Trẻ có dấu hiệu vẹo cổ, lệch mặt, chỉ xoay đầu một bên? Đây có thể là biểu hiện của xơ hóa cơ ức đòn chũm – một tình trạng cần can thiệp sớm để tránh ảnh hưởng lâu dài. Bố mẹ hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị hiệu quả để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng nếu phát hiện sớm.
1. Xơ hóa cơ ức đòn chũm (vẹo cổ) là gì?
Xơ hóa cơ ức đòn chũm (vẹo cổ) là một rối loạn cơ bẩm sinh phổ biến ở trẻ sơ sinh, gây co rút và xơ cứng một bên cơ ức đòn chũm. Tình trạng này khiến trẻ gặp khó khăn khi xoay đầu, có xu hướng nghiêng đầu về một phía và có thể dẫn đến biến dạng khuôn mặt.
Theo thống kê, khoảng 0,3 – 2% trẻ sơ sinh mắc chứng này, trong đó bé trai có tỷ lệ mắc cao hơn bé gái. Một nghiên cứu từ Tạp chí Nhi khoa Hoa Kỳ cho thấy, hơn 80% trẻ mắc bệnh có thể được chữa khỏi hoàn toàn nếu phát hiện sớm và tập vật lý trị liệu theo chuẩn y khoa.
2. Nguyên nhân gây xơ hóa cơ ức đòn chũm
Mặc dù nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được xác định rõ ràng, các nghiên cứu cho thấy một số yếu tố có thể góp phần gây ra tình trạng này bao gồm tư thế thai nhi, tổn thương khi sinh và bất thường bẩm sinh.
- Tư thế thai nhi không thuận lợi: Khi bé nằm trong bụng mẹ ở tư thế không thoải mái, đặc biệt là bị chèn ép trong tử cung do không gian hạn chế hoặc vị trí bất thường của thai nhi (ví dụ: ngôi mông, ngôi ngang), áp lực lên một bên cơ ức đòn chũm có thể khiến cơ bị căng và phát triển không đều.
- Sinh khó hoặc sinh dụng cụ: Nguy cơ cao hơn khi sinh bằng giác hút, forceps hoặc ngôi mông do quá trình này có thể gây áp lực lên vùng cổ, làm tổn thương cơ ức đòn chũm của trẻ.
- Tổn thương cơ khi sinh: Trong quá trình sinh nở, nếu lực kéo đầu và cổ của bé quá mạnh, đặc biệt trong các ca sinh khó có thể gây căng giãn quá mức cơ ức đòn chũm, dẫn đến tổn thương và hình thành khối xơ hóa.
- Bất thường bẩm sinh: Một số trẻ có thể mắc xơ hóa cơ ức đòn chũm mà không có nguyên nhân rõ ràng, có thể do yếu tố di truyền hoặc sự phát triển bất thường của cơ trong giai đoạn bào thai.
3. Dấu hiệu nhận biết xơ hóa cơ ức đòn chũm
Bố mẹ có thể phát hiện tình trạng này thông qua các dấu hiệu:
- Trẻ có xu hướng nghiêng đầu về một bên và gặp khó khăn khi quay cổ.
- Khuôn mặt phát triển không cân đối, bên bị ảnh hưởng có thể nhỏ hơn bên còn lại.
- Chỉ xoay đầu về một phía, ít hoặc không chủ động xoay sang bên còn lại.
- Đầu có thể bị bẹt do tư thế nằm cố định kéo dài.
- Xuất hiện khối cứng hoặc sưng nhỏ ở vùng cổ, thường thấy rõ hơn khi sờ nắn.
4. Cách điều trị xơ hóa cơ ức đòn chũm
4.1. Can thiệp vật lý trị liệu/ phục hồi chức năng
Can thiệp vật lý trị liệu/ phục hồi chức năng xơ hóa ức đòn chũm là phương pháp điều trị quan trọng giúp kéo giãn cơ ức đòn chũm, tăng biên độ vận động cổ và cải thiện tư thế đầu cổ của trẻ.
- Bài tập kéo giãn cơ: Giúp làm mềm và kéo giãn khối cơ bị xơ hóa, tăng cường sự linh hoạt của cơ ức đòn chũm. Các bài tập này được thực hiện bằng cách nhẹ nhàng kéo dài cơ theo hướng ngược lại với tư thế nghiêng của bé, kết hợp với các động tác massage nhẹ nhàng.
- Massage trị liệu: Massage trị liệu giúp tăng lưu thông máu, cải thiện tuần hoàn, giảm căng cứng cơ và hỗ trợ quá trình phục hồi hiệu quả.
- Siêu âm trị liệu: Sử dụng sóng siêu âm để tác động sâu vào mô cơ, giúp giảm viêm và tăng cường tuần hoàn máu. Hỗ trợ làm mềm các mô bị xơ hóa, giúp quá trình phục hồi diễn ra nhanh hơn. Phương pháp này cần được thực hiện bởi chuyên gia để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
- Thay đổi tư thế nằm: Khuyến khích trẻ quay đầu về phía đối diện bằng cách sắp xếp đồ chơi, ánh sáng hoặc giọng nói của bố mẹ ở bên không thuận lợi để kích thích trẻ xoay đầu. Ngoài ra, có thể thay đổi tư thế nằm của trẻ hoặc điều chỉnh cách bế để giúp bé dần quen với việc sử dụng cả hai bên cổ linh hoạt.
- Hướng dẫn bố mẹ: Chuyên gia hướng dẫn cách tập luyện tại nhà.
4.2. Can thiệp y tế trong trường hợp nặng
Nếu sau 6 – 12 tháng áp dụng vật lý trị liệu nhưng tình trạng của trẻ không cải thiện đáng kể, bác sĩ có thể xem xét các phương án can thiệp chuyên sâu hơn để đảm bảo sự phục hồi tốt nhất có thể bao gồm:
- Sử dụng dụng cụ hỗ trợ: Nẹp chỉnh hình cổ, giúp duy trì tư thế đúng, giảm căng cơ và hỗ trợ quá trình kéo giãn, phục hồi chức năng cổ nhưng vẫn cần phải kết hợp với tập luyện , kéo giãn khối xơ hóa.
- Phẫu thuật: Trong các trường hợp nghiêm trọng bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt phần cơ bị xơ hóa để giúp phục hồi biên độ vận động của cổ. Quá trình phẫu thuật thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân, với mục tiêu giải phóng sự co rút của cơ và cải thiện tư thế đầu cổ của trẻ. Sau phẫu thuật, trẻ sẽ cần một giai đoạn tập vật lý trị liệu để đảm bảo kết quả tốt nhất và ngăn ngừa tình trạng tái phát.
5. Hậu quả của xơ hóa cơ ức đòn chũm
Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến thẩm mỹ, vận động và sức khỏe lâu dài của trẻ.
- Biến dạng khuôn mặt: Gây mất cân đối giữa hai bên mặt, khiến khuôn mặt phát triển không đều, bên bị ảnh hưởng có thể nhỏ hơn bên còn lại, ảnh hưởng đến thẩm mỹ lâu dài.
- Ảnh hưởng đến cột sống: Khi trẻ duy trì tư thế đầu nghiêng lệch trong thời gian dài, cột sống phải điều chỉnh để giữ thăng bằng, gây áp lực lên các đốt sống cổ và lưng, dẫn đến cong vẹo cột sống. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến dáng đi, tư thế và gây đau nhức mãn tính khi trưởng thành.
- Hạn chế vận động cổ: Làm giảm khả năng vận động của cổ, khiến trẻ gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như quay đầu, bú mẹ, hoặc quan sát xung quanh.
- Tăng nguy cơ đau cổ vai gáy: Khi trưởng thành, trẻ có thể bị đau mãn tính ở vùng cổ và vai gáy do cơ không được điều chỉnh đúng cách từ nhỏ.
6. Thời gian điều trị vẹo cổ
- Trẻ dưới 6 tháng: 1 – 3 tháng tập vật lý trị liệu.
Đây là giai đoạn vàng giúp trẻ phục hồi hiệu quả nhất. Nếu bỏ lỡ thời điểm này, thời gian điều trị có thể kéo dài và nguy cơ phải can thiệp y tế cao hơn.
- Trẻ 6 – 12 tháng: 3 – 6 tháng điều trị.
Hệ cơ xương của trẻ trong giai đoạn này đã phát triển hơn, tình trạng co rút cơ có thể nghiêm trọng hơn, đòi hỏi quá trình trị liệu kéo dài để đạt được hiệu quả tối ưu.
- Trẻ trên 1 tuổi: Có thể mất hơn 1 năm và có nguy cơ cần phẫu thuật.
Ngoài ra sau khi phẫu thuật trẻ vẫn cần phải duy trì tập vật lí trị liệu, phục hồi chức năng để không bị tái phát.
7. Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị
- Thực phẩm giàu protein: Thịt, cá, trứng, sữa giúp tái tạo cơ.
- Canxi & Vitamin D: Giúp xương và cơ khỏe mạnh.
- Omega-3: Giảm viêm, tăng cường chức năng cơ bắp.
- Tránh thực phẩm chế biến sẵn: Hạn chế đường và dầu mỡ.
8. Lời khuyên dành cho bố mẹ
- Phát hiện sớm là cách tốt nhất để can thiệp vật lí trị liệu/ phục hồi chức năng cho trẻ.
- Kiên trì tập luyện theo hướng dẫn chuyên gia.
- Theo dõi sự phát triển các giai đoạn của trẻ theo các mốc khuyến cáo.
- Lựa chọn địa chỉ trị liệu uy tín, các kĩ thuật viên giàu kinh nghiệm.
Xơ hóa cơ ức đòn chũm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ nếu không được can thiệp kịp thời. Bố mẹ cần chú ý dấu hiệu vẹo cổ, lệch mặt, chỉ xoay đầu một phía để điều trị sớm.
Đừng để bệnh ảnh hưởng đến tương lai của bé! Hãy liên hệ ngay với Myrehab Matsuoka để được tư vấn và hỗ trợ
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com/
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội.
