Trong bóng đá, chấn thương dây chằng luôn là nỗi lo lớn của nhiều vận động viên. Vì vậy, việc phát hiện sớm dấu hiệu nhận biết chấn thương dây chằng chéo trước khi đá bóng đóng vai trò quan trọng, nhằm đưa ra định hướng chẩn đoán, điều trị phù hợp cũng như tránh xảy ra những tổn thương và hậu quả nặng nề về sau.
1. Chức năng của dây chằng chéo trước (Anterior Cruciate Ligament – ACL)
Dây chằng chéo trước (ACL) là một trong bốn dây chằng quan trọng, giúp giữ vững khớp gối. Nhằm đảm bảo sự ổn định và hạn chế xương chày trượt ra trước so với xương đùi. Ngoài ra, dây chằng này còn kiểm soát chuyển động xoay, giúp khớp gối hoạt động chính xác. Nhờ đó, các động tác chạy, bật nhảy và đổi hướng được thực hiện linh hoạt.
Do chức năng đặc biệt của ACL nên khi vị trí này chấn thương sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến hệ vận động của cơ thể. Khi dây chằng bị tổn thương, khớp gối dễ mất kiểm soát, gây đau và khó vận động. Đặc biệt trong bóng đá, đây là chấn thương nghiêm trọng cần theo dõi kỹ.
Vị trí của dây chằng chéo trước trong khớp gối
(Nguồn: Pharmacity)
2. Nguyên nhân chấn thương khi đá bóng
Trong bóng đá, các động tác xoay người, đổi hướng đột ngột thường tạo áp lực lớn lên khớp gối. Đây là nguyên nhân phổ biến gây đứt hoặc rách dây chằng chéo trước. Ngoài ra, khi va chạm mạnh với đối phương, lực tác động trực tiếp hay những tình huống tiếp đất sai tư thế sau khi bật nhảy cũng là những nguyên nhân phổ biến tiềm ẩn nguy cơ cao khiến dây chằng tổn thương.
Không chỉ cầu thủ chuyên nghiệp, người tập thể thao thông thường cũng dễ gặp tình trạng này. Lý do chủ yếu xuất phát từ những lỗi sai cơ bản như: Thực hiện sai kỹ thuật, thiếu sự khởi động trước trận đấu, thể trạng yếu, khớp gối có sẵn tổn thương…
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chấn thương đối với người chơi đá bóng
(Nguồn: Geneworld)
3. Dấu hiệu cảnh báo sớm về chấn thương dây chằng chéo trước khi đá bóng
Mỗi mức độ tổn thương của dây chằng chéo trước đều có biểu hiện đặc trưng thông qua từng giai đoạn cụ thể, bao gồm:
3.1. Biểu hiện ban đầu
Một trong những dấu hiệu nhận biết chấn thương dây chằng chéo trước khi đá bóng rõ ràng nhất là tiếng “rắc” vang lên khi xảy ra chấn thương. Ngay sau đó, bệnh nhân thường cảm thấy đau dữ dội và khó đứng vững. Chỉ sau vài giờ, khớp gối sẽ nhanh chóng sưng to, gây hạn chế vận động khiến người bệnh thường phải dừng thi đấu ngay lập tức.
3.2. Mức độ nhẹ và trung bình
Ở mức độ nhẹ, dấu hiệu nhận biết chấn thương dây chằng chéo trước khi đá bóng có thể chỉ là cảm giác đau và khớp gối hơi lỏng lẻo. Người bệnh vẫn có thể di chuyển nhưng cảm thấy khó chịu khi xoay chuyển. Đối với mức độ trung bình, cơn đau tăng rõ rệt và vận động bị hạn chế đáng kể, dẫn đến tình trạng khó chịu kéo dài, gây ra sự ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.
3.2. Mức độ nặng
Khi tình trạng nặng, khớp gối mất hoàn toàn khả năng ổn định. Do đó, một số bệnh nhân thường mô tả mức độ này gần giống với cảm giác “hụt chân” khi di chuyển. Đây là dấu hiệu cho thấy chấn thương đã ở giai đoạn tiến triển. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể dẫn đến thoái hóa khớp gối sớm và dễ gây kèm theo rách sụn chêm.
4. Các phương pháp chẩn đoán chấn thương dây chằng chéo trước
Để xác định chính xác mức độ tổn thương và đưa ra hướng điều trị phù hợp, bác sĩ cần áp dụng linh hoạt các phương pháp chẩn đoán chấn thương dây chằng chéo trước như:
4.1. Chụp X-quang
Chụp X-quang thường được chỉ định đầu tiên nhằm loại trừ các tổn thương xương đi kèm. Tuy phương pháp này không đánh giá trực tiếp được dây chằng chéo trước nhưng nó giúp phát hiện gãy xương hoặc bong điểm bám dây chằng. Đây là cơ sở quan trọng trước khi tiến hành các kỹ thuật chuyên sâu hơn.
Chụp X-quang dây chằng chéo trước
4.2. Siêu âm
Siêu âm khớp gối là phương pháp hữu ích trong việc phát hiện dịch khớp và các tổn thương mô mềm liên quan. Khi được thực hiện bởi kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, siêu âm còn có thể hỗ trợ đánh giá một phần tình trạng dây chằng. Ưu điểm nổi bật của kỹ thuật này là tính an toàn, chi phí hợp lý và khả năng tiếp cận dễ dàng cho người bệnh. Tuy nhiên, độ chính xác của kết quả vẫn phụ thuộc nhiều vào trình độ và kinh nghiệm của người thực hiện.
4.3. Chụp MRI
Chụp cộng hưởng từ (MRI) là phương án chẩn đoán chấn thương dây chằng chéo trước cho kết quả khách quan, chính xác cao thường được sử dụng để quan sát trực tiếp dây chằng. Khi MRI cho thấy rách hoặc đứt ACL, bác sĩ sẽ dễ dàng có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho bệnh nhân.
MRI hiện là phương pháp tối ưu nhất trong chẩn đoán chấn thương dây chằng chéo trước, cho phép quan sát trực tiếp cấu trúc dây chằng và mức độ tổn thương. Đồng thời, phương pháp này còn có thể phát hiện rách sụn chêm hoặc tổn thương sụn khớp. Nhờ đó, bác sĩ không chỉ phát hiện sớm mà còn xác định chính xác mức độ. Điều này đặc biệt quan trọng với vận động viên bóng đá, giúp đưa ra quyết định kịp thời. Sau khi chẩn đoán, bước tiếp theo là lựa chọn phương án điều trị phù hợp.
Chụp MRI phát hiện tổn thương dây chằng chéo trước
(Nguồn: Medlatec)
5. Phương án điều trị chấn thương dây chằng chéo trước
Khi phát hiện dấu hiệu nhận biết chấn thương dây chằng chéo trước khi đá bóng, bệnh nhân cần được đánh giá điều trị càng sớm càng tốt. Với tổn thương nhẹ, bác sĩ sẽ ưu tiên điều trị ACL bảo tồn bằng nghỉ ngơi, chườm lạnh, vật lý trị liệu và các bài tập phục hồi chức năng… giúp tăng cường cơ quanh gối và hỗ trợ duy trì sự ổn định khớp.
Trong trường hợp chấn thương đã ở mức độ nặng, việc phẫu thuật dây chằng chéo trước trở thành sự lựa chọn tối ưu nhất, giúp tái tạo lại sự vững chắc của khớp gối. Phương pháp này đặc biệt quan trọng với vận động viên cần vận động cường độ cao. Thời gian hồi phục có thể kéo dài nhiều tháng, đòi hỏi kiên nhẫn và tuân thủ phác đồ phục hồi, hiệu quả điều trị phụ thuộc vào giai đoạn phát hiện.
6. Cách phòng ngừa tái phát chấn thương dây chằng chéo trước
Để hạn chế nguy cơ tái phát sau điều trị, người bệnh cần ngăn ngừa bệnh lý tái phát bằng cách:
-
- Tuân thủ phác đồ phục hồi sau điều trị: Người bệnh không nên quay lại chơi bóng đá quá sớm khi khớp gối chưa hoàn toàn ổn định. Đặc biệt, nên tái khám định kỳ để được bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng phục hồi.
- Duy trì thể lực và rèn luyện cơ đùi: Thực hiện các bài tập tăng cường cơ tứ đầu và cơ gân kheo, nhằm ổn định khớp gối và giảm tải cho dây chằng chéo trước trong khi chơi bóng.
- Thực hiện kỹ thuật đúng cách: Người chơi đá bóng cần chú ý tư thế tiếp đất, tránh xoay gối đột ngột hoặc đổi hướng quá nhanh.
- Sử dụng giày phù hợp: Lựa chọn giày có độ bám và hỗ trợ khớp gối tốt sẽ hạn chế nguy cơ trượt ngã xảy ra.
- Tái khám thường xuyên: Thăm khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tình trạng phục hồi của dây chằng chéo trước.
- Khởi động kỹ trước khi vận động: Để tăng cường tuần hoàn máu, tăng độ dẻo dai cho cơ và khớp, đồng thời giảm áp lực lên dây chằng.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn 15+ bài tập cho người mổ dây chằng chéo trước
Dấu hiệu nhận biết chấn thương dây chằng chéo trước khi đá bóng giữ vai trò quan trọng trong chẩn đoán sớm và lựa chọn phương pháp điều trị. Việc bỏ qua triệu chứng ban đầu dễ gây biến chứng nặng và ảnh hưởng lâu dài. Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh nhân có cơ hội hồi phục, có thể trở lại vận động sớm và hạn chế nguy cơ tái phát bệnh lý trong tương lai.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, Hà Nội
Tài liệu tham khảo:
[1] Musahl, Volker, et al (2022). Current trends in the anterior cruciate ligament part II: evaluation, surgical technique, prevention, and rehabilitation. Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy 30.1 (2022): 34-51.
[2] Mancino, F., Kayani, B., Gabr, A., Fontalis, A., Plastow, R., & Haddad, F. S. (2024). Anterior cruciate ligament injuries in female athletes: risk factors and strategies for prevention. Bone & Joint Open, 5(2), 94-100.
