Tràn dịch khớp gối là một trong những vấn đề phổ biến ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động, gây sưng đau và cản trở sinh hoạt hàng ngày. Nếu không được kiểm soát kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến nhiễm trùng khớp, tổn thương cấu trúc khớp và suy giảm chức năng vận động. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe khớp gối hiệu quả.
1. Tràn dịch khớp gối là gì?
Tràn dịch khớp gối là tình trạng gia tăng bất thường lượng dịch trong khoang khớp gối, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và gây ra các triệu chứng như sưng, đau, cứng khớp và hạn chế vận động. Đây là một phản ứng của cơ thể trước tổn thương hoặc bệnh lý ảnh hưởng đến khớp gối.
Tràn dịch khớp gối có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tình trạng này thường đi kèm với các triệu chứng như sưng nề, đau nhức, cứng khớp và hạn chế khả năng vận động. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng có thể dao động từ nhẹ, không triệu chứng đến sưng đau đáng kể, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.
Việc chẩn đoán và điều trị tràn dịch khớp gối phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản gây bệnh. Các phương pháp đánh giá bao gồm khám lâm sàng, xét nghiệm hình ảnh (chụp X-quang, MRI) và phân tích dịch khớp. Điều trị có thể bao gồm nghỉ ngơi, chườm lạnh, nâng cao chân, sử dụng thuốc kháng viêm, vật lý trị liệu và trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định chọc hút dịch để giảm áp lực và kiểm soát triệu chứng.
Tràn dịch khớp gối cần được điều trị sớm, giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng
2. Nguyên nhân tràn dịch khớp gối
Nguyên nhân gây tràn dịch khớp gối rất đa dạng, có thể xuất phát từ chấn thương, nhiễm trùng đến các bệnh lý toàn thân mãn tính. Các tình trạng thoái hóa, huyết học, thấp khớp, viêm mạch và ung thư cũng có thể góp phần gây ra tình trạng này.
Một số trường hợp tràn dịch nhẹ, không triệu chứng có thể xảy ra ở những người khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu lượng dịch tích tụ đáng kể, nó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn. Tràn dịch lớn có thể hình thành u nang Baker ở hố khoeo, gây khó chịu và hạn chế vận động. Dịch khớp tích tụ có thể là dịch hoạt dịch hoặc tụ máu khớp, tùy theo nguyên nhân gây ra tình trạng này.
Dựa trên cơ chế bệnh sinh, tràn dịch khớp gối có thể được phân loại thành hai nhóm chính: do chấn thương và không do chấn thương. Trong đó, tụ máu khớp thường xảy ra khi có xoay khớp chịu tải đột ngột, dẫn đến tổn thương mô và mạch máu bên trong khớp.
Biến chứng sụn khớp do tràn dịch khớp có thể tương tự ở mọi nhóm tuổi, nhưng nguyên nhân có sự khác biệt. Ở người trưởng thành, tụ máu khớp do chấn thương thường liên quan đến:
- Đứt dây chằng chéo trước (ACL) (70%): Chấn thương phổ biến trong thể thao và tai nạn.
- Trật xương bánh chè (15%): Xảy ra khi có lực tác động mạnh vào xương bánh chè.
- Rách sụn chêm (10%): Gây ra do xoay gối đột ngột hoặc chấn thương trực tiếp.
- Gãy mảnh xương sụn (5%): Do chấn thương hoặc tổn thương vi mô kéo dài.
- Các chấn thương khác (5%): Bao gồm tổn thương dây chằng, sụn khớp hoặc phần mềm khác.
Ở trẻ vị thành niên, trật xương bánh chè được xem là nguyên nhân phổ biến nhất của tụ máu khớp do chấn thương. Điều này thường xảy ra khi khớp gối chịu lực xoắn hoặc va đập mạnh, làm mất ổn định cấu trúc xương bánh chè và dây chằng xung quanh.
3. Triệu chứng tràn dịch khớp gối
Tràn dịch khớp gối thường bắt đầu với tình trạng sưng nề khớp gối kèm theo cơn đau dai dẳng. Đây là dấu hiệu đặc trưng cho tình trạng này, và người bệnh sẽ cảm nhận được sự khó chịu do lượng dịch dư thừa tích tụ trong khớp. Một trong những biểu hiện dễ nhận thấy là khớp gối bị tràn dịch sẽ có kích thước lớn hơn so với khớp còn lại do sự tích tụ của dịch.
Các triệu chứng điển hình của tràn dịch khớp gối bao gồm:
- Khớp gối sưng phồng, phù nề: Khi dịch khớp tích tụ, khớp gối có thể trở nên to và căng, làm người bệnh cảm thấy khó chịu và nặng nề.
- Đau nhức khớp gối âm ỉ hoặc đau nhói: Cơn đau có thể kéo dài và có tính chất thay đổi, từ đau âm ỉ đến đau nhói, đặc biệt khi đè nặng lên khớp hoặc khi khớp bị cử động mạnh.
- Sự chênh lệch về kích thước giữa hai bên gối: Gối bị tràn dịch thường có kích thước lớn hơn bên còn lại, đây là dấu hiệu nhận biết rõ ràng khi so sánh trực quan.
- Khó khăn trong việc gập, duỗi gối hoặc thực hiện các động tác vận động thông thường: Người bệnh sẽ cảm thấy khó khăn khi đi lại, đứng lên ngồi xuống, hay leo cầu thang. Triệu chứng này thường rõ rệt nhất khi mới thức dậy vào buổi sáng.
- Da quanh khớp gối có màu đỏ và cảm giác ấm: Vùng da quanh khớp gối bị sưng tấy sẽ có hiện tượng ửng đỏ và nóng lên khi dùng tay chạm vào.
- Bầm tím và chảy máu: Nếu tràn dịch khớp gối do chấn thương, có thể xuất hiện bầm tím da và chảy máu trong khoang khớp, gây thêm sự đau đớn và khó chịu cho người bệnh.
Các triệu chứng này có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng tràn dịch và nguyên nhân gây ra nó.
4. Chẩn đoán tràn dịch khớp gối
Chẩn đoán tràn dịch khớp gối kết hợp giữa khai thác triệu chứng, thăm khám lâm sàng và sử dụng các phương tiện cận lâm sàng nhằm xác định nguyên nhân và mức độ tích tụ dịch trong khớp. Người bệnh thường đến khám với các biểu hiện như đau, sưng, căng tức khớp gối, khó vận động và đôi khi có tiếng lạo xạo khi cử động. Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về tiền sử chấn thương, hoạt động gần đây và các bệnh lý liên quan như viêm khớp hay bệnh chuyển hóa. Khi thăm khám, các dấu hiệu như sưng nề, bập bềnh xương bánh chè và hạn chế tầm vận động sẽ được đánh giá. Để khẳng định chẩn đoán và tìm ra nguyên nhân, các kỹ thuật cận lâm sàng như X-quang, siêu âm, chụp MRI và chọc hút dịch khớp thường được chỉ định. Đặc biệt, xét nghiệm dịch khớp có thể giúp phân biệt giữa tràn dịch do viêm, do nhiễm khuẩn hay do bệnh lý như gút. Ngoài ra, cần chẩn đoán phân biệt với các tình trạng như thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, hoặc tổn thương phần mềm trong khớp. Việc đánh giá đầy đủ và chính xác sẽ giúp xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, giảm thiểu nguy cơ tái phát và biến chứng lâu dài.
5. Điều trị tràn dịch khớp gối
Kiểm soát cơn đau
Đối với cơn đau cấp tính và sưng, cần điều trị một cách riêng biệt. Các phương pháp điều trị bao gồm việc sử dụng nẹp cố định, chườm lạnh hoặc đá để giảm sưng, không chịu lực hoặc niềng răng một phần, và sử dụng thuốc giảm đau, đặc biệt là các thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Nếu khớp bị tràn dịch nghiêm trọng và gây đau, có thể cần dẫn lưu dịch. Nếu nghi ngờ nhiễm trùng, cần lấy mẫu dịch khớp để xét nghiệm và nuôi cấy trước khi bắt đầu điều trị kháng sinh. Lưu ý không nên sử dụng steroid nội khớp nếu chưa loại trừ nhiễm trùng hoặc các chống chỉ định khác.
Điều trị khớp nhiễm trùng
Khi nghi ngờ khớp bị nhiễm trùng, cần bắt đầu điều trị bằng kháng sinh tiêm tĩnh mạch ngay sau khi lấy mẫu dịch khớp. Các tác nhân vi khuẩn phổ biến nhất gây viêm khớp nhiễm trùng bao gồm tụ cầu (40%), liên cầu (28%), trực khuẩn gram âm (19%), vi khuẩn lao (8%), và các vi khuẩn khác. Trong trường hợp này, việc tham khảo ý kiến bác sĩ chỉnh hình là cần thiết. Dẫn lưu khớp giúp phục hồi nhanh chóng và giảm tỷ lệ biến chứng. Nội soi khớp có thể được thực hiện để quan sát, cắt dính, dẫn lưu mủ, và xử lý các vật liệu hoại tử trong khớp.
Quản lý chấn thương dây chằng
Trong trường hợp chấn thương dây chằng, việc sử dụng nẹp đầu gối sẽ là biện pháp điều trị ban đầu. Sau đó, bệnh nhân nên được chuyển đến bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình để đánh giá và điều trị. Nếu dây chằng bị đứt hoàn toàn và khớp gối mất ổn định, can thiệp phẫu thuật là cần thiết.
Điều trị gãy xương
Khi khớp gối có gãy xương, bác sĩ chỉnh hình sẽ xác định liệu có cần điều trị bảo tồn hay phẫu thuật. Với trẻ em có gãy xương liên quan đến đĩa tăng trưởng, phương pháp phân loại Salter-Harris có thể được áp dụng để điều trị thích hợp.
Điều trị tình trạng thấp khớp
Để kiểm soát cơn đau trong các bệnh thấp khớp, thuốc NSAID hoặc acetaminophen có thể được sử dụng. Trong trường hợp này, bác sĩ chuyên khoa thấp khớp sẽ kê đơn liệu trình điều trị thích hợp.
Viêm khớp phản ứng
Nếu tràn dịch khớp gối là do viêm khớp phản ứng, cần điều trị nhiễm trùng chính bằng thuốc kháng sinh phù hợp. NSAID hoặc acetaminophen có thể được sử dụng để giảm đau và kiểm soát tình trạng viêm.
Điều trị tràn dịch khớp gối bằng điện xung
Tràn dịch khớp gối là tình trạng cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến khả năng vận động; vì vậy, hãy chủ động chăm sóc sức khỏe khớp gối của bạn bằng cách thăm khám và điều trị đúng cách Tại đây – Phòng khám trị liệu và phục hồi chức năng MYREHAB MATSUOKA. Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng gọi HOTLINE 1900 3181 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY
