Đột quỵ hay tai biến mạch máu não là một tình trạng cấp cứu y khoa nghiêm trọng xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn, khiến các tế bào não bị tổn thương hoặc chết đi nhanh chóng. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu.
1. Đột quỵ do thiếu máu cục bộ
Đột quỵ có thể xảy ra do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu, và mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào vị trí tổn thương trong não. Dựa vào cơ chế bệnh sinh, đột quỵ được chia thành ba loại chính: đột quỵ do thiếu máu cục bộ, đột quỵ xuất huyết và cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA). Hiểu rõ đặc điểm của từng loại giúp nhận diện sớm triệu chứng và có phương pháp can thiệp kịp thời.
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 87% tổng số ca đột quỵ. Loại đột quỵ này xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần của não bị tắc nghẽn, khiến tế bào não tại khu vực đó thiếu oxy và chết đi. Nguyên nhân chính thường là sự hình thành cục máu đông hoặc sự thu hẹp của mạch máu do xơ vữa động mạch.
Cục máu đông tắc nghẽn trong động mạch não (Nguồn ảnh: Internet)
Các dạng đột quỵ do thiếu máu cục bộ:
- Đột quỵ do huyết khối: Xảy ra khi cục máu đông hình thành ngay tại vị trí động mạch bị hẹp hoặc tắc nghẽn do mảng bám xơ vữa.
- Đột quỵ do thuyên tắc: Xảy ra khi cục máu đông hoặc mảnh vỡ từ một vị trí khác trong cơ thể (thường từ tim) di chuyển đến não và gây tắc nghẽn động mạch.
- Đột quỵ lỗ khuyết: Liên quan đến sự tắc nghẽn của các mạch máu nhỏ trong não, thường ảnh hưởng đến chức năng vận động hoặc cảm giác.
- Đột quỵ vô căn (ẩn nguyên nhân): Khi không thể xác định rõ nguyên nhân dù đã thực hiện nhiều kiểm tra y khoa, thường liên quan đến các yếu tố như rung nhĩ, cục máu đông nhỏ chưa phát hiện hoặc bệnh lý động mạch nhỏ trong não.
Triệu chứng của đột quỵ do thiếu máu cục bộ thường xuất hiện đột ngột và có thể bao gồm:
- Mất sức mạnh hoặc tê liệt một bên cơ thể
- Khó nói, nói ngọng hoặc không hiểu lời người khác
- Giảm thị lực hoặc mất thị lực một bên
- Chóng mặt, mất thăng bằng, khó điều phối vận động
- Đau đầu dữ dội mà không có nguyên nhân rõ ràng
Việc nhận biết sớm và cấp cứu kịp thời có thể giúp giảm thiểu tổn thương não và cải thiện khả năng phục hồi cho bệnh nhân.
2. Đột quỵ do xuất huyết
Đột quỵ do xuất huyết xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, dẫn đến tình trạng chảy máu vào mô não hoặc khoang quanh não. Đây là loại đột quỵ ít gặp hơn so với đột quỵ do thiếu máu cục bộ nhưng có mức độ nguy hiểm cao hơn, thường để lại di chứng nặng nề và nguy cơ tử vong lớn.
Xuất huyết não xảy ra khi có mạch máu não bị vỡ (Nguồn ảnh: Internet)
Các dạng đột quỵ do xuất huyết:
- Xuất huyết não: Xảy ra khi một mạch máu trong nhu mô não bị vỡ, khiến máu tràn vào mô não xung quanh. Nguyên nhân chính thường là tăng huyết áp kéo dài, vỡ dị dạng mạch máu hoặc chấn thương sọ não.
- Xuất huyết dưới nhện: Xảy ra khi có chảy máu vào khoang giữa màng nhện và bề mặt não, thường do vỡ phình động mạch. Tình trạng này có thể khởi phát đột ngột với triệu chứng đau đầu dữ dội.
Triệu chứng của đột quỵ xuất huyết có thể xảy ra một cách đột ngột và nghiêm trọng, bao gồm:
- Đau đầu dữ dội, đột ngột, có thể kèm theo buồn nôn và nôn
- Rối loạn ý thức, từ lú lẫn nhẹ đến hôn mê sâu
- Co giật, mất kiểm soát vận động
- Yếu hoặc liệt một bên cơ thể
- Khó nói, nói ngọng, hoặc không thể hiểu lời nói
- Rối loạn thị giác, mất thăng bằng, chóng mặt nghiêm trọng
Đột quỵ xuất huyết thường có tiên lượng xấu hơn so với đột quỵ do thiếu máu cục bộ, do tình trạng chảy máu có thể gây tổn thương mô não lan rộng và gia tăng áp lực nội sọ. Việc điều trị cần can thiệp khẩn cấp để kiểm soát chảy máu, giảm áp lực não và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
3. Phân biệt cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua và đột quỵ
Cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (Transient Ischemic Attack – TIA) là một dạng rối loạn tạm thời của hệ thần kinh do sự gián đoạn ngắn hạn lưu lượng máu đến não. Mặc dù các triệu chứng của TIA có thể giống với đột quỵ nhưng các triệu chứng này thường chỉ kéo dài từ vài phút đến vài giờ và không gây tổn thương não vĩnh viễn. Tuy nhiên, TIA được xem là dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ thực sự trong tương lai.
Sự tắc nghẽn mạch máu não do cục máu đông là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến TIA
Nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA)
Cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA) thường xảy ra khi một cục máu đông nhỏ hoặc mảnh xơ vữa tạm thời làm tắc nghẽn một mạch máu não, sau đó nhanh chóng tan rã hoặc di chuyển, giúp khôi phục lưu thông máu. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tăng huyết áp, bệnh tim, tiểu đường, hút thuốc lá, béo phì và lối sống ít vận động.
Triệu chứng cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA)
Các triệu chứng của cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA) xuất hiện đột ngột và có thể bao gồm:
- Yếu hoặc tê liệt tạm thời ở một bên cơ thể
- Rối loạn ngôn ngữ như nói lắp, khó nói hoặc không hiểu lời nói
- Nhìn mờ hoặc mất thị lực tạm thời ở một mắt
- Chóng mặt, mất thăng bằng hoặc khó phối hợp vận động
- Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân
Do cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua có thể là dấu hiệu cảnh báo của một cơn đột quỵ nghiêm trọng, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức là rất quan trọng. Bác sĩ có thể đề xuất các xét nghiệm như chụp cộng hưởng từ (MRI), CT hoặc siêu âm động mạch để xác định nguyên nhân và có biện pháp ngăn ngừa. Điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc chống đông máu, kiểm soát huyết áp, điều chỉnh chế độ ăn uống và thay đổi lối sống để giảm nguy cơ đột quỵ.
Đột quỵ là một tình trạng y khoa nghiêm trọng, có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho não bộ nếu không được can thiệp kịp thời. Mỗi loại đột quỵ có cơ chế khác nhau nhưng điểm chung là chúng đều có thể để lại hậu quả nặng nề, thậm chí là di chứng lâu dài ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Một trong những yếu tố quan trọng để giảm thiểu tác động của đột quỵ chính là phục hồi chức năng sau khi tình trạng cấp cứu đã qua. Phục hồi chức năng không chỉ giúp bệnh nhân khôi phục khả năng vận động, mà còn cải thiện khả năng giao tiếp, tư duy và tự chăm sóc bản thân, từ đó giảm thiểu các di chứng nặng nề.
4. Vai trò của phục hồi chức năng đối với người mắc đột quỵ
Phục hồi chức năng sau đột quỵ là phương pháp hiệu quả giúp người bị đột quỵ khôi phục lại các chức năng đã bị mất, giúp người bệnh thực hiện những sinh hoạt hằng ngày dễ dàng và có cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc hơn.
Phục hồi chức năng cho người tai biến rất có vai trò rất quan trọng, cụ thể:
- Giúp nâng cao tầm vận động, tăng cường lực cơ.
- Cải thiện khả năng ngôn ngữ.
- Cải thiện tình trạng yếu nửa người/liệt nửa người.
- Khôi phục khả năng giữ thăng bằng và di chuyển.
- Thực hiện các sinh hoạt hàng ngày một cách độc lập.
- Giảm cảm giác mặc cảm, tự ti ở người bệnh; giúp họ sống vui vẻ và lạc quan.
- Xử lý và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Hình ảnh bệnh nhân phục hồi chức năng sau đột quỵ tại Trung tâm MYREHAB MATSUOKA
Sau khi vượt qua giai đoạn nguy kịch, bệnh nhân cần phục hồi chức năng để lấy lại khả năng hoạt động và thích nghi với những thay đổi sau đột quỵ. Các liệu pháp phục hồi có thể bao gồm:
- Liệu pháp phục hồi nhận thức: Giúp cải thiện trí nhớ, sự tập trung và khả năng xử lý thông tin.
- Vật lý trị liệu: Nhằm cải thiện khả năng vận động, duy trì sức mạnh cơ bắp và khôi phục khả năng giữ thăng bằng.
- Ngôn ngữ trị liệu: Giúp phục hồi khả năng nói, giao tiếp và kiểm soát các cơ liên quan đến việc nuốt, ăn uống.
- Liệu pháp nghề nghiệp: Hỗ trợ bệnh nhân thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách an toàn và hiệu quả hơn.
Mỗi bệnh nhân sẽ có lộ trình phục hồi khác nhau tùy thuộc vào mức độ ảnh hưởng của đột quỵ. Việc tuân thủ điều trị và tập luyện đều đặn có thể giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống sau đột quỵ.
Tại Trung tâm khám Trị liệu và Phục hồi chức năng MYREHAB MATSUOKA, chúng tôi cung cấp các giải pháp phục hồi chức năng toàn diện và chuyên sâu cho những bệnh nhân sau đột quỵ. Được trang bị các thiết bị hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, chúng tôi cam kết đồng hành cùng bệnh nhân trong từng bước phục hồi, giúp họ lấy lại sự độc lập và nâng cao chất lượng cuộc sống. Với phương pháp trị liệu cá nhân hóa, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thực hiện các bài tập phù hợp với tình trạng của mình, từ đó hồi phục nhanh chóng và giảm thiểu những di chứng có thể xảy ra.
Để đặt lịch khám tại Myrehab Matsuoka, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE 1900 3181 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.
Tag: Phân loại đột quỵ; Đột quỵ, cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua; đột quỵ do xuất huyết; xuất huyết não
