển khai trước mổ nhằm giảm triệu chứng và chuẩn bị cho cơ thể bước vào giai đoạn hồi phục thuận lợi hơn. Một số phương pháp vật lý trị liệu phổ biến bao gồm:
- Nhiệt trị liệu (nóng – lạnh): giúp giảm sưng, giảm viêm và thư giãn cơ hiệu quả.
- Điện trị liệu: sử dụng dòng điện nhẹ kích thích thần kinh, làm dịu cơn đau và giảm co thắt cơ.
- Siêu âm trị liệu: sử dụng nhiệt do siêu âm phát sinh công có tác dụng làm gia tăng hoạt động của tế bào, giảm độ căng của cơ và làm mềm xơ, sẹo, gân cơ, bao khớp.
- Kéo giãn cột sống: tạo khoảng cách giữa các đốt sống, giảm áp lực lên đĩa đệm và rễ thần kinh.
- Di động mô mềm: giúp tăng tuần hoàn máu, giảm căng cơ và cải thiện linh hoạt vùng cột sống.
2.2. Bài tập phục hồi chức năng thoát vị đĩa đệm
Song song với vật lý trị liệu, các bài tập phục hồi đóng vai trò quan trọng trong việc lấy lại sức mạnh cơ lõi và ổn định cột sống. Những bài tập đơn giản nhưng hiệu quả như bridge (tư thế cây cầu), nghiêng khung chậu (pelvic tilt) hay Bird-Dog (con chim – con chó) giúp tăng độ dẻo dai, cải thiện tư thế và giảm nguy cơ tái phát.
Tại Myrehab Matsuoka, các chuyên gia phục hồi chức năng luôn theo dõi sát sao tình trạng của từng bệnh nhân để điều chỉnh cường độ và hình thức bài tập phù hợp. Đặc biệt, đối với người sau phẫu thuật, việc tập luyện trên hệ thống máy hỗ trợ sẽ giúp đảm bảo an toàn, kiểm soát lực và tối ưu hiệu quả phục hồi trong từng giai đoạn.
Bài tập tư thế Bird – Dog
(Nguồn: Myrehab Matsuoka)
>>> Có thể bạn quan tâm: 11 bài tập vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm an toàn nên tập tại nhà
2.2. Sử dụng thuốc và tiêm ngoài màng cứng
Khi cơn đau dữ dội và ảnh hưởng tới sinh hoạt, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân dùng một số loại thuốc như:
- Thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không steroid, thuốc giãn cơ để giảm cơn đau tạm thời.
- Corticosteroid: Tiêm ngoài màng cứng nhằm giảm viêm tại rễ thần kinh bị chèn ép, giúp người bệnh bớt đau nhanh trong thời gian chờ phục hồi chức năng.
Những biện pháp này hỗ trợ giảm cơn đau, giúp người bệnh có thể tập luyện dễ hơn. Tuy nhiên, chúng không giải quyết được tổn thương cấu trúc của đĩa đệm, nên nếu lạm dụng hoặc không kết hợp phục hồi, hiệu quả thường ngắn hạn.
Tiêm steroid giảm đau lưng do thoát vị đĩa đệm
(Nguồn: Nhà thuốc Long Châu)
3. Khi nào bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm cần phẫu thuật (Can thiệp ngoại khoa)?
Nếu điều trị bảo tồn không đáp ứng hoặc xuất hiện biến chứng (yếu cơ nghiêm trọng, mất kiểm soát tiểu tiện, rối loạn thần kinh), phẫu thuật là lựa chọn cần thiết để loại bỏ áp lực lên rễ thần kinh.
Phẫu thuật chỉ là bước giải nén, còn phục hồi chức năng sau phẫu thuật đĩa đệm thắt lưng mới là giai đoạn quyết định để đạt kết quả bền vững, vì nếu không tập đúng, phần cơ và dây chằng quanh cột sống dễ yếu và không đủ bảo vệ cấu trúc đã mổ. Phẫu thuật cho hiệu quả nhanh trong giảm chèn ép rễ, nhưng nếu bỏ qua phục hồi chức năng thì nguy cơ tái phát và biến chứng vẫn cao.
4. Tại sao thoát vị đĩa đệm vẫn có nguy cơ tái phát cao?
Dù đã điều trị thành công, thoát vị đĩa đệm vẫn có thể tái phát – đặc biệt nếu người bệnh không duy trì phục hồi chức năng đúng cách. Việc tái thoát vị không chỉ gây đau trở lại mà còn khiến quá trình điều trị sau đó trở nên khó khăn và tốn kém hơn. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này:
4.1. Cơ quanh cột sống yếu hoặc mất cân bằng
Các nhóm cơ lõi, cơ bụng, cơ lưng sâu đóng vai trò “bảo vệ” và ổn định cột sống. Khi người bệnh ngừng tập luyện hoặc tập sai cách, các cơ này sẽ yếu đi, khiến cột sống dễ bị tổn thương và đĩa đệm dễ bị lệch trở lại. Đặc biệt, người làm việc văn phòng ngồi lâu càng dễ gặp tình trạng này.
4.2. Tư thế sinh hoạt sai kéo dài
Thói quen sinh hoạt hằng ngày như cúi gập người đột ngột, xoay vặn mạnh, ngồi quá lâu hoặc nâng vật nặng sai tư thế đều tạo áp lực lớn lên vùng cột sống thắt lưng. Với những người từng bị thoát vị đĩa đệm, chỉ một động tác sai cũng có thể khiến nhân nhầy trượt ra ngoài trở lại, chèn ép dây thần kinh và gây đau.
4.3. Thoái hóa đĩa đệm theo tuổi
Theo thời gian, lượng nước và chất đàn hồi trong đĩa đệm giảm dần, khiến nó dễ bị nứt rách hoặc xẹp xuống. Quá trình lão hóa này là không thể tránh khỏi, nhưng có thể làm chậm lại bằng cách duy trì các bài tập phục hồi chức năng thoát vị đĩa đệm, giữ cân nặng hợp lý và tránh ngồi lâu trong một tư thế.
4.4. Chấn thương hoặc vận động quá sức
Những cú va chạm, té ngã, hoặc hoạt động thể thao cường độ cao khi cơ thể chưa được khởi động kỹ có thể gây áp lực đột ngột lên cột sống. Điều này dễ khiến đĩa đệm bị tổn thương trở lại, nhất là ở những người đã từng phẫu thuật hoặc có vùng đĩa đệm yếu.
4.5. Không tuân thủ lộ trình phục hồi chức năng
Nhiều người bệnh sau khi thấy đỡ đau thì ngừng tập hoặc không duy trì thói quen vận động. Điều này khiến các cơ quanh cột sống yếu đi nhanh chóng, làm mất tác dụng ổn định và dẫn đến tái phát. Theo các chuyên gia tại Myrehab Matsuoka, phục hồi chức năng sau phẫu thuật cột sống không chỉ kéo dài vài tuần mà cần được duy trì như một lối sống lành mạnh để bảo vệ đĩa đệm lâu dài.
5. Gợi ý 5 cách để có cột sống khỏe mạnh sau điều trị thoát vị đĩa đệm
Dưới đây là 5 cách để giúp người bệnh cải thiện cột sống sau điều trị thoát vị đĩa đệm:
5.1. Tập luyện đều đặn và đúng cách
Ngay cả khi các triệu chứng đau đã biến mất, việc duy trì các bài tập vật lý trị liệu và phục hồi chức năng thoát vị đĩa đệm là cực kỳ quan trọng. Những bài tập này giúp tăng sức mạnh cơ lõi, cải thiện độ dẻo dai của dây chằng và giữ cho cột sống luôn ổn định. Kiên trì tập luyện mỗi ngày sẽ giúp cột sống khỏe mạnh, linh hoạt và giảm nguy cơ tái phát.
5.2. Giữ tư thế chuẩn trong sinh hoạt hằng ngày
Sai tư thế là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến cột sống bị quá tải. Khi ngồi làm việc, hãy giữ lưng thẳng, vai thả lỏng, hai bàn chân đặt vững trên sàn. Khi đứng hoặc đi lại, tránh khom lưng hoặc đẩy hông ra sau. Đặc biệt, khi nhặt đồ hoặc nâng vật nặng, nên hạ thấp người bằng đầu gối thay vì cúi gập lưng. Việc duy trì tư thế đúng không chỉ giảm áp lực lên đĩa đệm mà còn giúp máu lưu thông tốt hơn, hạn chế căng cơ và đau lưng mạn tính.
5.3. Kiểm soát cân nặng
Thừa cân hoặc béo phì làm tăng gánh nặng lên vùng cột sống thắt lưng – nơi vốn đã dễ bị tổn thương nhất. Mỗi lượng dư thừa đều tạo thêm áp lực đáng kể lên đĩa đệm và khớp cột sống. Do đó, người bệnh nên duy trì chế độ ăn cân đối, kết hợp tập luyện thường xuyên để giữ cân nặng ổn định.
5.4. Dinh dưỡng hợp lý để nuôi dưỡng cột sống khỏe mạnh
Chế độ ăn lành mạnh đóng vai trò không nhỏ trong việc phục hồi và duy trì sức khỏe đĩa đệm. Người bệnh nên tăng cường thực phẩm giàu protein (thịt nạc, cá, trứng), canxi và vitamin D (sữa, đậu nành, cá hồi) để hỗ trợ xương chắc khỏe. Ngoài ra, omega-3 từ cá biển, hạt chia, hoặc dầu hạt lanh có tác dụng kháng viêm tự nhiên, giúp giảm đau và tăng khả năng tái tạo mô sụn. Đừng quên uống đủ 1,5-2 lít nước mỗi ngày để giữ cho đĩa đệm mềm mại và đàn hồi tốt.
5.5. Khám định kỳ và tránh vận động đột ngột
Ngay cả khi cảm thấy khỏe mạnh, người từng bị thoát vị đĩa đệm vẫn nên tái khám định kỳ để bác sĩ theo dõi tình trạng cột sống và phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường. Trong sinh hoạt hằng ngày, hãy tránh các hoạt động đột ngột như xoay vặn mạnh, mang vác nặng hoặc chơi thể thao cường độ cao khi chưa khởi động kỹ. Thay vào đó, nên tập trung tăng cường các bài tập ổn định cơ lõi và giãn cơ trước khi vận động để giảm rủi ro chấn thương.
Tư thế đứng chuẩn giúp giảm nguy cơ tái phát bệnh
(Nguồn: Physiopedia)
Nói chung, việc thoát vị đĩa đệm có chữa khỏi hoàn toàn được không phụ thuộc rất lớn vào cách bạn điều trị và chăm sóc bản thân sau đó. Thậm chí, phẫu thuật hay thuốc chỉ là bước khởi đầu, còn phục hồi chức năng, duy trì lối sống khoa học và vật lý trị liệu mới là chìa khóa giúp cột sống khỏe mạnh lâu dài. Nếu kiên trì với phác đồ điều trị và tuân thủ hướng dẫn của chuyên gia, bệnh nhân hoàn toàn có thể chữa thoát vị đĩa đệm hiệu quả, giảm đau rõ rệt và phòng tránh bệnh tái phát về sau.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, phường Kim Liên, Hà Nội.
Nguồn:
[1] Weiner, Bradley. “Treatment of Lumbar Disc Herniation: Evidence-Based Practice.” International Journal of General Medicine, vol. 3, July 2010, p. 209, https://doi.org/10.2147/ijgm.s12270.
[2] Zhang, Andrew S., et al. “Lumbar Disc Herniation: Diagnosis and Management.” The American Journal of Medicine, vol. 136, no. 7, Elsevier BV, Apr. 2023, pp. 645–51, https://doi.org/10.1016/j.amjmed.2023.03.024.
