Bàn chân bẹt là tình trạng phổ biến ở cả trẻ em và người lớn, nếu không được can thiệp đúng cách có thể ảnh hưởng đến dáng đi, tư thế và chức năng vận động lâu dài. Tin tốt là phần lớn trường hợp không cần đến phẫu thuật mà có thể cải thiện bằng các phương pháp điều trị bảo tồn như phục hồi chức năng, mang giày chỉnh hình và tập luyện cá nhân hóa. Trong bài viết này, chuyên gia tại Myrehab Matsuoka sẽ giúp bạn hiểu rõ các phương pháp điều trị bàn chân bẹt không cần phẫu thuật – an toàn, hiệu quả và phù hợp theo từng độ tuổi, mức độ tổn thương.
1. Bàn chân bẹt là gì và có ảnh hưởng gì đến sức khỏe?
Bàn chân người bình thường có một phần lõm ở giữa gan bàn chân, được gọi là vòm gan chân. Vòm này có vai trò rất quan trọng trong việc phân tán lực khi ta đứng, đi hoặc chạy, đồng thời giúp cơ thể giữ cân bằng tốt hơn. Khi vòm gan chân bị sụp xuống hoặc gần như không tồn tại, toàn bộ lòng bàn chân sẽ tiếp xúc hoàn toàn với mặt đất. Đây là hiện tượng mà y học gọi là bàn chân bẹt.
Tình trạng này có thể là bẩm sinh, tức là xuất hiện từ khi còn nhỏ, hoặc phát triển theo thời gian do nhiều nguyên nhân khác nhau như tăng cân quá mức, đứng lâu mỗi ngày, chấn thương ở chân hoặc do yếu cơ và dây chằng.
Một số người bị bàn chân bẹt không cảm thấy đau đớn hay bất tiện gì trong sinh hoạt thường ngày. Tuy nhiên, nhiều người khác lại gặp các triệu chứng rõ ràng như đau lòng bàn chân, đau cổ chân, mỏi chân nhanh khi đi bộ hoặc chạy, cảm giác không vững khi vận động. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, bàn chân bẹt còn có thể gây mất cân bằng cơ thể, dẫn đến sai tư thế, đau gối, đau lưng hoặc ảnh hưởng đến dáng đi.
2. Điều trị bàn chân bẹt có cần phẫu thuật không?
Phẫu thuật không phải là lựa chọn đầu tiên trong điều trị bàn chân bẹt. Thực tế, phần lớn các trường hợp – đặc biệt là ở mức độ nhẹ đến trung bình – có thể được điều trị hiệu quả bằng các phương pháp bảo tồn, tức là không cần dao kéo.
Việc phẫu thuật chỉ nên được cân nhắc nếu người bệnh bị đau nghiêm trọng, mất chức năng vận động, đã thử nhiều phương pháp điều trị khác mà không hiệu quả, hoặc có biến dạng cấu trúc bàn chân rõ rệt khiến việc đi lại trở nên khó khăn.
Tin vui là hiện nay có rất nhiều giải pháp không xâm lấn được áp dụng rộng rãi và mang lại kết quả tốt nếu được thực hiện đúng cách, có sự theo dõi và hướng dẫn từ chuyên gia.
3. Các phương pháp điều trị bàn chân bẹt không cần phẫu thuật
3.1. Sử dụng giày dép hoặc miếng lót hỗ trợ vòm chân (orthotics)
Một trong những cách phổ biến và đơn giản nhất để giảm bớt cảm giác đau mỏi do bàn chân bẹt là dùng giày có phần hỗ trợ vòm chân, hoặc sử dụng miếng lót chỉnh hình chuyên dụng. Những dụng cụ này được thiết kế đặc biệt để nâng đỡ phần gan chân, từ đó giúp phân bố lại lực khi bạn đứng hoặc đi lại.
Việc đi giày hoặc dùng lót phù hợp không chỉ giúp giảm áp lực lên các vùng chịu lực chính của bàn chân, mà còn hỗ trợ cải thiện dáng đi và giảm mỏi lưng, đầu gối – những vùng thường bị ảnh hưởng gián tiếp do mất vòm chân.
Lót chỉnh hình cho bàn chân bẹt. Nguồn: Myrehab-Matsuoka
Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này còn phụ thuộc vào việc chọn đúng loại orthotics phù hợp với bàn chân của bạn. Mỗi người có hình dáng bàn chân khác nhau, do đó cần được thăm khám, đo đạc cụ thể trước khi làm miếng lót cá nhân hóa. Những sản phẩm bán sẵn đôi khi không đủ chính xác để mang lại hiệu quả tối ưu.
Ngoài ra, miếng lót chỉ giúp hỗ trợ tạm thời, không thể thay thế hoàn toàn cho việc điều trị gốc rễ bằng tập luyện hay thay đổi lối sống. Chính vì vậy, phương pháp này thường được kết hợp với các giải pháp khác trong một kế hoạch điều trị tổng thể.
3.2. Tập vật lý trị liệu – Giải pháp lâu dài và bền vững
Tập luyện các bài vật lý trị liệu là phương pháp cốt lõi và có hiệu quả lâu dài nhất trong điều trị bàn chân bẹt mà không cần phẫu thuật. Thông qua các bài tập đặc biệt, người bệnh sẽ tăng cường sức mạnh cho các nhóm cơ quanh gan chân, cổ chân và bắp chân. Đồng thời, các bài kéo giãn cũng giúp cải thiện độ linh hoạt của các mô mềm, ngăn ngừa tình trạng co rút hay mất cân bằng.
Một số bài tập cơ bản thường được chuyên gia hướng dẫn bao gồm:
- Nhón gót để tăng lực cho cơ nâng vòm.
- Cuộn khăn bằng các ngón chân nhằm kích hoạt nhóm cơ nhỏ ở gan chân.
- Đi trên mé ngoài bàn chân để tập luyện cảm giác thăng bằng và sức mạnh cơ gập.
- Lăn bóng dưới gan chân để massage và kích thích cảm giác.
Điều quan trọng nhất khi tập vật lý trị liệu là sự kiên trì và thực hiện đúng kỹ thuật. Thời gian đầu có thể không thấy rõ sự thay đổi, nhưng chỉ sau vài tuần hoặc vài tháng tập luyện đều đặn, nhiều người đã cảm nhận được sự cải thiện đáng kể về khả năng vận động, cảm giác đau cũng giảm hẳn.
Tuy nhiên, không nên tự tập mà không có sự hướng dẫn ban đầu từ chuyên gia vật lý trị liệu hoặc bác sĩ phục hồi chức năng, vì tập sai cách có thể gây chấn thương hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng hiện có.
3.3. Kiểm soát cân nặng và thay đổi thói quen sinh hoạt
Cân nặng là yếu tố có ảnh hưởng lớn đến sự hình thành và tiến triển của bàn chân bẹt, đặc biệt ở trẻ em và người lớn ít vận động. Việc mang trọng lượng cơ thể quá lớn sẽ khiến phần vòm chân bị chèn ép liên tục, dễ dẫn đến hiện tượng sụp vòm theo thời gian. Do đó, giảm cân và duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý chính là một cách điều trị hiệu quả, đặc biệt với người trưởng thành bị bàn chân bẹt do yếu cơ hoặc do béo phì.
Bên cạnh đó, các thói quen đi đứng hằng ngày cũng nên được điều chỉnh. Ví dụ, nên tránh đứng quá lâu ở một tư thế, hạn chế mang giày dép không phù hợp (như dép lê, giày bệt quá mềm không có nâng đỡ), đồng thời nên chọn loại giày có phần gót nhẹ và mặt trong cứng cáp để hỗ trợ cấu trúc bàn chân tốt hơn.
Thực hiện các thói quen tốt hàng ngày không chỉ giúp giảm gánh nặng cho bàn chân mà còn hỗ trợ các phương pháp điều trị khác phát huy hiệu quả hơn.
3.4. Sử dụng nẹp chân hoặc băng dán hỗ trợ tạm thời
Trong một số trường hợp người bệnh bị đau nhiều, hoặc cần giữ ổn định bàn chân trong thời gian ngắn (ví dụ như khi chơi thể thao hoặc sau chấn thương nhẹ), việc sử dụng nẹp mềm hoặc băng dán kinesio có thể được xem là giải pháp hỗ trợ hữu ích.
Sử dụng Kinesio tape cho bàn chân bẹt. Nguồn: Internet
Các loại nẹp này giúp giới hạn vận động bất thường ở bàn chân, giảm sự căng giãn quá mức của các cơ và dây chằng, từ đó làm giảm đau hiệu quả trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, tương tự như orthotics, đây chỉ là giải pháp mang tính chất hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn cho tập luyện hoặc can thiệp chuyên sâu.
Nẹp mềm cho bàn chân bẹt. Nguồn: Internet
Ngoài ra, cần sử dụng nẹp hoặc băng dán đúng cách, có sự tư vấn từ nhân viên y tế để tránh làm cản trở tuần hoàn hoặc tạo áp lực không đều lên bàn chân.
4. Kết hợp các phương pháp – Chìa khóa thành công trong điều trị
Điều trị bàn chân bẹt không nên chỉ dựa vào một phương pháp đơn lẻ. Sự kết hợp giữa nhiều biện pháp như sử dụng giày chỉnh hình, tập vật lý trị liệu, thay đổi lối sống và hỗ trợ tạm thời bằng nẹp hoặc băng dán sẽ tạo ra hiệu quả tốt hơn nhiều.
Đặc biệt, mỗi người bệnh có một tình trạng khác nhau, vì vậy việc được khám và đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa hoặc nhà vật lý trị liệu là điều cần thiết. Từ đó, bạn sẽ có một kế hoạch điều trị cá nhân hóa phù hợp với thể trạng, thói quen sinh hoạt và mức độ bệnh của riêng mình.
Bàn chân bẹt không phải là điều gì quá nghiêm trọng nếu được phát hiện và xử lý sớm. Với sự kiên trì, hiểu biết đúng cách và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bạn hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, thoải mái vận động và tránh được những cơn đau phiền toái trong tương lai.
Nếu bạn hoặc người thân đang gặp vấn đề với bàn chân bẹt, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ hoặc chuyên viên trị liệu để được tư vấn cụ thể. Một vài thay đổi nhỏ hôm nay có thể mang lại sự khác biệt lớn cho chất lượng cuộc sống sau này.
Tại MYREHAB – MATSUOKA, chúng tôi sử dụng các phương pháp vật lý trị liệu giúp giảm đau, chống viêm kết hợp cùng lộ trình vận động trị liệu tiêu chuẩn Nhật Bản nhằm đem lại hiệu quả lâu dài, không gây ra tác dụng phụ, giúp khách hàng chủ động trong việc phòng ngừa biến chứng và các bệnh lý khác.
Để đặt lịch khám tại Myrehab Matsuoka, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE 1900 3181 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.
MYREHAB MATSUOKA – Trung tâm trị liệu và phục hồi chức năng hợp tác Việt Nam – Nhật Bản
- Hotline: 1900 3181
- Website: https://myrehab-matsuoka.com/
- Facebook: https://www.facebook.com/myrehab.official
- Địa chỉ: Tầng 2 Tòa nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội
