Câu hỏi “Thoát vị đĩa đệm có thể khỏi hẳn không hay phải điều trị đời?” đang trở thành mối quan tâm hàng đầu trong nhóm bệnh lý cơ xương khớp, đặc biệt khi tỷ lệ mắc bệnh ở người trẻ tuổi ngày càng gia tăng đáng kể. Nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, thoát vị đĩa đệm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như chèn ép thần kinh, teo cơ, rối loạn vận động kéo dài,…
1. Tổng quan về thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là một trong những bệnh lý ở cột sống phổ biến hiện nay, xuất hiện ở cả người trẻ tuổi. Nguyên nhân chính thường liên quan đến tư thế sai, chấn thương hoặc thoái hóa sớm. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển mạn tính, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng sống của người bệnh.
Trên lâm sàng, bệnh nhân thoát vị đĩa đệm thường xuất hiện các triệu chứng đau tại vùng cổ hoặc thắt lưng, kèm theo lan dọc xuống tay hoặc chân tùy theo vị trí tổn thương. Ở một số trường hợp, có thể gặp thêm cảm giác tê bì, dị cảm hoặc giảm linh hoạt vận động do rễ thần kinh bị chèn ép.
Tình trạng thoát vị đĩa đệm ngày càng trở nên phổ biến hiện nay
2. Mục tiêu điều trị thoát vị đĩa đệm ở từng giai đoạn
Cách điều trị thoát vị đĩa đệm như thế nào? Quá trình điều trị thoát vị đĩa đệm sẽ phụ thuộc vào mức độ tổn thương và giai đoạn bệnh lý, cụ thể là:
2.1. Giai đoạn cấp tính – Kiểm soát cơn đau và viêm
Trong giai đoạn cấp tính, mục tiêu điều trị chủ yếu là kiểm soát cơn đau, giảm phản ứng viêm tại chỗ và làm giảm áp lực chèn ép lên rễ thần kinh, từ đó ngăn ngừa nguy cơ tiến triển nặng hơn. Ở thời điểm này, người bệnh thường được chỉ định sử dụng các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) kết hợp với thuốc giãn cơ và thuốc giảm đau thần kinh, giúp làm giảm co cứng cơ cạnh sống và thuốc giảm đau thần kinh trong trường hợp có triệu chứng lan xuống chi.
Song song với điều trị nội khoa, người bệnh cần được nghỉ ngơi hợp lý, tránh các động tác làm tăng áp lực nội đĩa đệm như cúi người sâu, vặn xoắn cột sống hoặc bê vác vật nặng. Việc nghỉ ngơi không đồng nghĩa với bất động hoàn toàn, mà cần duy trì vận động nhẹ nhàng trong phạm vi cho phép để hạn chế tình trạng cứng khớp và giảm nguy cơ teo cơ.
Ngoài ra, trong 48 giờ đầu sau khởi phát triệu chứng, có thể áp dụng chườm lạnh để giúp co mạch, giảm viêm và giảm đau tạm thời. Sau giai đoạn này, bệnh nhân nên chuyển sang sử dụng nhiệt trị (như chườm ấm hoặc tắm nước ấm) nhằm tăng cường tuần hoàn, thư giãn cơ và hỗ trợ quá trình hồi phục.
Thuốc NSAIDs thường được sử dụng trong giai đoạn cấp tính
2.2. Giai đoạn bán cấp – Duy trì ổn định và phục hồi chức năng
Khi các triệu chứng cấp tính đã thuyên giảm, mục tiêu điều trị sẽ chuyển sang giai đoạn phục hồi chức năng vận động và dự phòng tái phát lâu dài. Lúc này, người bệnh sẽ được hướng dẫn thực hiện các bài tập vật lý trị liệu phù hợp dưới sự giám sát chặt chẽ của chuyên viên phục hồi chức năng nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Bên cạnh các bài tập tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt cho cơ lưng, người bệnh có thể được chỉ định kết hợp các phương pháp hỗ trợ như điện xung, sóng ngắn hoặc siêu âm trị liệu để kích thích tuần hoàn, giảm tình trạng co cứng cơ và thúc đẩy quá trình hồi phục mô mềm.
2.3. Giai đoạn mạn tính – Ngăn ngừa tái phát và biến chứng
Trong giai đoạn này, trọng tâm của việc điều trị sẽ chuyển sang mục tiêu ổn định cột sống và bảo tồn chức năng vận động lâu dài cho người bệnh. Để đạt được mục tiêu này, bệnh nhân cần kiên trì thực hiện các bài tập phục hồi nhằm duy trì sức mạnh của nhóm cơ lưng, cơ bụng cũng như cải thiện độ linh hoạt của cột sống và chi dưới.
Ngoài việc tuân thủ điều trị, người bệnh cũng cần chủ động điều chỉnh lối sống và thói quen sinh hoạt hằng ngày nhằm hạn chế nguy cơ tái phát thoát vị đĩa đệm. Cụ thể, cần tránh các hoạt động dễ gây tổn thương cột sống như nâng vác vật nặng sai tư thế, cúi gập người đột ngột,… Việc duy trì nhịp sống năng động, kết hợp với các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng trong giờ nghỉ cũng giúp cải thiện tuần hoàn và giảm áp lực lên đĩa đệm.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp bệnh tiến triển dai dẳng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định can thiệp phẫu thuật cho bệnh nhân. Nhằm cải thiện triệu chứng đau, tê lan, yếu chi,… đồng thời bảo tồn tối đa phần cấu trúc đĩa đệm còn lành để duy trì chức năng vận động ổn định về lâu dài.
Cần tránh các hoạt động dễ gây tổn thương cột sống
3. Thoát vị đĩa đệm có thể khỏi hẳn không?
Điều trị thoát vị đĩa đệm như thế nào? Có thể khỏi hẳn bệnh về mặt giải phẫu hay chỉ khỏi bệnh về mặt chức năng? Khả năng phục hồi hoàn toàn sau thoát vị đĩa đệm chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chẳng hạn như: Mức độ tổn thương ban đầu, thời điểm can thiệp y tế,… Nếu được chẩn đoán sớm và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh hoàn toàn có thể phục hồi chức năng vận động ở mức gần như bình thường.
Tuy nhiên, trên thực tế, sau khi xảy ra thoát vị, đĩa đệm rất khó có thể phục hồi hoàn toàn về mặt giải phẫu do tổn thương thường mang tính chất vĩnh viễn. Dù vậy, nếu can thiệp kịp thời nhằm giảm chèn ép lên rễ thần kinh và kết hợp với các biện pháp phục hồi chức năng hiệu quả, người bệnh vẫn có thể trở lại sinh hoạt bình thường mà không còn bị đau.
4. Lời khuyên của chuyên gia dành cho người bị thoát vị đĩa đệm
Sau khi đã tìm hiểu cụ thể về điều trị thoát vị đĩa đệm như thế nào? Dưới đây sẽ là những lời khuyên hữu ích của chuyên gia dành cho người bệnh thoát vị đĩa đệm, cụ thể là:
4.1. Chẩn đoán sớm và theo dõi định kỳ
Khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ như: Đau lưng kéo dài, tê bì, yếu cơ,… người bệnh nên được thăm khám tại cơ sở chuyên khoa để được chẩn đoán kịp thời. Tại đây, người bệnh sẽ được đánh giá chính xác vị trí, mức độ thoát vị, mức độ chèn ép rễ thần kinh, hỗ trợ phát hiện các bất thường về cấu trúc cột sống đi kèm và kịp thời phát hiện các biến chứng nếu có.
4.2. Điều chỉnh thói quen sinh hoạt hằng ngày
Tư thế sai khi ngồi học, làm việc hoặc sinh hoạt hằng ngày được xem là một trong những yếu tố cơ học góp phần quan trọng vào cơ chế hình thành thoát vị đĩa đệm. Do đó, người bệnh cần được hướng dẫn duy trì tư thế ngồi đúng, giữ thẳng trục cột sống, đồng thời tránh khom lưng lâu hoặc xoay người đột ngột gây tăng áp lực đĩa đệm.
Ngoài ra, việc hạn chế mang vác vật nặng không phù hợp với thể trạng và duy trì cân nặng lý tưởng cũng giúp giảm tải đáng kể lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng và cổ. Song song với đó, người bệnh nên bố trí thời gian nghỉ ngơi hợp lý xen kẽ với các hoạt động vận động nhẹ như đi bộ, duỗi cơ nhằm tăng cường nuôi dưỡng cho đĩa đệm và duy trì sự linh hoạt của toàn bộ hệ cơ – xương.
4.3. Luyện tập các bài tập hỗ trợ cột sống
Việc luyện tập dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi, giúp tăng cường sức mạnh cơ lưng và nâng cao độ linh hoạt cho cột sống. Một số bài tập được các chuyên gia khuyến khích thực hiện như: Giãn cơ, Plank, Bird-Dog,… Những bài tập này không chỉ hỗ trợ người bệnh cải thiện tư thế mà còn có tác dụng tăng sự ổn định nhóm cơ lưng – bụng và mang lại hiệu quả điều trị bệnh lý về lâu dài.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: myrehab-matsuoka.com
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, Số 4 Tôn Thất Tùng, Phường Kim Liên, TP Hà Nội.
Nguồn:
[1] Dydyk, A. M., & Ngnitewe Massa, R. (2022). Disc Herniation. In StatPearls. StatPearls Publishing.
[2] Arts MP, Kuršumović A, Miller LE, et al. Comparison of treatments for lumbar disc herniation: Systematic review with network meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2019;98(7):e14410.
[3] Nguyễn Thị Ngọc Lan (2010). Bệnh học cơ xương khớp nội khoa. Nhà xuất bản Y học, Hà Nội. 138-163.
