Sau khi bị nhồi máu cơ tim, nhiều bệnh nhân lầm tưởng rằng việc xuất viện đồng nghĩa với bệnh đã được chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, đối với bệnh lý này, nguy cơ tái phát vẫn hiện hữu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân. Do vậy, bên cạnh chế độ dinh dưỡng, việc luyện tập khoa học nên được duy trì đều đặn để cải thiện chức năng tim và giảm biến chứng cũng như ngăn ngừa nguy cơ bệnh lý tái phát trở lại sau điều trị.
I – Vì sao sau nhồi máu cơ tim có nguy cơ tái phát cao?
Nhồi máu cơ tim là biến cố nặng nề gây tổn thương đáng kể cho cơ tim. Mặc dù được điều trị cấp cứu thành công nhưng cơ tim vẫn chịu ảnh hưởng lâu dài, khó hồi phục hoàn toàn. Chính vì vậy, nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim luôn tiềm ẩn và có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu không thay đổi lối sống và không vận động đúng cách.
Bên cạnh đó, các yếu tố khác như: Tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, hút thuốc lá… cũng là những nhân tố làm tiến triển nhanh tình trạng xơ vữa mạch vành. Nếu không kiểm soát tốt những yếu tố này, mạch máu dễ bị tắc nghẽn trở lại. Khi đó, việc điều trị không chỉ dừng lại ở giai đoạn cấp mà cần duy trì lâu dài.
Bên cạnh điều trị bằng thuốc, bệnh nhân nên thực hiện luyện tập đều đặn – Đây được coi là “liều thuốc” ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả nhất, song vẫn còn bị hiểu sai khiến không ít bệnh nhân còn e ngại tập luyện vì sợ ảnh hưởng đến tim. Điều này vô tình làm tăng thêm nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim và giảm chất lượng sống.
Bệnh nhân có nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim cao sau phục hồi
(Nguồn: Sức khoẻ đời sống)
II – Lợi ích của vận động đúng cách đối với bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim
Luyện tập thể chất đúng cách không những giúp cải thiện chức năng tim và giảm thiểu biến chứng lâu dài mà còn mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời như:
- Tăng cường lưu thông máu đến tim: Vận động đều đặn giúp hệ tuần hoàn hoạt động hiệu quả, cải thiện dòng máu tới cơ tim, giảm tình trạng thiếu oxy và hạn chế hình thành cục máu đông.
- Hạ huyết áp – giảm cholesterol – ổn định đường huyết: Luyện tập thể dục giúp kiểm soát huyết áp, hạ nồng độ cholesterol xấu và cải thiện đường huyết. Đây là các yếu tố then chốt trong việc giảm nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim.
- Giảm căng thẳng tâm lý, cải thiện giấc ngủ: Tập luyện không chỉ tốt cho sức khỏe tim mạch mà còn giúp điều hòa thần kinh, giảm lo âu, trầm cảm. Nhờ đó, bệnh nhân ngủ ngon và hồi phục nhanh hơn sau điều trị.
- Tăng thể lực và sức bền: Khi duy trì vận động thường xuyên, thể lực và sức bền được nâng cao. Nhờ đó, người bệnh có thể tự thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày mà không cần phụ thuộc vào người khác.
Vận động đúng cách là liều thuốc quý cho bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim
(Nguồn: Pacific Cross Vietnam)
III – Có thể xảy ra nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim nếu luyện tập sai cách không?
Tập luyện là con dao hai lưỡi và có thể gây ra những biến chứng cực kỳ nguy hiểm đối với bệnh nhân tim mạch. Đặc biệt, khi người bệnh tập quá sức hoặc không có giám sát, tim dễ bị quá tải, gây loạn nhịp, suy tim hoặc thậm chí là đột tử.
Ngoài ra, nếu tập không đều hoặc bỏ dở giữa chừng, hiệu quả phục hồi tim mạch sẽ không được duy trì. Người bệnh dễ mất động lực, rơi vào trạng thái chán nản, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình hồi phục và làm giảm lợi ích bảo vệ tim.
Bên cạnh đó, lựa chọn bài tập không phù hợp cũng là một nguy cơ đáng lo ngại đối với bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim. Khi bài tập vượt quá khả năng thể trạng, độ tuổi hoặc tình trạng bệnh, tim sẽ phải gánh chịu áp lực lớn. Ở người cao tuổi, sự suy giảm chức năng tim mạch càng làm tăng rủi ro khi tập sai cách. Nếu tiếp tục duy trì vận động vượt ngưỡng chịu đựng, cơ tim có thể bị tái tổn thương, làm gia tăng đáng kể nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim.
>>> Xem thêm: 25+ bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến đơn giản và hiệu quả
Vận động sai cách có thể khiến nhồi máu cơ tim tái phát trở lại
(Nguồn: Bệnh viện Thu Cúc)
IV – Tập luyện có kiểm soát cho bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim
Để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm và đạt hiệu quả phục hồi bền vững, bệnh nhân cần thực hiện tập luyện có kiểm soát với lộ trình khoa học và giám sát chặt chẽ, cụ thể là:
4.1. Đánh giá chỉ số tim mạch
Trước khi bắt đầu vận động, bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim cần được đánh giá toàn diện về tình trạng tim mạch thông qua các thông số quan trọng như: Huyết áp, nhịp tim và chức năng thất trái… Dựa trên kết quả này, bác sĩ mới có thể đưa ra chỉ định vận động phù hợp, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho từng trường hợp.
4.2. Có người giám sát chuyên môn
Đặc biệt, trong giai đoạn đầu luyện tập, bệnh nhân cần có sự giám sát trực tiếp từ bác sĩ hoặc kỹ thuật viên phục hồi chức năng. Sự theo dõi chuyên môn không chỉ giúp tối ưu hiệu quả điều trị mà còn hạn chế tối đa các biến chứng tim mạch, từ đó giảm nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim.
4.3. Theo dõi các chỉ số trong quá trình luyện tập
Trong suốt quá trình tập luyện, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ các chỉ số (nhịp tim, huyết áp) và điện tâm đồ khi cần thiết. Việc giám sát liên tục giúp phát hiện sớm những bất thường trong hoạt động tim mạch, từ đó kịp thời điều chỉnh cường độ vận động. Nhờ vậy, quá trình tập luyện sẽ diễn ra an toàn, hạn chế tối đa những rủi ro nguy hiểm có thể xảy ra.
4.4. Lộ trình luyện tập rõ ràng
Lộ trình vận động nên được xây dựng từ nhẹ đến trung bình, đặc biệt bệnh nhân nên ưu tiên tập luyện các bài tập có cường độ vừa phải. Để chọn lọc những bài tập này, bác sĩ sẽ đo cường độ hoạt động thông qua chỉ số METs, nhằm điều chỉnh bài tập cho bệnh nhân một cách phù hợp nhất.
Bệnh nhân trong quá trình tập luyện cần có sự giám sát của nhân viên y tế
>>> Có thể bạn quan tâm: Phục hồi chức năng sau tai biến: 6 liệu pháp và các lưu ý
V – Lời khuyên từ chuyên gia dành cho bệnh nhân nhồi máu cơ tim
Đối với những bệnh nhân có tiền sử nhồi máu cơ tim, các chuyên gia tim mạch khuyến cáo rằng:
- Bệnh nhân không nên tập theo cảm tính hoặc cố gắng quá sức.
- Nếu xuất hiện mệt mỏi, khó thở hay đau ngực, cần dừng ngay và thông báo cho bác sĩ.
- Người bệnh nên bắt đầu tập tại những cơ sở y tế có trang thiết bị hỗ trợ và đội ngũ giám sát đầy đủ.
- Giai đoạn đầu là thời điểm dễ xảy ra rủi ro, do đó cần đảm bảo an toàn tuyệt đối để hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm.
- Khi đã được đánh giá đủ điều kiện và sức khỏe ổn định, bệnh nhân có thể duy trì tập luyện đều đặn tại nhà. Tuy nhiên, cần tuân thủ hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ để đảm bảo đúng kỹ thuật.
Nhồi máu cơ tim là bệnh lý nguy hiểm với tỷ lệ tử vong và biến chứng cao. Sau điều trị cấp, bệnh nhân vẫn phải đối mặt với nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim kéo dài. Do đó, việc tập luyện khoa học và có kiểm soát dưới sự giám sát chặt chẽ của người có chuyên môn đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi, giúp giảm nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim và bảo vệ sức khỏe tim mạch bền vững cho người bệnh.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, Hà Nội
Tài liệu tham khảo:
[1] Bùi Quang Thắng & cộng sự (2022). Khả năng gắng sức của bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp sau can thiệp. Tạp chí y học Việt Nam Tập 516 – Tháng 7 – Số 2 – 2022, tr. 104.
[2] Bài viết “Hướng dẫn người bệnh tim mạch cần tập luyện thể dục” tại Cổng thông tin điện tử Bộ Y Tế (MOH).
